โยคาวจรภิกษุ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ

…ต่ว่า) ในกายคตาสตินั้น ต้องตั้งจิตไว้ ทางปฏิกูล ในธาตุวัฏฐานนี้ ต้องตั้งจิตไว้ทางธาตุ เพราะเหตุนั้น โยคาวจรภิกษุ ครั้นมนสิการอาการทั้งหลายมีผมเป็นอาทิอย่างละ ๕ ส่วน โดยประการมีสีเป็นต้นแล้ว ในที่สุดพึงยังมนสิการใ…

เนื้อหาในวิสุทธิมรรคพูดถึงการเจริญกรรมฐานแบบสสัมภารวิภัติ ซึ่งภิกษุต้องทำอุคคหโกศลและมนสิการโกศล โดยเน้นที่กายคตาสติกรรมฐาน นิเทศถึงอาการต่างๆ ของมนสิการส่วนต่างๆ เช่น ผมซึ่งมีการตั้งจิตไว้ในปฏิกูลและ

…และเมื่อเจริญ ไป จึงจำจิตให้อ่อน ควรแก่การในแต่ละส่วน นำ (ภาวนาจิต) ไปในลำดับ ๆ กัน (ให้ได้) ส่วนว่าโยคาวจรภิกษุใด บุคคลที่เป็น ศัตรูกันไม่มีก็ดี แม้เมื่อผู้อื่นทำอนัตถะให้ ความรู้สึกว่าเป็นศัตรูก็ไม่ เกิดขึ้น เพ…

ในเนื้อหานี้กลุ่มความสำคัญของการเจริญเมตตาจิตที่จำแนกตามประเภทของบุคคล ทั้งในสหายรัก คนกลาง และศัตรู โดยเริ่มจากการเข้าใจความสำคัญของเมตตา เพื่อบรรเทาปฏิฆะและสร้างความสงบในจิตใจ เรียนรู้ว่าความเมตตาสา

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 177 ก็ได้กล่าวคำนี้ไว้ว่า "ถามว่า โยคาวจรภิกษุผู้ใคร่จะรู้จิตของผู้อื่นใน ชั้นอรูปภพ จะเห็นหทัยรูปของใคร จะดูความผันแปรแห่งอินทรีย์ของ ใคร" แก้ว่า…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์จิต ๑๖ ประเภทตามคำสอนในวิสุทธิมรรค โดยเริ่มจากการอธิบายภาวะของภิกษุที่มีความสามารถในการเข้าใจจิตของผู้อื่นในระดับที่เป็นปัญจโวการและจตุโวการ รวมถึงการทำบริกรรมเริ่มต้นจากการ

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 176 [วิธีทำเจโตปริยญาณ] ปุจฉาว่า "ก็ญาณนี้ พระโยคาวจรภิกษุจะพึงให้เกิดขึ้นได้ อย่างไร ? วิสัชนาว่า เพราะว่าญาณนี้ย่อมสำเร็จด้วยอำนาจทิพพจักขุ (ญาณ) ทิพพจักขุญ…

ในหน้าที่ 176 ของวิสุทธิมรรคพูดถึงการทำเจโตปริยญาณผ่านการสอบสวนสีของโลหิตโดยใช้ทิพพจักขุญาณ การสังเกตความเปลี่ยนแปลงของสีในโลหิตสามารถช่วยระบุอารมณ์จิตของบุคคลได้ สีดำแสดงถึงความโสมนัสและโทมนัส ขณะที่

… ต่อนั้นไป ทิพพโสตธาตุนั้นก็ตกเข้าไป ธ (คือนับเข้า) ใน (ญาณ) โสต (ประสาทหูอันสำเร็จด้วยญาณ) นั้น พระโยคาวจรภิกษุเมื่อจะทำทิพพโสตธาตุนั้นให้เป็นกำลัง (แรง กล้า) ขึ้น จึงขยาย (อารมณ์แห่งปาทุกฌาน คือกสิณนิมิต) กำหนด…

เนื้อหาเกี่ยวกับการปรับมโนทวาราวัชชนะเพื่อให้เสียงที่ต้องการเป็นอารมณ์ที่เกิดขึ้นในขณะนั้น พร้อมกับการอธิบายถึงทิพพโสตธาตุและญาณที่เกิดขึ้นจากอัปปนาจิตตามแนวทางการฝึกสมาธิและภาวนา เพื่อให้บรรลุความสาม

