คำสอนยาย

หน้าที่ที่สำคัญที่สุด

ในชีวิตของเรา

ต้องมีความเพียรที่จะนั่งธรรมะให้ยิ่ง ๆ  ขึ้นไป

สมัยก่อน ยายยังไม่เห็นธรรมะ

ก็พยายามนึกทั้งเดิน  และนั่ง

พอทำไป  ทำไป ใจก็หยุด  เข้าถึงธรรมได้

การเข้าถึงธรรมะนี่แหละ เป็นหน้าที่ที่สำคัญที่สุด

                                                                                                                              ๒ ธันวาคม ๒๕๒๕

คำสอนยาย

กำปั้นทุบขี้ดิน

การนั่งธรรมะ  ก็เหมือน กำปั้นทุบขี้ดิน  เพราะว่า

อะไร ๆ  ทุกอย่างก็ต้องอาศัยดิน  จะมีบ้านก็ต้องอาศัยดิน

จะเหาะไปได้ก็ต้องไปจากดิน  จะเห็นได้ว่าดินเป็นสิ่งสำคัญมาก

ดังนั้นเวลาเราปฏิบัติธรรม  อย่านึกว่าเราจะไม่รู้

ไม่เห็น  จะทำไม่เป็นอย่างคนอื่นเขาอย่าไปคิดอย่างนั้น

เราต้องคิดว่า  ทุกคำภาวนาว่า  สัมมาอรหัง  สัมมา

อรหัง  สัมมาอรหัง  นั้นเราได้บุญทุกคำ

สัมมาอรหัง  ทีไรก็ได้บุญทุกที  หลับตาทีไรก็ได้บุญ

ทุกที  เหมือนเราเอากำปั้นทุบขี้ดิน  ทุบทีไรก็ถูกทุกที

อยู่ทางธรรม  อย่าประมาท  ต้องทำไปเรื่อย ๆ  ทำ

ไปไม่ต้องกลัว  ใครเขาจะด่า  ใครเขาจะว่า  ใครไม่พอใจก็

ช่างเขา  ให้นึกว่าเราทำให้พระพุทธเจ้าท่านพอใจก็พอแล้ว

ทำไปเรื่อย ๆ  นึกว่า  สำเร็จ  สำเร็จ  ทุกสิ่งทุกอย่างก็จะ สำเร็จ

                                                                                                                                       ๑๙ มกราคม ๒๕๑๘

คำสอนยาย

สร้างบารมีให้ดี ต้องติดธรรมะ

ชีวิตนี้เกิดมาสร้างบารมี ต้องพยายามทำความดีให้เต็มที่

ถ้าต้องการจะสร้างบารมีให้ได้ดีจริง ๆ  ต้องติดธรรมะ  อย่าติดบุคคล 

แล้วจะสร้างบารมีไปได้ตลอด จะนำความเจริญมาสู่ตัวเองและหมู่คณะด้วย 

ให้มีสติสอนตัวเองอยู่เสมอ ถ้าติดบุคคลแล้ว 

จะสร้างบารมีไปไม่ได้ตลอด  จะเดือดร้อนในภายหลัง ทั้งตัวเองและหมู่คณะด้วย

ถ้าติดธรรมะมีธรรมะเป็นที่พึ่ง  จะชนะมิจฉาทิฐิได้

