โครงการตอบปัญหาธรรมะ "ทางก้าวหน้า"
เด็กๆ ให้ความสนใจกับการตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้าเป็นอย่างมาก
โครงการตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า ได้เกิดขึ้นครั้งแรกพร้อมนิทรรศการ
“ทางก้าวหน้า” ครั้งที่ 1
โดยชมรมพุทธศาสตร์ 6 สถาบัน ได้ร่วมกันจัดขึ้น ณ ศาลาพระเกี้ยว
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2525 ด้วยเล็งเห็นคุณค่าของธรรมะ “มงคลชีวิต 38 ประการ” ว่าเป็นธรรมะที่เข้าใจง่าย
และมีคุณค่ายิ่งหากนำไปปฏิบัติ ธรรมะดังกล่าวมิใช่มีประโยชน์เฉพาะนิสิต
นักศึกษาเท่านั้น แต่ยังมีคุณค่า ต่อนักเรียนในโรงเรียนขั้นพื้นฐานอีกด้วย
จึงเป็นแรงบันดาลใจให้จัดการตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า ขึ้นเป็นครั้งแรก
โดยรับสมัครเฉพาะโรงเรียนในเขตกรุงเทพมหานคร จำนวน 80 โรงเรียน ทีมละ 2 คน
ในครั้งนั้นมีผู้เข้าสอบถึง 191 ทีม รวม 382 คน เป็นปรากฏการณ์ใหม่
ที่ชี้ให้เห็นถึงความสนใจในพระพุทธศาสนาของเยาวชนไทย
ในการจัดสอบธรรมะทางก้าวหน้าครั้งที่ 2 คณะกรรมการฯ ได้ขยายขอบเขตการสอบไป
ในระดับมัธยมทั่วประเทศเป็นครั้งแรก ทีมละ 2 คน ซึ่งมีนักเรียนได้ให้ความสนใจเข้า
ร่วมสอบถึง 608 ทีม (จำนวน 1,216 คน) จาก 250 โรงเรียนทั่วประเทศ การตอบปัญหาธรรมะ“ทางก้าวหน้า” ในครั้งที่ 5
พ.ศ. 2529 ได้ยกเลิกการสอบแบบทีมละ 2 คน เป็นการสอบรอบเดียว
เพื่อความสะดวกในการจัดห้องสอบ ทั้งนี้ได้มีการเพิ่มรางวัลโล่พระราชทาน เป็น 10
ประเภท เพื่อเปิดโอกาสให้นักเรียนในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค
มีโอกาสได้รับโล่พระราชทานมากขึ้น ในปีนั้นมีผู้เข้าสอบทั้ง สิ้น 6,470 คน อนึ่ง
ได้มีการสอบระดับนักเรียน ทหาร - ตำรวจ ขึ้นเป็นครั้งแรกด้วย
การตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า ครั้งที่ 1 - 5
จัดโดยคณะกรรมการชมรมพุทธศาสตร์สถาบันต่างๆ โดยใช้สถานที่สอบเพียงแห่งเดียว
คือจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งคณะกรรมการฯ ได้เรียนรู้ปัญหาหลายประการ อาทิ
ด้านอาคารสถานที่ การเดินทางของอาจารย์และนักเรียน การต้อนรับ และการคุมสอบ
เป็นต้น
คุณครูและนักเรียนเดินทางมารับโล่การตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า
ดังนั้นในการตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า ครั้งที่ 6
เป็นต้นมา คณะกรรมการฯ จึงได้เปลี่ยนแปลงระบบทั้งหมด โดยจัดให้มีการสอบรอบคัดเลือก
ณ ศูนย์สอบฯ ทั้งในกรุงเทพฯ 4 ศูนย์สอบ และศูนย์สอบฯ ต่างจังหวัด 6 ศูนย์สอบรวม 10
ศูนย์สอบ ผู้ที่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานจึงจะสามารถสอบรอบชิงชนะเลิศ