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๒ - หน้าที่ 173 [วิธีทำทิพยโสต] ปุจฉาว่า "ก็ทิพยโสตธาตุนี้ พระโยคาวจรภิกษุจะพึงให้เกิดขึ้น ได้อย่างไร ?" วิสัชนาว่า ภิกษุนั้นเข้าฌานอันเป็นบาทแห่งอภิญญา ออกแล้วจึงอาวัชนาการถ…

ในบทนี้กล่าวถึงการฝึกทิพยโสตของพระโยคาวจรภิกษุ โดยเริ่มจากการเข้าฌานเพื่อให้เกิดอภิญญา เมื่อออกจากฌานแล้วสามารถอาวัชนาการถึงเสียงที่อยู่ไกลออกไป เ…

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 253 ก็แลด้วยภาวนานุกรมเพียงเท่านี้ โยคาวจรภิกษุนั้น เรียกว่า "ก้าวล่วงอากิญจัญญายตนะโดยประการทั้งปวงแล้ว เข้าถึงเนวสัญญา นาสัญญายตนะอยู่" แก้อรรถปา…

ในเนื้อหานี้ อธิบายถึงการวิเคราะห์อากิญจัญญายตนะ ซึ่งเกี่ยวข้องกับฌานและอารมณ์ที่มีบทบาทสำคัญในการเข้าถึงเนวสัญญานาสัญญายตนะ พระโยคาวจรต้องก้าวล่วงทั้งสองอย่างเพื่อให้เข้าถึงได้ ด้วยการไม่ให้ความคิดไป

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 252 เนวสัญญานาสัญญายตนะ ส่วนพระโยคาวจรภิกษุผู้ปรารถนาจะเจริญเนวสัญญานาสัญญายตนะ (ต่อไป) จึงเป็นผู้ประพฤติวสีภาวะ (ทำให้ชำนิชำนาญ) ในอากิญ จัญญา…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงการปฏิบัติเพื่อเจริญเนวสัญญานาสัญญายตนะ โดยเฉพาะการทำให้ชำนาญในอากิญจัญญายตนสมาบัติ และเห็นโทษของสัญญาต่าง ๆ ทั้งหลาย และเห็นอานิสงส์ของธรรมชาติที่ละเอียดและประณีต ในกระบวนการทำเ

…ถึงพระพุทธโอวาท ทั้งหลาย มีกกจูปมโอวาท (พระโอวาทที่มีความอุปมาด้วย เลื่อย) เป็นต้น บ่อย ๆ เถิด· ก็แลโยคาวจรภิกษุนั้นเมื่อจะสอนตน จึงสอนด้วยอาการ (ต่อไป) นี้แลว่า" "อะไรนี่เจ้าบุรุษขี้โกรธ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว…

ในเนื้อหานี้เกี่ยวกับการสอนของโยคาวจรภิกษุที่ใช้พระโอวาทของพระพุทธเจ้าเป็นแนวทางในการละปฏิฆะ และแสดงออกถึงความสำคัญของการควบคุมอารมณ์ โดยเฉพาะ…

…นี้ กีวิปัสนาญาณและมรรคญาณทั้ง ๒ (นี้) เรียกว่าอนุปัสนา เพราะ เห็น (พระนิพพาน) ภายหลังญาณก่อน ๆ” พระโยคาวจรภิกษุ เป็นผู้ประกอบด้วยปฏินิสสัคคานุปัสนาทั้ง ๒ อย่างนั้น หายใจออกและ หายใจเข้าอยู่ พึงทราบว่า ชื่อว่าสำเ…

บทความนี้นำเสนอมุมมองเกี่ยวกับปฏินิสสัคคะ ซึ่งแบ่งออกเป็นสองประเภท คือ ปริจจาคปฏินิสสัคคะและปักขันทนปฏินิสสัคคะ การอธิบายนี้กล่าวถึงความสำคัญของการสละเสียกิเลสและการเข้าถึงพระนิพพาน โดยใช้คำว่าอนุปัสน

…่สุด แห่งปัจจเวกขณญาณ ๑๕ ประเภท เป็นอัครทักขิไณยของโลกกับทั้ง เทวดา ก็แล การเจริญอานาปานสติสมาธิแห่งโยคาวจรภิกษุนั้น อัน จัดเอาคณนา (วิธีนับ) เป็นเบื้องต้น มีปฏิปัสนา (คือปัจจเวกขณะ) เป็นปริโยสาน ก็เป็นอันจบลงแต่…