เพราะจะได้บุญที่สะอาดบริสุทธิ์ติดตัวไปทุกวัน

จำเอาไว้ให้ดี  แล้วเอาไปปฏิบัตินะ

ยายอายุมากแล้ว  แก่เข้าไปทุกวัน  เมื่อยังมีแรงพูด 

ก็จะสอนไปเรื่อย ๆ ขอให้นำไปปฏิบัติ  จะได้เอาตัวรอด

                                                                                         ๑๕ ธันวาคม ๒๕๒๓

คำสอนยาย

ธรรมะเท่านั้นที่ช่วยเราได้

ทั่วแสนโกฏิจักรวาล  อนันตจักรวาล ไม่มีใครช่วยเราให้พ้นทุกข์ได้หรอก

นอกจากธรรมะเท่านั้น เกาะธรรมะให้แน่น ๆ นะ

แค่เห็นแสงสว่างเพียงแวบเดียว บุญก็มากมายมหาศาล  เป็นฟ้าครอบเชียวนะ

เวลายายนั่งธรรมะ  ใจยายก็จรดที่ศูนย์กลางกาย

ผ่านกายต่าง ๆ  เข้าไปเรื่อย ๆ  จนถึงพระนิพพาน แล้วใจก็ไปติดที่โน่น

จะไปดูอะไรก็ได้  กิเลสก็ไม่มี แต่พอยายจะพูดกับใคร

ยายก็ถอนใจมาจดจ่อกับคนที่ยายจะพูดด้วย

ใจมันก็หยาบ อายตนะหยาบก็เกาะ กิเลสมันก็เกาะ

คนที่แต่งงาน  ใจมันต้องหยาบ  จึงคิดจะแต่ง  เมื่อใจหยาบ  อายตนะหยาบมันเกาะ

ไม่ยากหรอกที่จะได้ธรรมะ  ถ้ารักธรรมะจริง

ไม่ต้องไปนึกถึงคนอื่น  ให้นึกแค่ตัวเอง  เพราะว่าไม่มีใครช่วยเราได้

ศาสนาพุทธมีเพียง  ๓  อย่าง  คือปริยัติ  ปฏิบัติปฏิเวธ  นอกนั้นไม่ใช่

                                                                                                            ๑๑ มีนาคม ๒๕๒๔

คำสอนยาย

หยุด เท่านั้นคือตัวสำเร็จ

หยุด  เท่านั้นคือตัวสำเร็จสำเร็จหมดทั้งทางโลก  ทางธรรม

ทางโลก  เขาอยากไปไหน ๆ  ไปเร็ว ๆ ก็ต้องขึ้นรถไป  ขึ้นเครื่องบินไป

แต่ทางธรรมต้อง  “หยุด” ถ้าไม่หยุด  ไปไม่ได้ 

ยิ่งหยุดเท่าไร  ก็ไปเร็วเท่านั้น

เหมือนเรื่ององคุลีมาล  ที่หลวงพ่อท่านเทศน์

องคุลีมาลจะวิ่งไปตัดนิ้วพระพุทธเจ้า  เพื่อให้ได้

นิ้วครบ  ๑,๐๐๐ นิ้ว  จะได้เป็นเจ้าโลก  วิ่งไปก็ร้องว่า

“สมณะหยุด  สมณะหยุด”

พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า  “สมณะหยุดแล้ว  ท่านสิยังไม่หยุด”

