ฌาน : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 34 / 45

…ก้วรักษาครรภ์อันเกิดแต่พระเจ้า จักรพรรดิฉะนั้นเถิด ด้วยเมื่อรักษานิมิตไว้ได้อย่างนี้ ความเสื่อม แห่งฌานที่ได้แล้วย่อมไม่มี (แต่) เมื่อการรักษาไม่มี ฌานที่ได้ๆ แล้วก็ย่อมเสื่อมไป [วิธีรักษานิมิต] นี้เป็นว…

…เนื่องจากช่วยในการเจริญสมาธิและการบรรลุผลในการปฏิบัติธรรมอย่างมีประสิทธิภาพ หากปราศจากการรักษานิมิต ฌานที่ได้ก็มักจะเสื่อมสลายได้ง่าย นอกจากนี้ยังได้ชี้ให้เห็นถึงสิ่งที่ควรหลีกเลี่ยงและเลือกสรรปัจจัยที่ส…

…าหิตปุคฺคลปริวชฺชนตา หลีกเว้นบุคคลผู้มีจิตไม่เป็นสมาธิ สมาหิตปุคคลเสวนตา คบหาบุคคลผู้มีจิตเป็นสมาธิ ฌานวิโมกฺขปจฺจเวกขณตา พิจารณาวิโมกข์ในฌาน ตทธิมุตฺตา น้อมจิตไปในสมาธินั้น ๑. ธรรม ๕ ประการ เป็นทางเกิดข…

…ี่ยวกับการแนะนำการหลีกเลี่ยงบุคคลที่ไม่มีสมาธิและการร่วมสนทนากับผู้มีสมาธิ รวมถึงการพิจารณาวิโมกข์ในฌานและการเข้าใจธรรมที่เกิดจากการวางเฉยในสัตว์และสังขาร โดยยกตัวอย่างถึงการเจริญสติในสมาธิและผลทางจิตใจท…

…นธาภิญญา ชวนะต่อแต่นั้นไปย่อมตก * ปริตาโคตร (โคตรน้อย) หมายถึงกามภูมิ มหัคคตโคตร (โคตรใหญ่) หมายถึง ฌานภูมิ หรือพรหมภูมิ

…คือ บริกรรมจิต, อุปจารจิต, อนุโลมจิต, และโคตรภู ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการพิจารณาทางจิตใจเมื่อเข้าใกล้สู่ฌานหรืออัปปนา การทำความเข้าใจในประเภทของจิตช่วยให้สามารถนำทางสู่ความสงบและการพัฒนาทางจิตใจได้เป็นอย่างด…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 129 [แก้อรรถ วิวิจฺเจว กาเมหิ...] ในฌานปาฐะเหล่านั้น ปาฐะว่า วิวิจฺเจว กาเมหิ ความว่า สงัด คือพรากไป หลีกไปจากกามทั้งหลาย ส่วนเอวศัพท์ที่ปร…

บทนี้อภิปรายเกี่ยวกับการสละกามเพื่อเข้าถึงปฐมฌาน โดยนำเสนอว่ากามมีความเป็นปฏิปักษ์ต่อฌานและการบรรลุถึงฌานเป็นไปได้เมื่อมีการสละกาม เทียบเคียงกับการด…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที 130 กามนั้น แท้จริง ฌานนี้ชื่อว่าเป็นเหตุออกไปแห่งกามทั้งหลาย เท่านั้น เพราะเป็นทางก้าวล่วงกามธาตุ และเพราะเป็นปฏิปักษ์ ต่อ…

บทนี้พูดถึงการที่ฌานเป็นเหตุให้หลุดพ้นจากกามทั้งหลาย โดยอธิบายถึงธรรมชาติของเนกขัมมะ ซึ่งเป็นปฏิปักษ์ต่อกามราคะ ตามคำสอน…