ในเนื้อหานี้ จะมีการกำหนดนามรูปที่ประกอบด้วยลมอัสสาสะปัสสาสะและกาย ซึ่งสัมพันธ์กับจิตและธรรมเพื่อให้เข้าใจความเป็นไปของนามรูปในกาลทั้งสาม โดยการพิจารณาไตรลักษณ์ที่จะช่วยให้ละวิปัสนูปกิเลสต่างๆ ทั้งนี้

…มเป็นวสีด้วยอาการ ๕ แคล่ว คล่องแล้ว กำหนดนามรูปเริ่มตั้งวิปัสนา ถามว่า เริ่มตั้งอย่างไร ? ตอบว่า อันโยคาวจรภิกษุนั้นออกจากสมาบัติแล้ว ย่อมเห็นได้ว่า กรัชกายและจิตด้วย เป็นสมุทัยแห่งลมอัสสาสะปัสสาสะทั้งหลาย เปรียบ…

บทความนี้กล่าวถึงวิธีการเจริญวิปัสนาและกรรมฐานตามหลักการในวิสุทธิมรรค โดยยกตัวอย่างการรักษานิมิตและการเจริญฌานให้เกิดปัญญาภายใน เพื่อช่วยให้ผู้ปฏิบัติสามารถเข้าถึงความบริสุทธิ์ทางจิตวิญญาณ ยกตัวอย่างก

… จึงไม่ควรบอกทั้ง ๒ อย่าง เป็นแต่กำชับในการมนสิการเท่านั้น ฝ่ายพระมัชฌิมภาณกาจารย์ทั้งหลายกล่าวว่า "โยคาวจรภิกษุนั้น เป็นผู้ที่อาจารย์ควรบอก (ตรง ๆ) ว่า "นี่ นิมิตละ อาวุโส เธอจง มนสิการกรรมฐานบ่อย ๆ เข้าเถิด สัต…

ในวิสุทธิมรรค ภิกษุที่พบกับนิมิตควรไปปรึกษาอาจารย์ และขึ้นอยู่กับคำแนะนำที่จะได้รับ อาจารย์ทั้งสองแบบมีวิธีแนะนำที่แตกต่างกันซึ่งอาจกระทบต่อการดำเนินการภาวนา พระทีฆภาณกาจารย์เสนอให้ใช้แนวทางที่อาจทำให

…าณ กายเป็นที่ เข้าไปตั้งอยู่ (แห่งสติ) มิใช่ตัวสติ สติเป็นสิ่งที่เข้าไปตั้งอยู่และ เป็นตัวระลึกด้วย โยคาวจรภิกษุตามกำหนดดูกายนั้นด้วยสตินั้น ด้วย ญาณนั้น เพราะเหตุนั้น จึงตรัสว่า การตามกำหนดดูกายในกาย เป็นการบำเพ…

การสังเกตนิมิตแห่งลมหายใจและการมีสติในอานาปานสติช่วยให้จิตตั้งมั่นในความละเอียดของลมหายใจ จิตยังคงอยู่ในการตั้งใจเมื่อมีการระงับของลมหายใจทั้งหยาบและละเอียด ส่งผลให้สามารถฝึกสมาธิและเข้าสมาบัติได้ การ

…ภิทาท่านก็กล่าวคำ (ต่อไป) นี้ไว้ในวิภังค์แห่ง ปาฐะว่า "โส สโตว อสฺสสติ สโต ปสฺสติ" นั้นนั่นแหละว่า "โยคาวจรภิกษุย่อมเป็นสโตการด้วยอาการ ๓๒ คือ (๑) เมื่อเธอรู้ ๑. มหาฎีกาช่วยให้ความตรงนี้ว่า ทำสติให้มีความไม่หลงลื…

บทนี้กล่าวถึงการตั้งสติในกรรมฐานและการเจริญงอกงาม โดยเสนอความหมายของคำต่าง ๆ เช่น สติที่มีความมั่นคงและการไม่หลงลืม นอกจากนี้ ยังเสนอวิธีการที่พระโยคาวจรสามารถสังเกตพฤติกรรมเหล่านั้นเพื่อพัฒนาอารมณ์ดี

