มี 7 โพสต์ตอบกลับกระทู้นี้

[AparidoD]

ผมสังเกตุหลายปฏิทินมาก รวมถึงใน internet พบว่าปีนี้ วันวิสาขบูชา เป็นวันที่ 1 มิ.ย. ซึ่งคือ วันขึ้น 15 ค่ำเดือน 7

 

ผมอยากรู้ว่า ทำไมมันเป็นแบบนั้นครับ ที่รู้มามันต้องเป็นขึ้น 15 ค่ำเดือน 6 ไม่ใช่เหรอครับ ปีที่แล้วก็เป็น 15 ค่ำเดือน 6

 

รบกวนผู้รู้ไขความกระจ่างหน่อยครับ

[ทัพพีในหม้อ]

 วันวิสาขบูชา ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 ตามปฏิทินจันทรคติของไทย ซึ่งมักจะตรงกับเดือนพฤษภาคม หรือมิถุนายน แต่ถ้าปีใดมีอธิกมาส คือ มีเดือน 8 สองหน ก็เลื่อนไปเป็นวันขึ้น 15 ค่ำ กลางเดือน 7 หรือราวเดือนมิถุนายนครับ

 

ซึ่ง ปี 2558 นี้  มีเดือน 8 สองหนครับ

 

วันอังคาร      ที่ 23  เดือนมิถุนายน : วันขึ้น 8 ค่ำ     เดือน 8 
วันอังคาร      ที่ 30  เดือนมิถุนายน : วันขึ้น 15 ค่ำ   เดือน 8 
วันพุธ          ที่ 8   เดือนกรกฎาคม : วันแรม 8 ค่ำ   เดือน 8 
วันพุธ          ที่ 15 เดือนกรกฎาคม : วันแรม 15 ค่ำ  เดือน 8 
วันพฤหัสบดี  ที่ 23 เดือนกรกฎาคม : วันขึ้น 8 ค่ำ    เดือน 8 สองหน 
วันพฤหัสบดี  ที่ 30 เดือนกรกฎาคม : วันขึ้น 15 ค่ำ   เดือน 8 สองหน 
วันศุกร์         ที่ 7    เดือนสิงหาคม : วันแรม 8 ค่ำ   เดือน 8 สองหน 
วันศุกร์         ที่ 14  เดือนสิงหาคม : วันแรม 15 ค่ำ  เดือน 8 สองหน 

[ทัพพีในหม้อ]

[ทัพพีในหม้อ]

พุทธบัญญัติข้อหนึ่งที่มอบให้กับเหล่าพระสงฆ์ก็คือ “การเข้าพรรษา” โดยเริ่มต้นในวันถัดจาก ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 หรือ แรม 1 ค่ำ เดือน 8 ซึ่งตรงกับต้นฤดูฝน 

เพื่อให้บรรดาสงฆ์ได้อยู่ประจำสถานที่เป็นเวลา 3 เดือนของปฏิทินจันทรคติ เพื่อใช้เวลาช่วงนี้ศึกษาทบทวนเนื้อหาของธรรมะ และไม่ไปรบกวนชาวบ้านที่กำลังเริ่มต้นทำการเพาะปลูก อีกทั้งหลีกเลี่ยงการเหยียบย่ำพืชพรรณและสัตว์เล็กๆที่อยู่ตามพื้นดิน 

จะเห็นได้ว่าพุทธบัญญัตินี้ ผูกมัดเงื่อนไขไว้ 2 ข้อ คือ แรม 1 ค่ำ เดือน 8 และต้นฤดูฝน ตอนเริ่มต้นใหม่ๆในปีแรกๆก็ดำเนินไปได้ด้วยดี ครั้นย่างเข้าปีที่สี่ วันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 ร่นเข้าไปอยู่ในฤดูแล้ง (ราวๆเดือนเมษายน) แทนที่จะเป็นฤดูฝน 

