ทศชาติชาดก
เรื่อง มโหสถบัณฑิต ผู้ยิ่งด้วยปัญญาบารมี
ตอนที่ 149
จากตอนที่แล้ว ฝ่ายมโหสถเมื่อรู้ว่าพราหมณ์เกวัฏกำลังจะมาหาตน จึงได้คิดอุบายต่างๆ เพื่อเตรียมการต้อนรับแขกผู้มาเยือนให้เข็ดขยาดไปอีกนานแสนนาน พราหมณ์เกวัฏออกจากท้องพระโรงแล้ว ก็ตรงมายังเรือนของมโหสถเพียงลำพัง เมื่อมาถึงประตูชั้นแรก เกวัฏก็เอ่ยถามคนเฝ้าประตู
ว่า “ท่านมโหสถอยู่หรือไม่ เราจะพบได้อย่างไรกัน”
ว่า “ท่านมโหสถอยู่หรือไม่ เราจะพบได้อย่างไรกัน” ว่าแล้วก็รีบเดินตรงไป แต่กลับถูกยามเฝ้าประตูกั้นไว้ พลางกล่าวขึ้นอย่างไม่สบอารมณ์ว่า “นี่อย่าส่งเสียงเอ็ดอึงไปสิ วันนี้ท่านบัณฑิตดื่มเนยใสอย่างแรง ฉะนั้นท่านจะพูดเสียงดังไม่ได้เป็นอันขาด”
กระทั่งถึงประตูชั้นที่สอง ก็ถูกคนเฝ้าประตูกั้นทางไว้อีก แล้วถูกเตือนในทำนองเดียวกันกับเมื่อครั้งที่ผ่านประตูชั้นแรกเข้ามา เกวัฏถูกยามเฝ้าประตูแต่ละชั้นสั่งกำชับอย่างนี้จนถึงประตูชั้นที่เจ็ด ทำให้ชักจะเลือดขึ้นหน้า
เมื่อผ่านซุ้มประตูชั้นสุดท้ายมาแล้ว เกวัฏก็ตรงเข้าไปในห้องโถง เห็นมโหสถนุ่งผ้าแดงนอนอยู่ ก็พยายามเหลียวมองหาที่นั่งสำหรับตน แต่ก็ไม่เห็นแม้ตั่งสักตัวเดียว ครั้นแล้วจึงเดินเข้าไปหามโหสถใกล้ๆ ได้แต่ยืนเก้ๆกังๆ เหยียบมูลวัวสดๆอยู่ในที่นั้น มิหนำซ้ำยังถูกบริวารของมโหสถยักคิ้วหลิ่วตาให้ด้วยความหมั่นไส้ บ้างก็แสดงอาการดูหมิ่นอย่างรุนแรง
เกวัฏเห็นกิริยาอาการของคนเหล่านั้น ไม่เป็นที่น่าไว้ใจ คิดว่า ถ้าขืนตน
ยืนอยู่ในที่นี้ต่อไป คงจะไม่ปลอดภัยแน่ จึงกล่าวกับมโหสถว่า “ท่านบัณฑิตข้าพเจ้าลาล่ะ”
ยืนอยู่ในที่นี้ต่อไป คงจะไม่ปลอดภัยแน่ จึงกล่าวกับมโหสถว่า “ท่านบัณฑิตข้าพเจ้าลาล่ะ” เมื่อกล่าวจบ บริวารที่เฝ้ามโหสถตรงรี่เข้าไปหาเกวัฏ ตวาดเสียงกร้าว ว่าแล้วก็ช่วยกันจับคอเกวัฏไสไปข้างหน้า ตบหน้า-ทุบหลัง โทษฐานละเมิดคำสั่งที่บอกให้เงียบแล้วไม่เงียบ เกวัฏออกไปถึงประตูชั้นไหนก็ถูกผลักไสไล่ส่งไปอย่างนั้น จนพ้นออกจากประตูเรือน เกวัฏทั้งเจ็บทั้งอาย แต่ก็ไม่อาจตอบโต้อะไรได้ ครั้นรอดมาได้ เกวัฏก็ไม่รอช้า รีบเดินตรงแน่วเข้าไปเฝ้าพระเจ้าวิเทหราชทันที
ฝ่ายพระเจ้าวิเทหราชทรงดำริว่า “ป่านนี้มโหสถบุตรของเรากับอาจารย์เกวัฏ คงจะได้พูดคุยกันจนเป็นที่พอใจแล้ว เห็นทีทั้งคู่คงจะปรับความเข้าใจกันได้แล้ว”
พระเจ้าวิเทหราชทอดพระเนตรเห็นพราหมณ์เกวัฏแล้ว ก็ทรงรับสั่งถามว่า 
“เป็นอย่างไรท่านเกวัฏ ท่านได้พบมโหสถแล้วหรือ มโหสถพูดอะไรกับท่านบ้างล่ะ นี่ก็คงอโหสิให้กันและกันแล้วกระมัง อืม...มโหสถได้ฟังข่าวมงคลแล้ว มีความชื่นชมยินดีหรือไม่ล่ะ”
“เป็นอย่างไรท่านเกวัฏ ท่านได้พบมโหสถแล้วหรือ มโหสถพูดอะไรกับท่านบ้างล่ะ นี่ก็คงอโหสิให้กันและกันแล้วกระมัง อืม...มโหสถได้ฟังข่าวมงคลแล้ว มีความชื่นชมยินดีหรือไม่ล่ะ” เกวัฏขบฟันแน่น สีหน้าบ่งบอกถึงความอัดอั้นตันใจอย่างที่สุด ไม่เบิกบานแช่มชื่นเหมือนเมื่อครั้งก่อน