“หยุด”  คำนั้นแหละ  คือตัวสำเร็จ

หยุดตัวนี้แหละ  คือ  ใจท่านหยุดแล้ว  ถ้าใจไม่หยุดก็ไม่ถึงธรรม

ธรรมทุกอย่างมีอยู่ในตัวเรา  จะถึงได้ต้องทำใจให้หยุด  ถ้าไม่หยุดก็ไม่ถึง

เพราะฉะนั้นเรานั่งธรรมะ  ก็ต้องทำใจหยุดให้ได้เป็นเรื่องสำคัญ

พระไตรปิฎก  ๘๔,๐๐๐  พระธรรมขันธ์  ย่อแล้ว

เหลือ  ๓  คือ  บริสุทธิ์กาย  บริสุทธิ์วาจา  บริสุทธิ์ใจ

ย่อลงมาแล้วเหลือ  ๑  คือ  “หยุด”  คำเดียว

ทำใจหยุด  กายก็บริสุทธิ์  วาจาก็บริสุทธิ์  ใจก็บริสุทธิ์ 

เพราะฉะนั้นเราต้องทำนะ  จะได้บุญมากก็ตอนนี้แหละ

ทำอย่างที่ยายบอก  ต้องแบ่งเวลาให้เป็น

เวลานั่งธรรมะแล้ว  ก็อย่าไปคิดเรื่องอะไรทั้งนั้น

คิดเอาธรรมะอย่างเดียว  ไม่ถอยหลังกลับ  ถือเข็มทิศของเราให้ดี ๆ  นะ

                                                                                                                                ๑ มีนาคม ๒๕๒๔

คำสอนยาย

อย่างอื่นทิ้งให้หมด

ทำสมาธิ  สัมมาอรหัง  ก็ได้บุญแล้ว

การได้ธรรมกายไม่ใช่ของง่าย ๆ

ใจเรามันวิ่งไปทั่วรอบโลก

ต้องดึงมันเข้ามา ให้หยุดให้นิ่งอยู่ที่ศูนย์กลางกาย

เหนือสะดือ  ๒  นิ้ว เรื่องอื่นอย่าไปคิดทิ้งมันไปให้หมด

พอใจหยุดใจนิ่งมันก็จะสว่างในท้องทำใจให้หยุด

ให้นิ่งนึกถึงองค์พระให้ใส

คำสอนยาย

บุกธรรมะอย่างเดียว

เรื่องธรรมะ  ยายทำจนรู้หมดทุกสิ่งทุกอย่างว่าอะไรเป็นอะไร  อะไรอยู่ที่ไหน 

อย่างกับว่า  สมมติของหยาบนะ  เข็มอยู่ตรงไหนจานอยู่ตรงไหน  

ต้องไปค้นหามาให้หลวงพ่อวัดปากน้ำจนได้

ธรรมะก็เหมือนกัน  ต้องค้นได้ขนาดนี้

เรื่องนั่งธรรมะยายเก่งมาก  นั่งเก่งจริง ๆ

เวลาเข้าที่แล้ว  ทิ้งทุกอย่างหมด

เอาแต่ธรรมะอย่างเดียว  บุกธรรมะอย่างเดียว

ที่เห็นออกมารบกับหยาบ  เวลายายออกมารบกับหยาบ 

ต้องถอยออกจากธรรมะละเอียดทีละชั้น  ถอยออกมาทีละกาย 

ตั้งแต่กายพระอรหัตจนถึงกายมนุษย์หยาบ

พอถึงกายมนุษย์หยาบ  ก็จวกเขาได้

พอเรื่องข้างนอกเรียบร้อยแล้วก็ทิ้งเอาธรรมะคืน

บุกธรรมะ  ลืมเรื่องข้างนอกหมด

เพราะยายยังอาศัยโลกอยู่  จึงต้องถอยออกมาหยาบ 

เรายังต้องกินข้าวนี่ หยาบก็ต้องรบ  ละเอียดก็ต้องรบ

ที่เห็นยายออกมารบหยาบข้างนอก  ก็เพื่อให้งานเรียบร้อย 

รบไปงั้นแหละ แต่พอเข้ากุฏินั่งธรรมะ  เรื่องทุกอย่างก็วางทิ้งหมด

มีแต่ธรรมะอย่างเดียว เรื่องนี้ยายแบ่งเวลาเป็น

พอนั่งธรรมะก็เอาใจหยุดไปเรื่อย ๆ  ที่ศูนย์กลางกาย 

หยุดที่กายมนุษย์  ตกศูนย์ก็ถึงกายมนุษย์ละเอียด 

จนถึงกายธรรมอรหัต  มี  ๑๘  กาย  เป็นทางผ่าน

พอถึงกายธรรมอรหัตก็รู้เห็นหมด

อย่างนี้เรียกว่า  “รู้รอบตัว  เห็นรอบตัว”