…กูแก่ธาตุและจริยาด้วย อย่างนี้ แล้ว" จงทรงชี้อิริยาบถอันสงบ ไม่เป็นไปข้างหูและไม่เป็นข้างฟุ้ง แก่พระโยคาวจรภิกษุนั้น (ต่อไป) จึงตรัสคำว่า "นั่ง" ต่อนั้น เมื่อจะทรงแสดงความมั่นคงแห่งการนั่ง ความเป็นไปสะดวกแห่งลม ห…

ในบทนี้กล่าวถึงวิธีการนั่งที่เหมาะสมสำหรับการฝึกสมาธิ โดยมีการชี้แนะการตั้งกายให้ตรงและการรักษาสติในลมหายใจเข้าออก เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอาการเวทนาและเสริมสร้างสมาธิให้มั่นคงมากขึ้น การนั่งในลักษณะที่

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ 94 (ในการภาวนา) แก่โยคาวจรภิกษุนั้น จึงตรัสคำว่า อรญฺญคโต วา เป็นอาทิ [แก้อรรถบทต่าง ๆ แห่งบาลีคำเฉลย] ในบทเหล่านั้น บทว่า อรญฺญคโต…

บทความนี้เสนอความรู้เกี่ยวกับการภาวนา บทความอธิบายความหมายของคำบาลีที่สำคัญ เช่น อรญฺญคโต รุกขมูล และ สุญญาคาร โดยชี้ให้เห็นถึงสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับการปฏิบัติธรรม รวมถึงการเลือกสถานที่สงบและว่าง

…เจ้าจึงกล่าวไว้ว่า คำนี้ เป็นคำแสดงถึงการกำหนดถือเอาเสนาสนะ อันเหมาะแก่การบำเพ็ญ อานาปานสติสมาธิแห่งโยคาวจรภิกษุนั้น ดังนี้ [เหตุที่ตรัส อรญฺญคโต ฯเปฯ นัยที่ ๒] อีกนัยหนึ่ง เพราะเหตุที่อานาปานสติกรรมฐานอันเป็นยอด…

บทความนี้กล่าวถึงเสนาสนะที่เหมาะแก่การทำสมาธิและการภาวนาอย่างลึกซึ้ง โดยอธิบายถึงอานาปานสติกรรมฐานซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญต่อการบรรลุธรรมและความสงบภายใน โยคาวจรจะพิจารณาเสนาสนะอย่างไรเพื่อให้การบำเพ็ญเจริญ

…้หรือเรือนว่างก็ตาม" นี้เป็นคำแสดง ถึงการกำหนดคือเอาเสนาสนะ อันเหมาะแก่การบำเพ็ญอานาปานสติ สมาธิแห่งโยคาวจรภิกษุนั้น เพราะจิตของภิกษุนี้ (เคย) เพ่นพ่าน ไปตามอารมณ์ต่าง ๆ มีรูปารมณ์เป็นต้นมาเสียนาน ไม่ใคร่จะขึ้นสู…

ในคำสอนของศาสนานี้ คำว่า 'อิธ ภิกฺขเว' หมายถึง 'ดูกรภิกษุทั้งหลาย' ซึ่งแสดงถึงความสำคัญของศาสนาในการสร้างอานาปานสติสมาธิ พุทธพจน์นี้ชี้ชัดให้เห็นว่าศาสนานี้มีสมณะเฉพาะที่เป็นที่มาของการพัฒนาใจและความส

…วยบริโภคอาหารให้หย่อนไว้สัก ๔ - ๕ คำ" ดังนี้บ้าง แล้วการเสพ (บิณฑบาต) สมดังคำประพันธ์ที่กล่าวไว้ว่า โยคาวจรภิกษุพึงเลิกบริโภค (ก่อนจะอิ่ม) ๔ - ๕ คำ แล้วดื่มน้ำ การบริโภคเพียงเท่านี้ ก็พอแล้วเพื่อความอยู่ผาสุก แห่…

เนื้อหานี้สนับสนุนให้ภิกษุเข้าใจถึงการเลือกอาหารและการบริโภคอย่างพอประมาณเป็นปัจจัยหนึ่งของความสุข และความไม่มีโทษในสถานะของตน โดยการเว้นจากการบริโภคที่ไม่เหมาะสม จึงเกิดความแข็งแรงและผาสุกในร่างกาย ก