พระเจ้าวิเทหราชทรงสดับคำทูลของเกวัฏแล้ว ก็ทรงรู้สึกผิดหวังไม่น้อย ที่เหตุการณ์มิได้ราบรื่นตามที่ทรงคาดคิดไว้
ว่า “เชิญท่านอาจารย์ไปพักผ่อนเถอะนะ”
ว่า “เชิญท่านอาจารย์ไปพักผ่อนเถอะนะ” แล้วรับสั่งให้เจ้าพนักงาน จัดหาที่พักรับรองให้แก่เกวัฏและคณะ พร้อมพระราชทานทรัพย์ให้เป็นรางวัลตามสมควร
ครั้นแล้ว จึงทรงดำริขึ้นได้ว่า “ธรรมดามโหสถบุตรของเรา เป็นผู้เคารพในการปฏิสันถารยิ่งนัก แต่เมื่อสักครู่เกวัฏกลับฟ้องว่าไม่ได้รับการต้อนรับจากมโหสถเลย หากมโหสถไม่ยอมพูดคุยกับเกวัฏจริงๆ เชื่อแน่ว่าคงเป็นเพราะมโหสถมองเห็นการณ์ไกล
ทรงดำริดังนี้แล้ว ก็ยิ่งทรงหวาดหวั่นพรั่นพรึงในพระหทัย ระแวงไปต่างๆนานา ประทับนั่งเหม่อลอยเหมือนกำลังทรงตัดสินพระทัยอะไรสักอย่าง แต่ก็
ยังไม่อาจตัดสินพระทัยให้เด็ดขาดลงไปได้ ไม่นานนักอาจารย์ทั้งสี่ก็พากันมาเข้าเฝ้าพระเจ้าวิเทหราช พระองค์ใคร่จะทราบความเห็นของอาจารย์เหล่านั้น
จึงรับสั่งถามอาจารย์เสนกะก่อนใครว่า “ท่านอาจารย์ ท่านได้ทราบข่าวที่พระเจ้าจุลนีทรงยกพระราชธิดาให้แก่เราแล้วหรือ”
ยังไม่อาจตัดสินพระทัยให้เด็ดขาดลงไปได้ ไม่นานนักอาจารย์ทั้งสี่ก็พากันมาเข้าเฝ้าพระเจ้าวิเทหราช พระองค์ใคร่จะทราบความเห็นของอาจารย์เหล่านั้น
จึงรับสั่งถามอาจารย์เสนกะก่อนใครว่า “ท่านอาจารย์ ท่านได้ทราบข่าวที่พระเจ้าจุลนีทรงยกพระราชธิดาให้แก่เราแล้วหรือ”อาจารย์เสนะกราบทูลว่า “ทราบแล้ว พระเจ้าข้า”
“แล้วท่านเห็นว่าอย่างไร เราควรจะไปหรือไม่ล่ะ” ท้าวเธอทรงหารือ
อาจารย์เสนกะคิดว่า นานๆครั้งพระราชาจึงจะตรัสถามตนสักคราวหนึ่ง ฉะนั้นจึงไม่ควรทำให้พระองค์ทรงผิดหวัง คิดดังนี้แล้ว จึงกราบทูลคล้อยตามพระราชอัธยาศัยว่า “ควรอย่างยิ่งพระพุทธเจ้าข้า กษัตริย์อื่นใดในชมพูทวีปเว้นจากพระองค์แล้ว จะหาใครเสมอเหมือนพระเจ้าจุลนีนั้นไม่มีเลย...
ดังนั้น การที่พระเจ้าจุลนีทรงพระราชทานพระราชธิดาให้แก่พระองค์นั้น นับเป็นข่าวมงคลอย่างยิ่ง พระพุทธเจ้าข้า ก็ในเมื่อสิริมาถึงพระองค์แล้ว จะ
มัวทรงรอช้าอยู่ไย การปล่อยให้นารีรัตนะที่งามพร้อมเช่นนี้หลุดลอยไป หาควรไม่ พระพุทธเจ้าข้า”
มัวทรงรอช้าอยู่ไย การปล่อยให้นารีรัตนะที่งามพร้อมเช่นนี้หลุดลอยไป หาควรไม่ พระพุทธเจ้าข้า” พระเจ้าวิเทหราชทรงสดับคำตอบของอาจารย์เสนกะ ก็ทรงดีพระทัยยิ่งนัก ท้าวเธอจึงลองตรัสถามอาจารย์ที่เหลือตามลำดับ ครั้นแล้วก็ทรงได้รับคำตอบในทำนองเดียวกันทั้งสิ้น ไม่มีผู้ใดกราบทูลทัดทานเลย เมื่อเป็นดังนี้ ท้าวเธอก็ทรงคลายความระแวงพระทัย และทรงปักพระทัยมั่นที่จะเสด็จไปปัญจาลนครตามคำทูลเชิญของพระเจ้าจุลนี
จะเห็นได้ว่า การมีที่ปรึกษาที่รู้เท่าไม่ถึงการณ์ มุ่งเอาแต่ประจบประแจงเจ้านายเพื่อประโยชน์ส่วนตน จะเป็นเหตุนำความเสียหายอย่างใหญ่หลวงในภายภาคหน้า ดั่งเช่นอาจารย์ทั้งสี่ ที่กำลังจะชักนำให้พระเจ้าวิเทหราชเดินทางไปสู่ความตาย