เวลาดิ่งธรรมะของยาย

พอดิ่งธรรมะก็เหมือนออกทะเล

เวลาออกทะเลก็ไม่เห็นฝั่งเลย

ยายก็ตั้งเข็มทิศให้ตรง  ไม่สนใจอย่างอื่น

ตั้งเข็มทิศให้ตรงอย่างเดียว

ดิ่งธรรมะตรงตามเข็มทิศของตัวเอง

ว่าชั่วโมงนี้จะเอาอะไร

เหมือนทางโลก  เวลาเขาออกทะเล  เขาก็ยังมีเข็มทิศเลย

เราทางธรรมก็ต้องมีเหมือนกัน  ต้องแบ่งเวลาของเราให้เป็น

วางเรื่องอื่นไว้ชั่วขณะนั่งธรรมะ  จึงจะก้าวหน้าได้

ถ้าเราไม่แบ่งเวลาอย่างที่ยายบอก

นั่งธรรมะ  เดี๋ยวคิดถึงบ้าน  คิดถึงที่ทำงาน

คิดอย่างนั้น  คิดอย่างนี้คิดไป 

ใจก็เลยไม่หยุดนั่งธรรมะต้องนั่งเพื่อให้ใจหยุด

                                                                                                                                              ๑ มีนาคม ๒๕๒๔

คำสอนยาย

ไม่ต้องให้ใครมาโอ๋

พวกเราอย่าน้อยใจ

เราต้องเข้าใจว่า  หลวงพ่อมีงานมาก

ไม่ได้มาโอ๋* พวกเรา  ยายไม่ชอบให้ใครมาโอ๋เลย

แต่คนบางพวกแก่งแย่งชิงดีกัน

อะไร ๆ  ก็อยากให้หลวงพ่อโอ๋

แย่งกันไปแย่งกันมา

ธรรมะก็เลยไม่ก้าวหน้า

                                                                                                                                   ๑๗ พฤศจิกายน ๒๕๒๕

* โอ๋ ในความหมายของคุณยายหมายถึง  การเอาอกเอาใจ

คำสอนยาย

เกาะรถให้ดี

คนจะหลุด  หลุดกันยังไง ?

