ทศชาติชาดก
เรื่อง มโหสถบัณฑิต ผู้ยิ่งด้วยปัญญาบารมี
ตอนที่ 186
จากตอนที่แล้ว มโหสถได้คุกเข่าลงต่อเบื้องพระพักตร์ของพระเจ้าจุลนี แล้วทูลว่า “ข้าแต่มหาราชเจ้า หม่อมฉันขอประทานอภัยที่ต้องทำเช่นนี้ หากพระองค์ปรารถนาจะฆ่าหม่อมฉัน ก็จงฆ่าหม่อมฉันด้วยดาบเล่มนี้ แต่หากพระองค์ประสงค์จะพระราชทานอภัยโทษให้แก่หม่อมฉัน ก็ขอได้ทรงประทานให้ด้วยเถิด พระพุทธเจ้าข้า” จากนั้น มโหสถก็น้อมเอาพระขรรค์ถวายแด่พระเจ้าจุลนี
พระเจ้าจุลนี ตรัสด้วยพระสุรเสียงอ่อนโยนว่า “พ่อบัณฑิต จงลุกขึ้นเถิด ฉันให้อภัยเธอแล้ว เธออย่าได้คิดอะไรเลย” แล้วทั้งสองต่างจับพระขรรค์ร่วมกัน แล้วกระทำสัตย์ปฏิญาณต่อกันและกันว่า “นับแต่นี้ไป เราทั้งสองจะไม่ขอประทุษร้ายต่อกันอีกตราบชั่วชีวิต”
จากนั้น มโหสถจึงเปิดไกยนต์ที่ควบคุมประตูอุโมงค์ทั้งหมด เหล่าพระราชาที่ติดอยู่ภายในอุโมงค์ต่างก็ดีใจแล้วตรัสขอบคุณมโหสถ ที่ช่วยให้รอดจากมรณภัยในครั้งนี้
พระราชาเหล่านั้น เมื่อได้สดับคำของมโหสถต่างทรงสะดุ้งพระทัยหวาดเสียวไปตามๆกัน พระพักตร์เศร้าลงในทันที
ครั้นแล้ว ก็พากันเหลียวพระพักตร์ไปทางพระเจ้าจุลนี ทูลถามพร้อมๆกันว่า “ขอเดชะ มหาราชเจ้า ที่มโหสถกล่าวมานั้น เป็นความจริงหรือ พระเจ้าข้า”
พระเจ้าจุลนีตรัสรับสารภาพ ด้วยพระพักตร์หม่นหมองว่า “มโหสถพูดถูก ครั้งนั้นข้าพเจ้าหลงเชื่อเกวัฏ จึงได้ทำอย่างนั้น ข้าพเจ้าทำผิดต่อท่านทั้งหลายจริงๆ”
พระราชาเหล่านั้นทรงสดับความจริงแล้ว ต่างพากันสวมกอดมโหสถด้วยความสำนึกในมหากรุณาของมโหสถ
ตรัสดังนี้แล้ว พระราชาทั้งหมดก็ทรงถอดเครื่องราชาภรณ์ที่ทรงประดับมาบูชาคุณมโหสถบัณฑิต
พระเจ้าจุลนีรีบตรัสขออโหสิกรรม แก่พระราชาเหล่านั้นว่า “สิ่งใดที่ข้าพเจ้าพลั้งพลาดทำลงไปนั้น ถือเป็นความผิดของข้าพเจ้าเอง ที่หลงลมไปตามคำยุยงของพราหมณ์ชั่ว ขอท่านทั้งหลายโปรดยกโทษให้แก่ข้าพเจ้าด้วยเถิด ข้าพเจ้าจะไม่มีวันทำเช่นนี้อีก” พระราชาทั้งหมด ทรงรับการขอขมาของพระเจ้าจุลนี และพร้อมเพรียงกันอดโทษให้พระองค์ด้วยความยินดี
พระเจ้าจุลนีจึงทรงถือเอาโอกาสนั้น จัดให้มีงานพระราชพิธีเฉลิมฉลองภายในอุโมงค์นั้น ด้วยความรื่นเริงบันเทิงใจตลอดระยะเวลาเจ็ดวัน ก่อนที่จะเสด็จกลับคืนสู่พระนคร
อีกทั้งมีพระราช
เธอจงอยู่กับฉันเถิดนะ อย่าได้กลับไปวิเทหรัฐเลย แม้นเธอไม่กลับไป พระเจ้าวิเทหราชจักทรงทำอะไรเธอได้
เธอจงอยู่กับฉันเถิดนะ อย่าได้กลับไปวิเทหรัฐเลย แม้นเธอไม่กลับไป พระเจ้าวิเทหราชจักทรงทำอะไรเธอได้
มโหสถกราบบังคมทูลว่า “ขอเดชะ ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณแก่หม่อมฉันเหลือเกิน พระพุทธเจ้าข้า แต่หม่อมฉัน...”
“แต่อะไรล่ะ พ่อบัณฑิต หรือเธอยังต้องการสิ่งใดอีก จงบอกมาเถิด อย่าได้เกรงใจเลย”
“ข้าแต่พระมหาราชเจ้า…” มโหสถทูลอธิบาย “หม่อมฉันขอกราบบังคมทูลถวายถึงแบบแผนอันดีงามของท่านผู้เป็นบัณฑิตว่า ผู้ใดละทิ้งท่านผู้ชุบเลี้ยงตนมาเพราะเหตุแห่งทรัพย์ ผู้นั้นย่อมถูกติเตียนทั้งสองด้าน คือ
ประการแรก วิญญูชนทั้งหลายจักติเตียนผู้นั้นได้ว่า ทอดทิ้งท่านผู้มี
อุปการคุณ เพียงเพราะโลภอยากได้ทรัพย์
อุปการคุณ เพียงเพราะโลภอยากได้ทรัพย์ และอีกประการหนึ่ง แม้ตนก็จักติตนได้ นี้ถือเป็นสิ่งสำคัญนัก เพราะไม่ว่าใครจะติเตียนเราเพียงใด ก็ไม่ร้ายเท่าเราติเตียนตัวเราเอง การกระทำที่น่าติเตียน ที่เจ้าตัวระลึกถึงแล้วก็ยังกินแหนงแคลงใจตนอยู่ เป็นสิ่งที่ยากจะลบเลือนไปจากใจ ทั้งยังไม่รู้เลยว่า เมื่อใดจึงจะถอนความรู้สึกเช่นนั้นให้หมดสิ้นไปได้ ถึงอย่างไร หม่อมฉันก็ย่อมถือเอาธรรมเป็นใหญ่เสมอ พระพุทธเจ้าข้า”
พระธรรมเทศนาโดย: พระราชภาวนาวิสุทธิ์ (ไชยบูลย์ ธมฺมชโย)
