ทศชาติชาดก
เรื่อง มโหสถบัณฑิต ผู้ยิ่งด้วยปัญญาบารมี
ตอนที่ 133
จากตอนที่แล้ว พราหมณ์อนุเกวัฏได้รับอาสาที่จะเป็นไส้ศึกให้กับฝ่ายมิถิลานคร และได้ฟังอุบายทุกอย่างจากมโหสถบัณฑิตจนเข้าใจอย่างละเอียด นับจากวันนั้นมา พราหมณ์อนุเกวัฏก็ได้เริ่มดำเนินการตามอุบายทันที
โดยในขณะที่ทหารฝ่ายมิถิลาซึ่งรักษาการอยู่ตามป้อมและกำแพงกำลัง
พักทานอาหารกัน คงเหลือแต่ทหารเวรยามรักษาการณ์ตามหน้าที่ จึงได้ถือโอกาสในขณะที่เวรยามเผลอ ปรากฏตัวขึ้นที่ชายกำแพง ต่อหน้าทหารฝ่ายปัญจาละ แล้วหยิบข้าวปลาอาหารโยนไปให้แก่ทหารฝ่ายปัญจาละ พร้อมตะโกนบอกแก่ทหารฝ่ายศัตรูว่า...
พักทานอาหารกัน คงเหลือแต่ทหารเวรยามรักษาการณ์ตามหน้าที่ จึงได้ถือโอกาสในขณะที่เวรยามเผลอ ปรากฏตัวขึ้นที่ชายกำแพง ต่อหน้าทหารฝ่ายปัญจาละ แล้วหยิบข้าวปลาอาหารโยนไปให้แก่ทหารฝ่ายปัญจาละ พร้อมตะโกนบอกแก่ทหารฝ่ายศัตรูว่า... “เอาไปแบ่งกันกินให้อิ่มหนำสำราญเถิด ขอพวกท่านจงเฝ้าอยู่ ณ ที่นี้ไปอีกสักหน่อย รอคอยอีกเพียงสักสองสามวันเท่านั้น ข้าเชื่อว่าอีกไม่นานเท่าใด ท่านก็จะสามารถเข้าตีมิถิลานครได้แน่ เพราะบัดนี้ชาวเมืองกำลังกระวนกระวายใจ เหมือนฝูงไก่ที่ถูกขังอยู่ในกรง ไม่ช้าก็จะต้องเปิดประตูเมืองอย่างแน่นอน ทีนั้นล่ะ พวกท่านจะสามารถจับพระเจ้าวิเทหราชและมโหสถได้ตามสบาย”
ทหารฝ่ายมิถิลาที่ไม่รู้อุบายมาก่อน เมื่อได้ยินเสียงตะโกนของพราหมณ์
อนุเกวัฏ และได้เห็นอนุเกวัฏโยนเสบียงให้แก่ฝ่ายศัตรู ก็พากันโกรธเป็นฟืนเป็นไฟ จึงต่างกรูกันเข้าไปคว้าตัวอนุเกวัฏมา ด่าทอตวาดขู่สารพัดอย่าง แล้วก็จับกุมตัวไปยังกองบัญชาการรบในที่สุด
อนุเกวัฏ และได้เห็นอนุเกวัฏโยนเสบียงให้แก่ฝ่ายศัตรู ก็พากันโกรธเป็นฟืนเป็นไฟ จึงต่างกรูกันเข้าไปคว้าตัวอนุเกวัฏมา ด่าทอตวาดขู่สารพัดอย่าง แล้วก็จับกุมตัวไปยังกองบัญชาการรบในที่สุด ฝ่ายมโหสถบัณฑิตเมื่อได้รับแจ้งเรื่องนี้แล้ว ก็เรียกพราหมณ์อนุเกวัฏเข้ามาไต่สวนความผิดท่ามกลางเหล่าเสนามนตรีและพลทหาร มโหสถแสร้งถามว่า...