ท่านมหา (หลวงพี่ชิตชัย มหาชิโต) สมัยนั้นมีงาน

ก่อสร้างน้อย  ท่านนั่งธรรมะมาก  ท่านฝันไปว่า  เห็นรถคันหนึ่ง 

โผล่ขึ้นมาจากกลางมหาสมุทร  และมีคนเกาะติดรถไปด้วย  

รถวิ่งเร็วมาก  วิ่งไปบนน้ำนี่แหละ  เร็วมาก  

จนคนที่เกาะรถไม่แน่น  ต้องหลุดตกลงมา

รถเร็ว ๆ  นั้นคือยาย  ยายสร้างบารมี  ทำอะไรทำจริง  จึงไปเร็วอย่างนั้น

ศูนย์พุทธจักรฯ  นี้เปรียบเหมือนภูเขา  คนบางคน

เห็นภูเขาแล้วไม่กล้าปีน บางคนขึ้นมาแล้วมองเห็นสิ่งนั้นสิ่งนี้ 

ก็เกิดอยากได้นั่น  อยากได้นี่  ตรงนั้นน่าไป  ตรงนี้น่าไป  แล้วก็เลยตกลงมา

ไอ้คนที่ไม่กล้าปีน  คือ  คนที่เห็นระเบียบวินัยของวัด 

แล้วไม่อยากทำตาม  อยากฝืนระเบียบวินัย

เกาะรถให้ดี ๆ  นะหลานนะ อย่าให้ตกลงไปเด็ดขาด

ต้องนั่งธรรมะให้มาก  พยายามทำจิตทำใจทำตัว ให้เป็นบุญ

แล้วทำ “สัมมาอะระหัง” ไปเรื่อย ๆ ไม่วันใดก็วันหนึ่งจะเห็นธรรม

ยายอดทนมาก ๆ  มากจริง ๆ  เป็นร้อยเท่าพันทวี

ถึงได้มีศูนย์พุทธจักรฯ  ขึ้นมา พระทั้ง  ๑๐  รูป  ถึงได้บวช

                                                                                                                                                     ๒๑ มีนาคม ๒๕๒๓

สาธุค่ะ กับสิ่งดีๆที่นำมาเล่าสู่กันฟัง

คำสอนยาย

รับศึกได้

ธรรมะของยายนะ รับศึกได้เป็นร้อย

เรื่องนี้ไม่มีใครเข้าใจ แต่ตัวยายเองเข้าใจดีว่า  อะไรเป็นอะไร

เหตุที่ได้ปฏิบัติธรรมมามาก และหวังพึ่งธรรมะในตัวเอง

ถึงเอาตัวรอดได้อย่างนี้

คำสอนยาย

ไม่รู้จะบอกว่ามากเท่าไร

อย่างยายทำความดีมาตลอดเป็นเวลาหลายสิบปี

อยู่ทำวิชชากับหลวงพ่อวัดปากน้ำมาตลอด

ได้รับวิชชาถ่ายทอดจากหลวงพ่อโดยตรงด้วยได้รู้เห็นจริง

ความรู้ที่ยายได้รับถ่ายทอดมานี้มากมาย

จนไม่รู้จะบอกว่ามากเท่าไร

เมื่อได้ที่ดินที่ศูนย์พุทธจักรฯ ใหม่ ๆ

ยายมองดูเนื้อที่ทั้งหมด  ๒๐๐  ไร่

แล้วนึกในใจว่า  เนื้อที่ใหญ่โตมากขนาดนี้

ไม่พอที่จะใส่ความรู้ของยายได้หมด

ใส่ได้เพียงปลายนิ้วก้อยนิดเดียวเท่านั้นเอง

แต่พูดไม่ได้  คนอื่นไม่เข้าใจ

คนมีธรรมะเท่านั้นที่จะรู้  จะเข้าใจได้

                                                                                                          ๑๒ ตุลาคม ๒๕๒๓

คำสอนยาย

ไม่รู้จริง

เรื่องธรรมะของหลวงพ่อวัดปากน้ำ ยายรู้ดี  รู้มากที่สุด

เพราะยายอยู่ทำวิชชากับหลวงพ่อมาตลอด ไม่ได้ไปไหนเลย

ทำตั้งแต่สมัยก่อนสงครามโลก จนเกิดสงครามโลก 

จนกระทั่งสงครามโลกเลิกแล้ว  ก็ยังทำวิชชาอยู่

คนที่เขาเอาวิชชาของหลวงพ่อไปพูดท่าโน้นท่านี้

แสดงว่าเขาไม่รู้จริง  แต่อยากทำตัวเป็นคนมีชื่อเสียง

ตัวยายเองถึงจะรู้ดี  ในฐานะผู้ใหญ่  ก็พูดไม่ได้

เพราะคนทางโลกหยาบ  เขาฟังแล้วก็ไม่เข้าใจ

                                                                                                ๑๒ ตุลาคม ๒๕๒๓

คำสอนยาย

ละเอียดจริง ๆ

ที่ว่าธรรมะละเอียดนั้น  ละเอียดจริง ๆ

ขนาดว่า  กินข้าว  กินกับข้าว  รู้เลยว่า  สัตว์กินสัตว์

ดูในตัวเอง  เวลากิน  ดูในไส้ตัวเอง  เห็นคนกินคน

เพราะสัตว์ที่กินเข้าไป  ก็คนเหมือนกับเรานี่แหละ

เพียงแต่ไปสวมขันธ์ที่เป็นหมู  เป็ด  ไก่

ตามกรรมของมันเท่านั้น

                                                                                                                         ๕ พฤศจิกายน ๒๕๒๒

คำสอนยาย

ความลับไม่มีในโลก

ธรรมะของยายละเอียดมากละเอียดจนเห็นทุกสิ่งทุกอย่าง

“ความลับไม่มีสำหรับยาย”

เหมือนอย่างที่โบราณว่า  “ความลับไม่มีในโลก”