โดยมอบรางวัลในระหว่างการจัดนิทรรศการ “ทางก้าวหน้า” ที่ศาลาพระเกี้ยว
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
การตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้าได้ขยายตัวเพิ่มขึ้นเรื่อยมาจนถึงครั้งที่ 10
ได้เพิ่มรางวัล จากเจ้าประคุณสมเด็จพระพุทธชินวงศ์ สำหรับประเภทพิเศษ พระภิกษุ -
สามเณร และในปี พ.ศ. 2534
ได้มีการจัดตั้งชมรมพุทธศาสตร์สากลในอุปถัมภ์สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ขึ้น
เพื่อดำเนินการจัดสอบตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า ร่วมกับชมรมพุทธศาสตร์สถาบันการศึกษาต่างๆ
การตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า ครั้งที่ 11 ได้ปรับการสอบจาก 2 รอบ
เหลือเพียงรอบเดียว เพื่อสะดวกต่ออาจารย์ และนักเรียนจำนวนมาก
ผู้ซึ่งไม่มีงบประมาณเพียงพอในการเดินทางหลาย ๆ ครั้งในแต่ละปี
พิธีมอบโล่โครงการตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า
ตั้งแต่การตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า ครั้งที่ 8 เป็นต้นมามีนิสิตจาก
คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ใช้ความรู้ที่เรียนมา
นำโปรแกรมคอมพิวเตอร์มาใช้ลงทะเบียน และทำคะแนนสอบ ทำให้ทุกอย่างเป็นระบบและถูกต้องรวดเร็วขึ้น
และในครั้งที่ 16
ได้มีการนำกระดาษคอมพิวเตอร์มาใช้ในการสอบทุกประเภทพร้อมกับได้ทำการเขียน
โปรแกรมคอมพิวเตอร์ระบบใหม่ เพื่อรองรับการขยายตัวของกิจกรรมดังกล่าวที่ทวีเพิ่มมากขึ้น
การตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า ครั้งที่ 16 พ.ศ. 2540
มีผู้สนใจสมัครสอบถึง 92,554 คน จาก 655 สถาบันการศึกษาทั่วประเทศ
โดยจำนวนนี้เป็นผู้สมัครจาก 5 จังหวัดภาคใต้ถึง 27,000 คน
การตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า ครั้งที่ 17 พ.ศ. 2541
นับว่าเป็นประวัติศาสตร์ของทางก้าวหน้า ด้วยเพราะมีผู้เข้าร่วมสอบจำนวนถึง
1,350,000 คน จากกว่า 5,000 โรงเรียนทั่วประเทศ มากกว่าครั้งที่ 6 ถึง 13 เท่า
สร้างความตื่นตัวให้กับแวดวงการศึกษาเป็นอย่างมาก
ด้วยไม่เคยมีการสอบครั้งใดในประเทศ ที่ผู้เข้าร่วมโครงการมากขนาดนี้
ทั้งยังเป็นการสอบตอบปัญหาธรรมะอีกด้วย จึงเป็นการปลุกกระแส
ให้เยาวชนยุคใหม่หันมาสนใจธรรมะกันอย่างกว้างขวาง
จำนวนผู้เข้าร่วมโครงการขยายเพิ่มขึ้นเป็นลำดับ จาก 1 ล้านคนเป็น 2
ล้านคนใน การตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า ครั้งที่ 18 พ.ศ. 2542 เป็น 3 ล้านคน
ในครั้งที่ 19 พ.ศ. 2543 และ 4 ล้านคน ในครั้งที่ 20 พ.ศ. 2544 และเข้าสู่หลัก 5
ล้านคนในปัจจุบัน