“ท่านอนุเกวัฏ ท่านมีเหตุผลอย่างไร เหตุใดจึงกล้าทำเช่นนั้นเล่า”
“เหตุผลรึ” พราหมณ์อนุเกวัฏกล่าวขึ้นด้วยน้ำเสียงกระด้าง
“ข้าพเจ้าทำสิ่งใดจะต้องมีเหตุผลด้วยหรือ ในเมื่อข้าพเจ้าพอใจจะทำ เท่านี้
ก็มีเหตุผลเพียงพอแล้ว ท่านยังต้องการจะทราบอะไรอีก”
ก็มีเหตุผลเพียงพอแล้ว ท่านยังต้องการจะทราบอะไรอีก” มโหสถจึงแสร้งถามอีกว่า “ทำไม ท่านถึงพอใจเช่นนั้นล่ะ ก็ในเมื่อความพอใจของท่านขัดกันกับความพอใจโดยส่วนรวมของหมู่คณะ ฉะนั้นท่านควรจะพอใจในสิ่งนี้ต่อไปอีกหรือไม่ล่ะ อีกอย่างหนึ่ง ท่านก็เป็นผู้หลักผู้ใหญ่ของบ้านเมือง ท่านก็ย่อมจะทราบดีมิใช่หรือว่า การกระทำเช่นนี้เป็นความผิดร้ายแรง และจะต้องถูกลงโทษสถานหนักทีเดียว”
พราหมณ์อนุเกวัฏทำสีหน้าฟึดฟัด ตอบเสียงแข็งอย่างไม่สู้พอใจนักว่า “แน่ล่ะ ท่านบัณฑิต ข้าพเจ้าได้เห็นความเป็นไปในโลกมามากกว่าท่าน ย่อมจะเข้าใจอะไรๆปรุโปร่งกว่าท่าน ฉะนั้นจึงไม่จำเป็นต้องให้ท่านมาชี้บอกข้าพเจ้าหรอก”
“อหังการนัก” มโหสถเป็นฝ่ายตวาดกลับ
“ถูกล่ะท่าน ใครบ้างที่ไม่มีอหังการ ทั้งข้าพเจ้าและท่านต่างก็ปรารถนาความเป็นตัวของตัวเองกันทั้งนั้น หรือท่านว่าไม่ใช่ล่ะ” อนุเกวัฏพูดประชด สีหน้าบ่งอาการเดือดดาลเต็มทน
“ชะรอยท่านจะเป็นผู้มีอหังการมากไป จึงปรารถนาที่จะทำอะไรตามอำเภอใจ ดีล่ะ ถ้าเช่นนั้น เราจะช่วยลดความอหังการให้ท่านเอง” มโหสถพูดพลาง แล้วสั่งทหารให้ช่วยกันจับอนุเกวัฏคว่ำลง แล้วเฆี่ยนตีด้วยหวายจนหลังแตกเป็นริ้วรอย
ครั้นแล้วจึงมีบัญชาเป็นคำสั่งเฉียบขาดว่า “เหล่าทหารทั้งหลาย พวก
ท่านจงกระทำตามความพอใจของพราหมณ์ผู้นี้ จงไล่เขาไปยังที่ที่เขาปรารถนาจะไป แผ่นดินมิถิลาของพวกเราไม่ต้องการมีคนอย่างอนุเกวัฏ คนเช่นนี้ควรไปอยู่ในที่อื่น เว้นเสียแต่มิถิลานคร”
ท่านจงกระทำตามความพอใจของพราหมณ์ผู้นี้ จงไล่เขาไปยังที่ที่เขาปรารถนาจะไป แผ่นดินมิถิลาของพวกเราไม่ต้องการมีคนอย่างอนุเกวัฏ คนเช่นนี้ควรไปอยู่ในที่อื่น เว้นเสียแต่มิถิลานคร” สิ้นเสียงมโหสถบัณฑิต พวกทหารก็พากันฉุดลากตัวพราหมณ์อนุเกวัฏออกไปจากกองบัญชาการรบอย่างไม่ปรานี จากนั้นจึงได้ทำพิธีเนรเทศตามกฎมณเฑียรบาล โดยโกนผมของอนุเกวัฏให้เป็นมุ่น ทำให้เป็นจุก 5หย่อม แล้วโรยผงอิฐลงบนกบาล เอาพวงดอกยี่โถทัดไว้ที่หู จากนั้นก็พาไปยังกำแพงเมือง ซึ่งเป็นพิธีกรรมขับไล่ผู้ทรยศต่อแผ่นดินในสมัยนั้น
จากนั้นก็ตีซ้ำด้วยซีกไม้ไผ่ แล้วฉีกเสื้อผ้าให้ขาดเป็นริ้วๆ เจาะจงจะให้
ทหารฝ่ายศัตรูเห็นรอยเฆี่ยนที่กลางหลัง แล้วจึงนำตัวขึ้นนั่งในสาแหรก ซึ่งทำจากหวาย มาขัดกันเป็นสี่เหลี่ยม แล้วผูกด้วยเชือกที่มุมทั้งสี่ แล้วค่อยๆโรยหย่อนลงไปนอกกำแพงเมือง พร้อมกับช่วยกันไล่ตะเพิดเสียงดังโหวกเหวกว่า...