นี่เรื่องจริง  เพราะว่าไม่มีความลับสำหรับผู้ที่มี

ธรรมะละเอียดมาก ๆ  อะไร ๆ  ก็ปิดบังไม่อยู่

จะปิดบังได้แต่เฉพาะผู้มีกิเลสเท่านั้น

เพราะฉะนั้น  ใครจะทำอะไร ๆ  อยู่ที่ไหน 

ยายรู้หมด เพียงแต่จะพูดหรือไม่พูดเท่านั้นเอง

                                                                                                             ๕ พฤศจิกายน ๒๕๒๒

คำสอนยาย

รักธรรมะมากที่สุด..จึงได้ดี

ยายสังเกตดู  หมอปิยะ  หมอคว้าน  หมอเจริญ 

แต่ละหมอที่รักษายายก็เก่งคนละอย่าง   ชำนาญไม่เหมือนกัน

ชำนาญแต่เฉพาะในเรื่องของตัว

หมอปิยะก็ชำนาญในเรื่องฟัน

หมอคว้านก็ชำนาญในเรื่องแมะ

หมอเจริญก็ชำนาญในเรื่องลูกตา

คนเราจะทำอะไรเก่งก็อาศัยที่ว่า  รักในสิ่งที่ทำนั้น ๆ

ใครรักสิ่งใดก็ทำสิ่งนั้นได้ดี  ได้ประณีต  ละเอียดอ่อน  และดีที่สุด

เหมือนยายรักธรรมะมาก  รักเป็นที่สุด

เพราะฉะนั้น  ธรรมะของยายจึงละเอียดตลอดเวลา  และเชี่ยวชาญ

                                                                                                                                                         ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๒๐

คำสอนยาย

รักธรรมะจริง ๆ

ยายปฏิบัติธรรมมาก

ในสมัยสงครามโลกต้องนั่งธรรมะ

เวลากลางวัน  ๖  ชั่วโมง กลางคืน  ๖  ชั่วโมง

วิชชานั้นต้องละเอียดมาก

ถึงยายไม่ได้ทำวิชชารุ่นแรก แต่ก็มาทันทำวิชชาละเอียด ๆ

เพราะหลวงพ่อเริ่มทำวิชชาละเอียด

ตอนที่ยาย เข้ามาอยู่ในโรงงานแล้ว

ธรรมะของยายจึงเชี่ยวชาญมาก

เพราะในชีวิตของยาย

ยายรักธรรมะจริง ๆ

                                                                                                                                      ๕ พฤศจิกายน ๒๕๒๒

คำสอนยาย

ทำวิชชาได้

เพราะเหตุที่ยายเป็นคนที่บริสุทธิ์กาย  วาจา  ใจ

มีศีล  มีสัจจะ  และรักธรรมะมากที่สุด

เมื่อมาถึงหลวงพ่อวัดปากน้ำแล้ว ก็ได้ทำวิชชาเลย

ปกติคนที่จะทำวิชชาได้  ต้องสอบแล้วสอบอีก

สอบกันมากมายก่อน ถ้าผ่านจึงเข้าทำวิชชาได้

แต่ยายมาถึงก็ได้เข้าไปทำวิชชาเลย

                                                                                                                 ๕ พฤศจิกายน ๒๕๒๒

คำสอนยาย

ความลับแม้เส้นผมก็ไม่มี

ความลับไม่มีในโลก

ธรรมะของหลวงพ่อวัดปากน้ำละเอียดลึกซึ้ง ยายได้เจอมาแล้ว  

ความลับแม้เส้นผมก็ไม่มี

 เห็นกระจ่างหมดทุกอย่าง

ฉะนั้นใครทำอะไร  ก็ทำให้ดี  จะปิดบังอะไรไม่ได้

