ทศชาติชาดก
เรื่อง มโหสถบัณฑิต ผู้ยิ่งด้วยปัญญาบารมี
ตอนที่ 182
จากตอนที่แล้ว มโหสถได้ทูลท้าทาย ให้พระเจ้าจุลนีทรงพิสูจน์ความจริงว่า “ข้าแต่มหาราช หากพระองค์ไม่ทรงเชื่อคำของหม่อมฉัน ก็ขอเชิญเสด็จกลับไปยังพระราชนิเวศน์ เพื่อทอดพระเนตรให้ประจักษ์แก่สายพระเนตรเถิด เมื่อนั้นพระองค์จะไม่ทรงเห็นแม้เงาของพระมเหสี พระโอรสพระธิดา ตลอดจนพระชนนี ผู้เป็นที่รักของพระองค์ เพราะได้ถูกทหารของหม่อมฉัน ได้ควบคุมตัวไปถวายพระเจ้าวิเทหราชเสียแล้ว”
อำมาตย์พร้อมเหล่าราชบุรุษ ก็รีบควบม้ากลับไปยังพระราชนิเวศน์ ทันทีที่เปิดประตูเข้าไป ก็พบว่าห้องประทับของกษัตริย์ทั้งสี่พระองค์ก็ว่างเปล่า ไม่มีใครเลย
พระเจ้าจุลนีทรงทราบความนั้นแล้ว ก็ทรงเสียพระทัยอย่างมาก พระหทัยสั่นระรัวด้วยความโศก ทรงทอดพระเนตรมโหสถด้วยพระหฤทัยขุ่นแค้น พลางดำริว่า “เราประสบทุกข์ใหญ่หลวงถึงเพียงนี้ ก็เพราะเจ้ามโหสถเพียงผู้เดียว”
ครั้นแล้ว ก็ยิ่งทรงกริ้วหนักขึ้น พระวรกายสั่นสะท้านด้วยเพลิงแห่งโทสะ มโหสถเห็นพระอาการพิโรธของพระเจ้าจุลนีแล้ว ก็คิดว่า อย่ากระนั้นเลย เราจักต้องทำให้พระองค์ทรงบังเกิดความอาลัยรักในพระเทวีให้จงได้ เพราะเมื่อทรงระลึกถึงพระนางแล้ว พระหทัยย่อมอ่อนลง ในที่สุดพระองค์ก็จะเว้น ไม่ทำอันตรายแก่เรา เพราะเหตุว่าถ้าพระองค์ฆ่าเราเสีย พระองค์ก็จักไม่ได้พระเทวีกลับคืนมา
พรรณนาความงามของพระนางนันทาเทวี ด้วยน้ำเสียงอ่อนหวาน
พระนางทรงมีพระสรรพางค์กายงดงามพริ้งเพรา พระฉวีวรรณผุดผาดดุจทองทา พระโสณีอ่อนแอ้นอรชรประดุจแผ่นทองคำธรรมชาติที่พลิ้วงาม บั้นพระองค์ก็เล็กเรียว จนอาจกำรอบได้ด้วยพระกรทั้งคู่ของพระนางเอง
ในยามเสด็จพระดำเนิน พระนางทรงสำรวมพระกิริยามารยาทอย่างดี เยื้องย่างพระยุคลบาทอันแดงก่ำดุจเท้านกพิราบ ยาตราไปมา งามสง่าดั่งนางหงส์ ดูอ่อนไหวประหนึ่งเถาภุชงค์ต้องลมรำเพยพัดโอนอ่อนไปมา ทรงพระภูษาโกไสยสีทองอำไพรับกับพระสรีระรูปอันสิริโสภาคย์
ของพระนางมีสีแดงระเรื่อดั่งผลตำลึงสุก ทรงเปล่ง
ของพระนางมีสีแดงระเรื่อดั่งผลตำลึงสุก ทรงเปล่ง
พระนาสิกโด่งพองาม เปรียบด้วยขอทองก็มิปาน คู่พระถันอันเต่งตึงก็งามเด่นดุจปทุมชาติที่เชิดชูอยู่ ณ อุรประเทศ เปรียบประหนึ่งผลมะพลับทองสองผลวางอยู่บนแผ่นกระดานทอง
พระนางเจ้านันทาเทวีพระองค์นั้น ทรงงามพร้อมตรงตามเบญจกัลยาณีลักษณะ ยากที่ข้าพระองค์จะพรรณนาความงามของพระนางให้หมดสิ้นได้ แม้นบุรุษใดได้ยลโฉมสะคราญของพระนางแม้เพียงชั่วครู่ ย่อมจำสนิทติดตาตรึงใจไปชั่วกาลนาน
ด้วยเหตุนี้เอง พระนางจึงนับว่าเป็นนารีรัตนะ นางแก้วผู้เปี่ยมล้นด้วยพระบุญญาธิการโดยแท้ สมแล้วที่เป็นยอดขัตติยานีคู่บุญบารมีของพระองค์ผู้ทรงดำรงอยู่ในมไหศวรรยาธิปัตย์ พระพุทธเจ้าข้า” มโหสถใช้กุศโลบาย พรรณนาถึงความงดงามของพระรูปโฉมพระนางนันทาเทวี ซึ่งเป็นถ้อยคำอันชาญฉลาด ที่ถูกกาล พอเหมาะ พอดี เป็นถ้อยคำที่มัดพระหฤทัยของพระเจ้าจุลนีให้ตกอยู่ภายใต้อำนาจของตนได้
ดังนั้น จึงได้ถือโอกาสกราบทูลว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นพระภัสดาของพระนางนันทาผู้น่าสงสาร บัดนี้ขอพระองค์จงตัดสินพระทัยให้แน่วแน่เถิดว่า พระองค์จะทรงรอชื่นชมกับความตายของพระนางนันทาหรืออย่างไร
เมื่อหม่อมฉันต้องบ่ายหน้า ไปสู่สำนักของพญายมพร้อมๆกับพระนาง พญายมเห็นหน้าเราทั้งสองแล้ว ไฉนเลยจึงจะไม่ยกพระนางให้เป็นกรรมสิทธิ์ของหม่อมฉัน
วาจาของมโหสถ ช่างทิ่มแทงพระหฤทัยของพระเจ้าจุลนียิ่งนัก เพราะเป็นธรรมดาของมนุษย์ผู้ที่ยังหลงใหลติดอยู่ในกามคุณ ไม่ว่าจะติดอยู่ใน รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส เมื่อพลัดพรากจากสิ่งอันเป็นที่รักก็ยิ่งคิดถึง ยิ่งโศกเศร้าเสียใจ ทุกข์ทรมานแสนสาหัสยิ่งนัก ดังนั้น โทษของกามคุณ จึงเปรียบเหมือนหลุมถ่านเพลิงอันร้อนแรง หากพลาดท่าตกลงไปในบ่วงกาม มีแต่จะเร่าร้อนตลอดเวลา เพราะถูกไฟ คือ ราคะแผดเผา