การสอบธรรมะทางก้าวหน้าระดับนักเรียนทหารและตำรวจ
โครงการตอบปัญหาธรรมะ “ทางก้าวหน้า” ได้กลายเป็นโครงการส่งเสริมธรรมะสู่เยาวชนที่ใหญ่ที่สุดในประเทศโครงการหนึ่งจนเป็นที่การยอมรับอย่างกว้างขวาง
ทั้งยังได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานต่างๆ อาทิ คณะกรรมาธิการการศึกษา ศาสนา
ศิลปะและวัฒนธรรม วุฒิสภา, กระทรวงศึกษาธิการ เป็นต้น นอกจากนี้ยังได้รับการบรรจุให้เป็นหนึ่งในโครงการวัฒนธรรมสันติภาพของ
“องค์การ
การศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (United Nations Educational, Scientific and
Cultural Organization)” หรือยูเนสโก
สำหรับหนังสืออ้างอิงที่ใช้ในการสอบตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้านั้นได้มีการพัฒนาเรื่อยมา
โดยใช้เนื้อหาที่หลากหลาย และได้มีการปรับเหลือเพียงเนื้อหาที่เกี่ยวกับมงคลชีวิต
โดยในช่วงต้นหนังสือดังกล่าวได้มีการแจกแก่นักเรียนทุกคนที่สมัครสอบ
แต่เมื่อมีผู้สมัครสอบมากขึ้น จึงมีการแจกหนังสือเป็นธรรมบรรณาการส่วนหนึ่ง
ตามอัตราของยอดสมัครของโรงเรียน โดยค่าใช้จ่ายในการพิมพ์หนังสือนั้น
ได้รับบริจาคจากท่านผู้มีจิตศรัทธา
พิธีมอบโล่พระราชทานฯทางก้าวหน้าในวันมาฆบูชา
การตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้านี้ จะไม่สามารถสำเร็จลุล่วงไปได้หากไม่ได้รับความเมตตาจากท่านผู้บริหารหน่วยงาน
ที่กรุณาให้ใช้สถานที่ของโรงเรียน และสถานที่ของราชการ เป็นศูนย์สอบฯ
และเป็นศูนย์ข้อสอบ รวมทั้งความเมตตาของอาจารย์ประสานงานโรงเรียนต่างๆ ทั่วประเทศ ท่านอาจารย์ ผู้คุมสอบ นิสิต
นักศึกษาจากสถาบันการศึกษาหลายแห่ง ที่สละเวลามาช่วยจัดสอบและ
ผู้มีส่วนสนับสนุนทุกท่าน ซึ่งต่างเต็มใจและภูมิใจที่ได้ทำหน้าที่
ร่วมกิจกรรมจรรโลงพระพุทธศาสนา ให้เยาวชนของชาติจะได้เป็นผู้ที่มี “ความรู้
คู่คุณธรรม” เป็นพลเมืองที่ดีของชาติสืบไป
การมอบโล่พระราชทานฯ ทางก้าวหน้า
ผู้ที่ได้รางวัลจะเดินทางจากทั่วประเทศเพื่อมารับ ในวันมาฆบูชา โดยจะมีพิธีมอบโล่พระราชทานฯ ทางก้าวหน้า และตามด้วยพิธีมอบโล่วัชรเกียรติยศ โครงการสอบตอบปัญหาศีลธรรมเพื่อสันติภาพโลก หรือ World-PEC จากดำริของพระเดชพระคุณพระราชภาวนาวิสุทธิ์ ประธานมูลนิธิธรรมกาย ที่จะขยายธรรมะของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า อันเป็นความรู้สากลที่ทุกคนสามารถเรียนรู้และนำมาปฏิบัติเป็นหลักในการดำเนินชีวิตได้ โดยไม่มีการแบ่งแยกเชื้อชาติ ศาสนา และผิวพรรณ ออกไปสู่ผู้สนใจใฝ่ศึกษาธรรมะทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ ในทุกๆ ภูมิภาคทั่วโลก
บทความที่เกี่ยวข้องกับโครงการตอบปัญหาธรรมะทางก้าวหน้า
