เบญจกัลยาณี: ความงาม 5 ประการของสตรีในพุทธกาล

“เบญจกัลยาณี” คือความงามครบห้าประการของสตรี ตามคำบอกเล่าของปุณณะวัฒนกุมาร บุตรชายมิคารเศรษฐีในสมัยพุทธกาล ที่ตั้งเงื่อนไขแก่บิดามารดาว่า หญิงที่จะมาเป็นลูกสะใภ้ต้องงดงามพร้อมกันทั้ง 5 ประการ ดังนี้

1. ผมงาม : ผมดำเป็นมันดุจขนนกยูง ปลายผมงอนขึ้นเล็กน้อยเมื่อกำหนดผ้าผูกรอบเอว

2. เนื้องาม : ริมฝีปากสดใสดุจผลตำลึงสุก เรียบแนบชิดสวยงาม

3. กระดูกงาม : ฟันขาวเรียงสวยไม่ห่างกัน ดุจระเบียบเพชรหรือสังข์ขัดเงา

4. ผิวงาม : ผิวพรรณดำสนิทประหนึ่งช่ออุบลเขียว หรือขาวสว่างดุจดอกกรรณิการ์ โดยไม่พึ่งการประโคมเครื่องสำอาง

5. วัยงาม : แม้คลอดบุตรหลายสิบครั้งก็ยังกระชับเยาว์วัยดุจสาวใหม่

คุณสมบัติเบญจกัลยาณีปรากฏใน “นางวิสาขา ปุปผวรรควรรณนา” ขุททกนิกาย อรรถกถาธรรมบท มก. เล่ม 41 หน้า 77