…ว่า " วัตถุกาม ทั้งหลายคืออะไร คือรูปอันน่ารักน่าชอบใจ... ดังนี้เป็นต้น ทั้งกิเลสกามที่กล่าวไว้ใน ( ฌาน) วิภังค์ใน (มหา) นิเทศนั้นเหมือนกัน ว่า "ความพอใจเป็นกาม ความกําหนดเป็นกาม ความกำหนัดตาม ความพอใจเป…

…ะกิเลสกามในวิสุทธิมรรค โดยเน้นถึงการสงัดจากวัตถุกามที่กล่าวใน มหานิเทศและความเชื่อมโยงกับกิเลสกามใน ฌานวิภังค์ บัณฑิตสามารถเข้าใจถึงการสละกามสุขและยึดเนกขัมมสุขได้ ซึ่งทำให้เกิดการแยกแยะจากกามและกิเลสกาม…

…์โดยนัยว่า " ตตฺถ กาเม อกุสลา ธมฺมา กามจฺฉนฺโท " ดังนี้เป็นต้น โดยแสดงความที่มันเป็นปฏิปักษ์ต่อองค์ ฌาน อันจะกล่าวข้างหน้า ซึ่งเป็นข้าศึก ( ของมัน ) มีคำอธิบายว่า " เพราะนิวรณ์ทั้งหลายเป็นข้าศึกต่อองค์ฌา…

บทความนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์นิวรณ์ทั้งหลายในวิสุทธิมรรค ซึ่งเป็นข้าศึกต่อองค์ฌาน โดยพระมหากัจจานเถระได้อธิบายถึงความที่สมาธิ ปีติ วิตก สุข และวิจาร เป็นปฏิปักษ์ต่ออารมณ์ต่างๆ ของนิ…

…ามตบแต่ง ดุจ เหล็กแหลมอันหมุน ( ทำรอย ) อยู่ด้านอก (ภาชนะ ) แห่งช่างผู้ทำ รอยวงกลม ( ในภาชนะ ฉะนั้น ฌานนี้ได้ชื่อว่า สวิตกุก สวิจาร์ เพราะเป็นไปกับวิตกนี้ และวิจารนี้ ดังกล่าวมา ดุจต้นไม้เป็นไปกับดอกและผ…

…าพเปรียบเทียบกับช่างทำภาชนะ ศึกษาเพื่อเข้าถึงสภาพสงบ (วิเวก) ที่ปราศจากนิวรณ์และเชื่อมโยงกับสภาวะของฌานและปีติสุข นอกจากนี้ยังระบุว่าบัณฑิตควรเห็นอรรถในบทนี้เป็นหนึ่งเดียวกันเพื่อการเข้าใจที่ลึกซึ้งต่อธร…

…ล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที 143 แต่เนื้อความแม้ในวิภังคปาฐะนั้น ก็พึงเห็นว่าอย่างเดียวกันนี้ คำว่า "ปฐมิ ฌานิ' นี้จักมีแจ้งข้างหน้า บทว่า อุปสมฺปชฺช แปลว่าเข้าถึงแล้ว มีอธิบายว่าบรรลุแล้ว หรือแปลว่า ให้เข้าถึ…

บทความนี้สำรวจความหมายของคำว่า 'อุปสมฺปชฺช' ในวิภังคปาฐะที่เกี่ยวข้องกับการบรรลุฌานที่ ๑ โดยกล่าวถึงความสำคัญของการละนิวรณ์ ๕ ได้แก่ กามฉันทะ พยาบาท ถีนมิทธะ อุทธัจจกุกกุจจะ และวิจิกิ…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 144 ฌาน ด้วย ก็จริงอยู่ถึงกระนั้นก็นิวรณ์ ๕ นี้เท่านั้น เป็นตัวทำอันตราย แก่ฌานอย่างวิเสส (คือยิ่งกว่าเขา) …

ในเนื้อหานี้พูดถึงการทำอันตรายของนิวรณ์ ๕ ต่อฌาน โดยเฉพาะกามฉันทะและพยาบาทที่ทำให้จิตไม่ตั้งมั่นในเอกัตตารมณ์ รวมถึงการกล่าวถึงการเข้าสู่ฌานที่อาจมี…