เพราะความลับไม่มีในโลก

วิราคธาตุ  วิราคธรรม  เป็นธาตุธรรมของ

พระพุทธเจ้านิพพานเป็น  สะอาดที่สุด  สะอาดบริสุทธิ์มาก

สะอาดทั้งธาตุดิน  น้ำ  ลม  ไฟ  สะอาดทุกกาย  สะอาดทุกดวง

 แยกออกสะอาดในสะอาด ยายไปเจอมาแล้ว

 ใช้เวลา  ๒  อาทิตย์  ทำวิชชาหลวงพ่อใช้ให้ไป

ยายตอบปัญหาทุกอย่างได้  เอาตัวรอดได้เพราะ

วิชชาของหลวงพ่อวัดปากน้ำ

                                                                                                   ๒๑ ธันวาคม ๒๕๑๙

คำสอนยาย

การรับแขก

เรื่องรับแขกเป็นของยาก  จะต้องทำตัวให้ดี

ถึงเราทำตัวดีแล้ว ก็ต้องระวังรักษาความดีไว้อีก

โดยเฉพาะเรื่องของธรรมะ แขกที่มาหา

บางคนมีแต่เรื่องมาให้แก้ไข มาปรับทุกข์ด้วย  นำเรื่องครอบครัวมาเล่าให้ฟัง

ส่วนใหญ่เป็นเรื่องดึงใจเราออกจากธรรมะออกจากศูนย์กลางกาย

เราอยู่ทางธรรมก็ต้องพูดเรื่องที่ดึงใจเขาเข้าหาธรรมะ

ถ้าเราคุยไม่ดี  ไม่มีสติ  จะถูกเขาดึงใจเราออกไป

แต่ถ้าคุยดี  มีสติ  เราจะต้องค่อย ๆ ตะล่อมดึงใจเขาเข้ามา 

พูดง่าย ๆ  เหมือนเล่นชักเย่อกัน  ใครมีกำลังมากก็ชนะ

การรับแขก  ต้องระวังตัวไว้ให้ดีเพราะแขกมีหลายประเภท 

ที่สำคัญจะต้องทำตัวเราให้ดีก่อนจะต้องดูตัวเองให้เข้าใจ  ให้แจ่มแจ้งเสียก่อน 

ถ้าเราเข้าใจตัวเราดีแล้วเราก็เข้าใจคนอื่นได้

ที่เรียกว่า  รู้เขา  รู้เรา  รู้ทั้งหมดได้

พอรู้อย่างนี้แล้วเราก็จะเข้าใจปัญหาที่เขามาพูด  มาคุยด้วยได้

ต้องทำใจให้อยู่ในบุญมาก ๆ  อยู่ในความเมตตา

แล้วมองดูตัวเอง  ระลึกชาติของตัวเองในอดีต

ดูในธรรมะระลึกไปเรื่อย ๆ  ว่าเราสร้างบารมีมามากเท่าไร

แล้วมองดูในปัจจุบันว่า  เรามีความพยายามทำตัวเองให้บริสุทธิ์ได้มากแค่ไหน

ดูด้วยว่า  เราอยู่ในฐานะอย่างไรอยู่ในฐานะที่ต้องฉุดเขาขึ้นมาหรือไม่

คนนี้ฉุดได้  ก็ฉุดขึ้นมา คนนี้ฉุดไม่ได้  ก็ปล่อยไป

ถ้าขืนมัวไปฉุดก็จะเอาตัวเราไม่รอด เขาจะฉุดเราลงไปเสียเอง

แล้วมองดูในอนาคตว่าเราต้องการจะเป็นอะไร  ไปถึงไหน

มองดูทั้งอดีต  ปัจจุบัน  อนาคตให้ดีในเวลารับแขก

เราจะได้ไม่เผลอตัว  จะได้ไม่เสียเวลาเปล่า ๆ

ถ้าเราทำอย่างนี้แล้วจะทำหน้าที่ได้ดี  และใจไม่ตกด้วย  

ที่สำคัญที่สุดต้องนั่งธรรมะมาก ๆ  จึงจะทำใจอย่างนี้ได้  ถ้าไม่เช่นนั้นแล้วก็ยาก

โบราณท่านว่า สวดมนต์เป็นยาทา   ภาวนาเป็นยากิน

ถ้าทั้งกิน  ทั้งทา  โรคก็หายเร็วขึ้น คนเรามีทุกข์ก็เหมือนกับมีโรค

เราต้องแนะนำเขาไป คนที่มีปัญหาหนัก ๆ

ก็ต้องพยายามให้เขาทั้งสวดมนต์และนั่งธรรมะเขาจะได้มีบุญช่วยตัวเองได้

