'analyse บทความอภิธัมมัตถสังคหบาลี
…ใจถึงการท้วงว่า แม้
โสกะและปริเทวะเป็นต้น ควรกล่าวไว้ โดยความเป็นองค์มิใช่หรือ
จึงกล่าวคำเปีนต้นว่า โสกาทิวจน์ ฯ อธิบายว่า คำว่า โสกะเป็นต้น
เป็นการแสดงผลที่ไหลออกแห่งชาติ คือเพียงผลที่ไม่เป็นเหตุฯ แต่
บทความนี้วิเคราะห์แนวคิดที่สำคัญในอภิธัมมัตถสังคหบาลีเกี่ยวกับปัจจัยและเวลาในธรรม โดยชี้ให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างอดีต ปัจจุบัน และอนาคตในแง่มุมต่างๆ จากอวิชชาและสังขารถึงการเกิดผลในชีวิต ฯลฯ นำเส