…ี่ 145 ซึ่งจิตนั้นพร้อมทั้งสัมปยุตธรรมที่เหลือ โดยเสมอโดยชอบ ใน เอกัตตารมณ์ เพราะเหตุนั้น ความที่ปฐมฌานประกอบองค์ ๕ บัณฑิตพึงทราบโดยเป็นความเกิดขึ้นแห่งองค์ ๕ นี้ คือ วิตก วิจาร ปีติ สุข จิตเตกัคคตา ด้วย…

ในฉบับนี้กล่าวถึงความสำคัญขององค์ ๕ ที่ประกอบขึ้นในปฐมฌาน ได้แก่ วิตก วิจาร ปีติ สุข และจิตเตกัคคตา โดยชี้ให้เห็นว่าทุกองค์นี้มีบทบาทสำคัญในการเข้าถึงฌาน พร้…

…งก็ดี ข้อที่เพราะดำเนินไปแล้ว จิตย่อมดิ่งไป ในสมถะนั้นก็ดี นั้นเป็นปฏิปทาวิสุทธิเป็นเบื้องต้นแห่งปฐมฌาน นี้เป็นลักษณะ ๓ แห่งเบื้องต้น เพราะเหตุนั้น จึงกล่าวว่า ปฐมฌาน เป็นคุณมีความงามในเบื้องต้นด้วย ถึงพ…

บทความนี้นำเสนอปฏิปทาวิสุทธิที่เป็นเบื้องต้นของปฐมฌาน โดยอธิบายลักษณะ ๓ แห่งความงามในเบื้องต้นของพระโยคาวจรที่เพ่งดูจิตที่หมดจดและดำเนินไปสู่สมถะ ตลอดจนก…

…วนา จึงมี " ดังนี้ เพราะเหตุนั้น สมุปห์สนา อันเป็นกิจแห่งญาณ ท่าน ! จึงกล่าวว่า เป็นที่สุด ( แห่งปฐมฌาน ) บัดนี้พึงทราบวินิจฉัยในปาฐะว่า " ปฐม ฌานิ อธิคต์ โหติ ปฐวีกสิณ์ " ( ปฐมฌานปฐวีกสิณเป็นอันพระโยคาว…

บทนี้นำเสนอการศึกษาว่าด้วยปฐมฌานในวิสุทธิมรรค โดยเฉพาะการเข้าใจในอรรถของสูตรธรรม และความหมายของปฐวีกสิณ ทั้งยังอธิบายถึงกระบวนการในก…

…นสัปปายะเป็นอาทิเหล่านี้ว่า " เรา บริโภคโภชนะชื่อนี้แล้วคบบุคคลรูปนี้ อยู่ในเสนาสนะเช่นนี้ ได้ บรรลุฌานนี้โดยอิริยาบถท่านี้ในกาลนี้ " ดังนี้ ด้วยเมื่อกำหนดจับได้ อย่างนั้น ครั้นฌาน (อ่อนๆ) นั้นเสื่อมไปเส…

ในเนื้อหานี้พูดถึงการทำอาการให้ถูกต้องในการฝึกฌาน โดยใช้การเปรียบเทียบกับคันธนูและพ่อครัว เพื่อให้เข้าใจถึงความสำคัญของการกำหนดอาการและการบริโภคโภชนส…

…ล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที 155 ทั้งหลาย ภิกษุผู้บัณฑิตเฉลียวฉลาดนั้นแล ย่อมเป็นผู้ได้ทิฏฐธรรม สุขวิหาร (ฌาน) ทั้งหลาย ได้สติสัมปชัญญะ นั่นเพราะเหตุไร ภิกษุทั้งหลาย เพราะภิกษุผู้บัณฑิตเฉลียวฉลาดนั้นเรียนนิมิต…