                                                                                                                                ๑๐ ธันวาคม ๒๕๒๓

คำสอนยาย

แม้รู้ทัน  ก็นิ่งเสีย

ยายนี่นะ  เหมือนมีญาณอยู่อย่างหนึ่ง ถึงยายจะไม่รู้หนังสือ

แต่ยายรู้เรื่องคน แล้วก็ทันคน แต่ยายไม่อยากพูด

ถ้าไม่ทันคน ยายสร้างวัดไม่ได้หรอก แต่ยายคิดว่า

พูดไปสองไพเบี้ย  นิ่งเสีย (ได้) ตำลึงทอง

                                                                                                                                          ๑๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๓๕

คำสอนยาย

ไม่เกลียดใคร

ยายไม่เกลียดใครเลย

เพราะยายกลัวว่า

ชาติต่อไปคนเขาจะมาเกลียดยาย 

ยายมองไกล ๆ

ไม่ได้มองแค่สั้นๆ เฉพาะหน้า 

เพราะฉะนั้น  ยายไม่เกลียดใคร

ยายรักเขาทุกคน

                                                                                                    ๑ มกราคม ๒๕๓๔

คำสอนยาย

มนุษย์สัมพันธ์

เราต้องเข้ากับคนให้ได้

เขาไม่พูดด้วย  เราก็พูดกับเขา  เดี๋ยวเขาก็พูดกับเราเอง

พวกที่หยิ่งคิดกันว่า  พวกข้าก็แน่  กูก็แน่

พวกนี้อยู่คนละมุมโลกเลย

เราต้องเข้ากับคนให้ได้ทุกชั้นทุกคน

เวลาเจ็บไข้ได้ป่วยจะได้พึ่งพาอาศัยเขาได้

                                                                                                                                                  ๕ พฤษภาคม ๒๕๓๘

คำสอนยาย

เอาหมู่คณะ

ยายเป็นคนเอาหมู่คณะ

เราต้องทำตัวให้เข้ากับทุกคน

ไปไหน  จะวางตัวเบ่ง  ข้าก็แน่  จะไม่มีหมู่คณะ 

เวลาเกิดเหตุการณ์อะไรขึ้น  ก็จะไม่มีใครช่วย

                                                                                                                ๒๘ ตุลาคม ๒๕๓๕

คำสอนยาย

ดูคนให้เป็น

เราต้องหัดดูคนให้เป็น ดูแต่เรื่องหมาจิ้งจอกกับราชสีห์ 

ชาติหมาจิ้งจอกมันกินขี้ เขาเอามาเลี้ยงจะให้เป็นราชสีห์ 

มันก็ทำทีจะเป็นได้ แต่เวลามันเจอขี้ มันก็ลืม มันไปกินขี้นั่นแหละ

 เขาเรียกว่า ไอ้ชาติหมาจิ้งจอก

ยังไงๆ มันก็ยังเป็นหมาจิ้งจอกอยู่วันยังค่ำ

เพราะฉะนั้น เราต้องรู้ ต้องดูให้เป็นว่าใครเป็นใคร

ดูให้ละเอียดว่า เป็นอะไรแน่

อย่างเรื่องราชสีห์กับหมาจิ้งจอกนั้นสันดานมันฟ้อง

จะเป็นอะไรแน่ ต้องดูที่สันดานมัน

                                                                                                                  ๑ มีนาคม ๒๕๒๔