๓.๔ สุบินวิถี คือวิถีจิตที่เกิดขึ้นในขณะที่นอนหลับไม่สนิท
เรียกความเป็นไปของจิตในเวลานั้นว่า
สุบิน คือ “ฝัน” วิถีจิตที่เกิดขึ้นเป็นความฝันนี้ เป็นกามชวนะมโนทวารวิถี หมายถึง
รับกามารมณ์ทางมโนทวาร คือทางใจทางเดียวเท่านั้น
หมายความว่า เป็นวิถีที่มีความยินดี ติดใจในการเสพอารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ
ของบรรดาผู้ที่ยังอยู่ในทุคติภูมิและสุคติภูมิ มี เปรต อสุรกาย มนุษย์ และเทวดาเป็นต้น เช่น
เห็นรูปแล้วติดใจในรูป ได้ยินเสียงแล้วติดใจในเสียง คิดนึกอะไรสนุกแล้วติดใจในเรื่องสนุกนั้น ดังนี้เป็นต้น
อารมณ์เหล่านี้เราเรียกว่า “ กามชวนะมโนทวารวิถี “
วิถี คือการงานของจิตในขณะฝันนั้น ไม่อาจเกิดทางปัญจทวารคือ ทางตา หู จมูก ลิ้น กายได้เลย
แต่การกระทบกระเทือน อาจผ่านจากทวารอื่นมาก่อนได้ เช่น
กระทบกายแล้วจึงกระเทือนเข้าไปถึงใจ เช่น
คนถูกน้ำรดที่มือ แล้วก็ฝัน (ทางมโนทวาร) ว่า ได้ลุยน้ำ เป็นต้น
นิมิต คือการสร้างภาพขึ้น อันเป็นความฝันของบุคคลนั้น
ซึ่งอาจจะมีชัดมาก ชัดน้อย จนไม่รู้เรื่องราว หรือจำไม่ได้เลยก็มี
ด้วยเหตุนี้ วาระสุบินวิถี จึงแบ่งออกเป็น ๔ วาระ คือ
๑. สุบินวิถีที่เป็น ตทาลัมพนวาระ วิถีนี้มีกำลังมาก เป็นวิถีที่มีความฝันในเรื่องที่ดีใจมาก หรือเสียใจมาก
อารมณ์ที่มากระทบแรงเป็นพิเศษ หรือจะฝันเรื่องอะไรก็ตามที่มีความกระเทือนใจแรง ตทาลัมพนะ ก็ย่อมเกิดขึ้นต่อท้ายวิถีเพื่อยึดหน่วงอารมณ์
๒. สุบินวิถีที่เป็น ชวนวาระ วิถีนี้มีกำลังน้อยกว่าตทาลัมพนะหน่อยหนึ่ง ชวนจิตสิ้นสุดแล้ว ก็หมดวิถี เป็นภวังค์ต่อไป
๓. สุบินวิถีที่เป็น โวฏฐัพพนวาระ คือกระทบกับอารมณ์แล้ว แต่ไม่แรง วิถีจิตก็เกิดเพียง ภวังคจลนะ ภวังคุปัจเฉทะ แล้วก็มโน
ทวาราวัชชนะ แล้วก็เป็นภวังค์ เพียงเท่านี้เอง ไม่เลยไปถึงชวนะ ไม่ได้เสพอารมณ์
ตื่นขึ้นมาจะเล่าความฝันไม่ได้เลย เพราะจิตไม่เลยมาถึงการเสพอารมณ์ ความยินดียินร้ายจึงยังไม่เกิด
๔. สุบินวิถีที่เป็น โมฆวาระ แปลว่า เสียเปล่า วิถีนี้ก็เป็นเพียงภวังคจละแล้วเป็นภวังค์เลย แปลว่า กระเทือนแล้วไหวเท่านั้น เมื่อตื่น จะรู้สึกคล้าย ๆ นอนหลับไม่สนิทเท่านั้น
สุบินวิถีที่เป็น ตทาลัมพนวาระ และชวนวาระ คือ
ความฝันที่ผู้ฝันสามารถรู้เรื่องราวได้ชัดเจนมาก และชัดเจนน้อยตามลำดับ คือ
เข้าถึงการเสพอารมณ์นั้น ย่อมเป็นไปได้ทั้งกุศลชวนะ และอกุศลชวนะ เป็นได้ทั้งบุญและบาป
เรียกสุบินวิถีทั้ง ๒ วาระนี้ว่า กุสลากุสลสุบินวิถี
แต่เป็นบุญบาปที่เกิดในขณะฝัน เจตนามีกำลังน้อย ไม่แรงกล้าเหมือนขณะตื่น
จึงไม่สามารถนำปฏิสนธิ คือ นำเกิดในสุคติและทุคติได้
ดังนั้น จึงไม่ถึงความเป็นกรรมบถ
ส่วนสุบินวิถีที่เป็น โวฏฐัพพนวาระ และโมฆวาระนั้น เป็นความฝันที่เข้าไม่ถึงการเสพอารมณ์ คือ
จิตที่ทำการงานไม่ถึงชวนะ ไม่มีการเสพอารมณ์ในวิถีนี้ เพราะกำลังการกระทบอ่อนเกินไป จึงไม่เกิดจนสุดวิถี ผู้มีอารมณ์ไม่อาจรู้นิมิตในฝันของตนได้ ตื่นขึ้นมาแล้วก็นึกถึงเรื่องของความฝันไม่ออก
เพียงแต่รู้สึกว่าหลับไม่สนิทเท่านั้น จึงจัดเป็น อพยากตสุบินวิถี ไม่เป็นบุญ ไม่เป็นบาป
สรุป สุบินวิถี เป็นแผนภูมิได้ดังนี้
๑. สุบินวิถีที่เป็นตทาลัมพนวาระ
ภ = ภวังค์ น = ภวังคจลนะ
ท = ภวังคุปัจเฉทะ ม = มโนทวารวัชชนะ
ช = ชวนะ ต = ตทาลัมพนะ
๒. สุบินวิถีที่เป็นชวนวาระ
ภ น ท ม ช ช ช ช ช ช ช ภ ภ ภ
๓. สุบินวิถีที่เป็นโวฏฐัพพนวาระ
ภ น ท ม ม ม ภ ภ
๔. สุบินวิถีที่เป็นโมฆวาระ
ภ น น ภ ภ ภ ภ
กุสลากุสลสุบินวิถี นั้นไม่ล่วงกรรมบถ เพราะเกิดขึ้นรับอารมณ์ไม่ใช่เป็นไปตามปกติ
ดังนั้น กำลังจึงไม่เพียงพอ แม้จะฝันว่าไปฆ่าสัตว์ ลักทรัพย์ หรือทำบุญให้ทานมากอย่างไร ก็ไม่สามารถนำไปปฏิสนธิ คือนำไปเกิดในสุคติหรือทุคติภูมิได้
ไฟล์แนบ
-
48_11_06_image0c.jpg 103.48K
170 ดาวน์โหลด