บทนี้กล่าวถึงภิกษุผู้บัณฑิตที่สามารถเข้าถึงฌานได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเน้นการทำความเข้าใจจิตและชำระสิ่งที่เป็นข้าศึกต่อสมาธิ นอกจากนี้ยังมีการอธิ…

…น้ำเป็นหล่มเลน เป็น ภูเขาขรุขระแห่งแผ่นดินในที่ๆ ขยายไปๆ ก็แลพระอาทิกัมมิกะ ( โยคาวจร ) 1) ผู้ได้ปฐมฌานในเพราะนิมิต นั้นแล้ว พึงเป็นผู้เข้า ( ฌาน ) ให้มาก ไม่พึงปัจจเวกขณ์มาก เพราะ เมื่อเธอปัจจเวกขณ์มากไ…

บทนี้กล่าวถึงนิมิตในฌานและการปรากฏขององค์ฌานที่เกี่ยวข้องกับการฝึกฌาน โดยมีการเปรียบเทียบกับแม่โคที่หากินบนภูเขา ซึ่งไม่รู้…

…ี่ 162 เพราะว่าชวนะทั้งหลาย อันเป็นลำดับแต่อาวัชชนะในอาวัชชนวสีนั้น ก็คือชวนะในปัจจเวกขณนันแล [ทุติยฌาน] ก็แลพระโยคาวจรผู้บำเพ็ญวสีในวสี ๕ นี้ ออกจากปฐมฌาน อันคล่องแคล่วแล้ว เห็นโทษในปฐมฌานนั้นว่า สมาบัต…

ในบทนี้กล่าวถึงความสำคัญของการเข้าใจทุติยฌานในวิสุทธิมรรค โดยเริ่มจากการปล่อยวางปฐมฌานและเฝ้าสติเพื่อมุ่งสู่ทุติยฌาน ดังนั้น พระโยคาวจรจะต้องมีค…

… ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 164 ( แก้ สมุปสาทน์ ) บท สมุปสาทน์ มีวินิจฉัยว่า ศรัทธาท่านเรียกว่า สัมปสาทนะ แม้ฌานก็เรียกสัมปสาทนะ เพราะประกอบด้วยความใสผ่อง ดุจผ้า ที่เรียกว่าผ้าเขียว ก็เพราะประกอบด้วยสีเขียว ฉะนั้…

บทความนี้นำเสนอความสำคัญของสมุปสาทน์ในวิสุทธิมรรค โดยเน้นถึงการที่ศรัทธาและฌานเรียกว่า 'สัมปสาทนะ' อันเนื่องจากความใสผ่องของใจควบคู่ไปกับการวิเคราะห์เจตโสในอรรถวิกัป การแสดงถึงคุ…

…บอย่างนั้นเถิด [ แก้ อวิตกฺก์ อวิจาร์ ] ปาฐะว่า อวิตกก์ อวิจาร มีอรรถาธิบายว่า ความตรึกไม่มี ในทุติยฌานนั้น หรือว่า แก่ทุติยฌานนั้น เพราะความตรึกนั้นละไป แล้วด้วยภาวนา เหตุนั้นทุติยฌานนั้นจึงชื่อ อวิตักก…

บทนี้อธิบายถึงลักษณะของจิตในฌานที่ไม่มีความตรึกตรองหรือวิตกและอวิจาร ตามปาฐะในวิสุทธิมรรค โดยชี้แจงว่าทุติยฌานมีความสงบและไม่มีการว…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 168 ฌานก็เกิดแต่สัมปยุตสมาธิโดยแท้ แต่ถึงกระนั้นก็สมาธิ ( ในทุติย ฌาน ) นี้เท่านั้นควรเรียกว่าสมาธิ เพราะไม…

ทุติยฌาน เป็นฌานที่สองที่มีความสำคัญซึ่งเกิดจากสัมปยุตสมาธิ ในการพิจารณาทุติยฌานนี้ นักปฏิบัติต้องทราบลักษณะ…