ทหารฝ่ายศัตรูเห็นรอยเฆี่ยนที่กลางหลัง แล้วจึงนำตัวขึ้นนั่งในสาแหรก ซึ่งทำจากหวาย มาขัดกันเป็นสี่เหลี่ยม แล้วผูกด้วยเชือกที่มุมทั้งสี่ แล้วค่อยๆโรยหย่อนลงไปนอกกำแพงเมือง พร้อมกับช่วยกันไล่ตะเพิดเสียงดังโหวกเหวกว่า... “ไปโว๊ย...ไปไกลๆ เถอะ ไอ้โจรทำลายชาติ เอ็งช่างไม่รู้คุณแผ่นดินเสียเลย พระเจ้าวิเทหราชทรงอุตส่าห์ชุบเลี้ยงมา แต่หนอยแน่ะ ดันไปปรนเปรอข้าศึกหวังจะให้ข้าศึกโจมตีบ้านเกิดเมืองนอนของตนเสียนี่ ไอ้คนเนรคุณ เชิญเอ็งไปอยู่กับพระเจ้าจุลนีโน่นเถิด”
ทันทีที่พราหมณ์อนุเกวัฏถูกหย่อนลงมานอกกำแพง ทหารของพระเจ้าจุลนีแลเห็นสภาพของพราหมณ์อนุเกวัฏแล้ว ต่างก็เกิดความสงสาร เพราะเข้าใจว่าพราหมณ์อนุเกวัฏคงถูกทรมานจริงๆ
ขณะที่พราหมณ์อนุเกวัฏค่อยๆ กระเย้อกระแหย่งลุกจากสาแหรก ทหารฝ่ายปัญจาละก็พากันเข้าห้อมล้อม ถามโน่นถามนี่ด้วยความสงสัยใคร่รู้ พราหมณ์อนุเกวัฏไม่ตอบ แต่กลับแสดงอาการกะปลกกะเปลี้ย พูดขึ้นด้วยเสียงกระเส่าว่า “เจ้าเหนือหัวจุลนีประทับอยู่ที่ไหน ได้โปรดเถิด ช่วยพาข้าพเจ้าไปเฝ้าพระองค์โดยเร็วเถิด”
แม้ทหารเหล่านั้นจะพยายามซักถามเท่าใด พราหมณ์อนุเกวัฏก็ยังไม่ยอมตอบ กล่าวแต่เพียงว่า “สิ่งใดที่เราได้ทำลงไป ผลนั้นก็กลับสนองเราแล้ว พวกท่านจะต้องถามไปไย แต่เรื่องนี้จักแจ่มแจ้งก็ต่อเมื่อเราได้เข้าเฝ้าเฉพาะพระพักตร์ของพระเจ้าจุลนีเท่านั้น ฉะนั้นพวกท่านอย่าได้รีรออยู่เลย 
โปรดพาเราไปเฝ้าเจ้าเหนือหัวของท่านเถิด” พวกทหารปัญจาละได้ฟังดังนั้น ต่างก็เข้าใจว่าพราหมณ์อนุเกวัฏคงขวัญเสีย หวังจะเข้าหาพระเจ้าจุลนีเพื่อขออาศัยพึ่งพิง
โปรดพาเราไปเฝ้าเจ้าเหนือหัวของท่านเถิด” พวกทหารปัญจาละได้ฟังดังนั้น ต่างก็เข้าใจว่าพราหมณ์อนุเกวัฏคงขวัญเสีย หวังจะเข้าหาพระเจ้าจุลนีเพื่อขออาศัยพึ่งพิง ดังนั้น จึงไม่มีความลังเลใจ รีบพาไปเข้าเฝ้าพระเจ้าจุลนีอธิราชยังกองบัญชาการรบในทันที ส่วนว่าเมื่อพราหมณ์อนุเกวัฏได้เข้าเฝ้าพระเจ้าจุลนีแล้ว จะมีแผนการอย่างไรที่จะทำให้พระเจ้าจุลนีทรงเชื่ออย่างสนิทพระทัยว่า ตนถูกเนรเทศ โปรดติดตามตอนต่อไป
พระธรรมเทศนาโดย: พระราชภาวนาวิสุทธิ์ (ไชยบูลย์ ธมฺมชโย)