เป็นเหตุให้วันออกพรรษาร่นเข้ามาเป็นต้นฤดูฝน ผิดวัตถุประสงค์ของพุทธบัญญัติ จึงต้องมีการปรับชดเชยระหว่าง ปฏิทิน “จันทรคติ” กับ ปฏิทิน “สุริยะคติ” เนื่องจากรอบปีของดวงจันทร์ (Lunar month) เร็วกว่ารอบปีของดวงอาทิตย์ (Solar month) ประมาณปีละ 11 วัน ประกอบกับฤดูกาลต่างๆที่เกิดบนโลกมีต้นเหตุมาจากอิทธิพลของดวงอาทิตย์ที่ทำมุมตกกระทบกับพื้นผิวโลกในองศาที่แตกต่างกัน 

ดังนั้นทุกๆ 2-3 ปี จึงต้องเพิ่มเดือนจันทรคติเข้าไปอีก 1 เดือน โดยให้เพิ่มที่เดือน 8 มีสองครั้ง เรียกว่าเดือน “แปดหน้าและแปดหลัง” หรือ “แปดสองหน” และให้ไปเริ่มเข้าพรรษาในวันแรม 1 ค่ำ ของเดือนแปดหลัง 

การชดเชยเช่นนี้ช่วยให้การเข้าพรรษาอยู่ในช่วงเวลาของต้นฤดูฝนตรงตามพุทธบัญญัติ สูตรการปรับระหว่างปฏิทินสองอย่างนี้ถูกคิดค้นโดยนักดาราศาสตร์ชาวกรีก ชื่อ เมตั้น แห่งกรุงเอเธนส์ (Meton of Athens) เมื่อ 440 ปี ก่อนคริสตกาล ภาษาวิชาการทางดาราศาสตร์เรียกว่า Intercalation หรือ Metonic Cycle กำหนดให้เพิ่มเดือนจันทรคติ 7 ครั้ง ในรอบ 19 ปี โดยปฏิทินพุทธของไทยใช้วิธีพิจารณาที่วันออกพรรษา หากวันดังกล่าวร่นขึ้นมาอยู่ที่ต้นเดือนตุลาคมและทำท่าจะร่นเข้าไปในเดือนกันยายนของปีต่อไป ก็กำหนดให้ปีที่จะถึงมี 8 สองหน เรียกว่า “อธิกมาส”

[ทัพพีในหม้อ]

อีกคำอธิบายง่ายๆ

 

ระบบแบบไทย เดือนหนึ่งจะมี 29 วันในเดือนคี่ และ 30 วันในเดือนคู่สลับกันไป ระบบนี้ทำให้เดือนหนึ่งมี 29.5 วัน

 

แต่เนื่องจากดวงจันทร์หมุนรอบโลกรอบหนึ่งใช้เวลา 29.53059 วัน ทำให้การสังเกตการณ์คลาดเคลื่อนได้ เช่นวันเพ็ญพระจันทร์ไม่เต็มดวง ดังนั้นจึงมีการปรับแก้ โดยเติมวันลงในเดือน 7 ซึ่งปกติมี 29 วันให้เป็น 30 วันในบางปีครับ เรียกว่าปีอธิกวาร

 

จะเห็นได้ว่าระบบนี้ ปีหนึ่งจะมี 354-355 วัน ดังนั้นใช้ไปหลายปีเข้าจะเริ่มไม่ตรงกับฤดูกาลครับ (เพราะปีจริงๆจะมี 365.2425) จึงต้องเติมเดือน 8 ที่สองเพิ่มเข้าไปชดเชยในบางปีครับ ปีไหนที่เติมปีนั้นก็จะมี 384 วัน เรียกว่าปีอธิกมาสครับ ระบบปฏิทินแบบนี้เรียกว่าปฏิทินแบบจันทรคติครับ

[AparidoD]

ซับซ้อนมากครับ อนุโมทนาบุญสำหรับความรู้ดีแบบนี้อีกครั้งครับ

[skynoi]

อนุโมทนาบุญกับพี่ทัพพีฯ ค่ะ

[ปฏิปทา 072]

ขอกราบอนุโมทนาบุญ กับคุณ.ทัพพีในหม้อ ด้วยค่ะ ที่เมตตากรุณามาให้ความรู้ ความกระจ่างด้านธรรมะที่แจ่มใส เข้าใจได้ง่าย

 

ในครั้งนี้ด้วย ค่ะ สาธุ สาธุ สาธุ