บางทีเราอาจจะรู้สึกน้อยใจที่คนรอบข้างนิ่งเฉยต่อเรา หรือบางทีเรานั่นเองที่นิ่งเฉยต่อคนรอบข้าง เมื่อไหร่ที่เราควรจะนิ่งเฉยอย่างเป็นกลาง หรือที่เรียกว่า วางอุเบกขา อุเบกขามีอยู่ในธรรมหลายหมวดหมู่ มาทำความรู้จัก "อุเบกขาในพรหมวิหารสี่"
4 สิงหาคม 2551
อุเบกขาในพรหมวิหารสี่
รู้สึกไม่สบายใจ หวังใช้ธรรมเป็นที่พึ่ง จึงนึกถึงยาชุดที่เรียกว่า "อุเบกขา"
พอค้นไป พบว่า อุเบกขา นั้นมีอยู่ในธรรมหลายข้อ ในหลายมิติ
แต่ธรรมที่ใช้ให้เหมาะแก่เหตุ เวลานี้ น่าจะ "อุเบกขาในพรหมวิหารสี่"
ทุกข์ซึ่งเกิดจากความเศร้าหมองของจิต เนื่องจาก "กรุณา" ที่ไม่พอดี ไม่ถูกหลักธรรม
ความกรุณา คือ ความสงสารอยากจะช่วยเหลือเมื่อคนอื่นได้รับความเดือดร้อน ทุกข์ใจ อยากแก้ทุกข์ให้เค้า
ความเมตตา คือ ความปราถนาดีอยากให้เขามีความสุข อยากบำรุงสุขทำประโยชน์ให้แก่ผู้อื่น
เมื่อเราเจริญในธรรมทั้งสองไม่พอดี ในทำนองที่มากเกินไป อยากให้พ้นทุกข์ อยากให้มีสุข อยากมากไป โดยเริ่มเสียสมดุล จิตใจก็จะเริ่มไม่อยู่ในสภาวะกลาง ไม่นิ่ง ไม่สงบ เมื่อเขาไม่เป็นไปตามความอยากของเรา เขาไม่หายทุกข์เสียที จิตใจเราก็เริ่มเศร้าหมอง เขาไม่มีสุขเสียที จิตใจเราเองก็เริ่มขัดเคืองไม่พอใจ
สิ่งสำคัญที่ใช้กำกับในพรหมวิหารสี่ ก็คือ "อุเบกขา" คือ การวางเฉย การวางใจ ปล่อยวาง อย่างเป็นกลาง
"เป็นกลาง" ในที่นี้คือ เป็นธรรมชาติในสถานะกลางๆไม่เอนเอียง
"เป็นกลาง" โดยปราศจากความยินดีอันเป็นไปเพราะชอบ และปราศจากความยินร้ายอันเป็นไปเพราะชัง
มีใจที่หนักแน่นจนไม่ไหวเอน ไม่สั่นคลอน ไม่กระเพื่อมตามกระแสได้ง่าย นั่นคือต้องมีสติเท่าทัน มีความมั่นคงของจิต
"ปล่อยวาง" มิใช่นิ่งเฉย ไม่ใส่ใจ ไม่รู้ไม่ชี้ ใครจะทุกข์ร้อน ใครจะมีสุขช่างเขา อย่างนี้ก็มิใช่
การวางอุเบกขาย่อมใช้ปัญญาเป็นเหตุ วางด้วยความเข้าใจต่อธรรมชาติ เข้าถึงความเป็นไปแล้ว
เมื่อเราทำทุกอย่างตามหน้าที่ และปัจจัยอย่างดีที่สุดแล้ว เจริญด้วย เมตตา กรุณา มุทิตาแล้ว
เราก็ทำใจเป็นกลาง ใช้อุเบกขาวางเฉย เมื่อไม่อาจช่วยเหลือเขาได้มากกว่านั้นก็รักษาใจ เมื่อยินดีแล้วก็ไม่ลิงโลด
"เฝ้าดู" ด้วยจิตที่สงบนิ่ง ด้วยใจที่เป็นเมตตา กรุณา มุทิตา แล้วปล่อยวางก็ผลที่เกิดไปตามเหตุและปัจจัย
จบยาชุดที่ควรใช้รักษาตัวในเวลานี้ โปรดเข้าใจว่าเพื่อนคุณที่ดูเฉยเมย
อาจจะเฝ้าดูด้วยใจที่ปล่อยวางอย่างเป็นกลาง หรือกำลังเจริญธรรมในข้ออุเบกขาอยู่
_____________________________________________
links ที่เกี่ยวข้อง
http://th.wikipedia.org/wiki/อุเบกขา
http://www.nkgen.com/352.htm
