กกัณฏกชาดก ชาดกว่าด้วยกิ้งก่าได้ทรัพย์

พระราชาได้เสด็จไปยังพระราชอุทยาน ก็ทรงมองหาเจ้ากิ้งก่าตัวนั้น “ มโหสถ เจ้ากิ้งก่าตัวนั้นมันหายไปไหนสะแล้วล่ะ ” “ มันอยู่บนเสานั้นแหละพระเจ้าค่ะ ” เจ้ากิ้งก่านั้น แม้เห็นว่าพระราชาทรงเสด็จมา ก็ไม่ได้ลงจากปลายเสาค่าย เพื่อทำความเคารพพระราชาเช่นเดิม ด้วยเพราะมันเข้าใจว่าตนเองมีทรัพย์เสมอพระราชา มันจึงทำตนเสมอพระราชาด้วย https://dmc.tv/a24947

บทความธรรมะ Dhamma Articles > นิทานชาดก 500 ชาติ
[ 12 มิ.ย. 2562 ] - [ ผู้อ่าน : 18257 ]

ชาดก 500 ชาติ

กกัณฏกชาดก-ชาดกว่าด้วยกิ้งก่าได้ทรัพย์

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร
  
     ในสมัยพุทธกาลเมื่อครั้งที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร ทรงปรารภพระปัญญาบารมีของพระองค์ในอดีตชาติ แล้วจึงทรงตรัสพระธรรมเทศนาดังนี้
วันหนึ่งในขณะที่ภิกษุทั้งหลายอยู่ในโรงธรรมสภานั้น
 
ภิกษุทั้งหลายต่างกล่าวสรรเสริญพระปัญญาบารมีของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
 
ภิกษุทั้งหลายต่างกล่าวสรรเสริญพระปัญญาบารมีของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
 
      ได้มีการสรรเสริญพระปัญญาบารมีของพระผู้มีพระภาคเจ้าว่าพระองค์ทรงเป็นผู้มีปัญญาบารมีมาก “ พวกท่านทั้งหลายพระศาสดาของพวกเรานี้ ทรงมีพระปัญญา
ที่ยิ่งใหญ่เหลือเกิน พระองค์สามารถที่จะปราบวาทะของผู้อื่นได้

ภิกษุทั้งหลายต่างสนทนากันอยู่ ณ ธรรมสภา
 
ภิกษุทั้งหลายต่างสนทนากันอยู่ ณ ธรรมสภา
 
      ทำคนเหล่านั้นให้สิ้นพยศ และได้ประทานบรรพชาให้ตั้งอยู่ในมรรคผล ทั้งนี้ก็เพราะพระองค์ทรงมีปัญญาที่ลึกซึ้งนั้นเอง ” “ เมื่อก่อนข้าก็เคยหลงผิด แต่พระองค์
ให้ข้าเห็นธรรมแล้วออกบวชในพระศาสนา ” “ นับว่าพวกเราโชคดีจริงๆ ที่มีศาสดาเป็นผู้มีปัญญา ”

พระเจ้าวิเทหะและพระนางอุทุมพรเทวีแห่งแคว้นวิเทหะ กรุงมิถิลา
 
พระเจ้าวิเทหะและพระนางอุทุมพรเทวีแห่งแคว้นวิเทหะ กรุงมิถิลา
 
     ในขณะที่ภิกษุทั้งหลายสนทนากันอยู่นั้น พระพุทธองค์ก็เสด็จผ่านมาถึง ทรงทราบว่าภิกษุทั้งหลายสนทนากันเรื่องพระปัญญาบารมีของพระองค์ “ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
มิใช่แต่ในบัดนี้เท่านั้นที่ตถาคตมีปัญญา

มโหสถเข้ารับราชการเป็นอำมาตย์ของพระเจ้าวิเทหะ
 
มโหสถเข้ารับราชการเป็นอำมาตย์ของพระเจ้าวิเทหะ
 
     แม้ในอดีตกาลเมื่อญาณยังไม่แก่กล้า ขณะที่กำลังบำเพ็ญบูรพกิริยา เพื่อพระโพธิญาณอยู่ เราก็เป็นผู้มีปัญญามาแล้วเหมือนกัน ” ครั้นตรัสเสร็จแล้ว พระพุทธองค์
ทรงประทับนิ่งอยู่ เหล่าภิกษุทั้งหลายจึงกราบทูลวิงวอนให้ทรงประกาศเรื่องราวแต่หนหลัง
 
พระเจ้าวิเทหราชทรงเสด็จชมพระราชอุทยานกับมโหสถ
 
พระเจ้าวิเทหราชทรงเสด็จชมพระราชอุทยานกับมโหสถ
 
     จึงทรงนำอดีตนิทานมาแสดงดังนี้ ในอดีตกาลมีพระราชาพระนามว่าวิเทหะ เสวยราชสบัติอยู่ในกรุงมิถิลา แคว้นวิเทหะ พระเทวีของพระองค์มีพระนามว่าอุทุมพรเทวี
ต่อมาพระองค์ได้มโหสถมารับราชการเขาเป็นอำมาตย์ทรงโปรดปรานมาก
 
กิ้งก่าตัวหนึ่งเกาะอยู่บนปลายเสาค่ายมองไปยังพระเจ้าวิเทหราชซึ่งกำลังเสด็จมาทางตน
 
กิ้งก่าตัวหนึ่งเกาะอยู่บนปลายเสาค่ายมองไปยังพระเจ้าวิเทหราชซึ่งกำลังเสด็จมาทางตน
 
     “ ข้าขอแต่งตั้งเจ้า ให้เป็นอำมาตย์ คอยรับใช้ข้าอย่างใกล้ชิด ” “ ขอบพระทัย พระเข้าค่ะ ” วันหนึ่งเมื่อพระเจ้าวิเทหราชเสด็จไปพระราชอุทยานกับมโหสถบัณฑิต “ วันนี้อากาศดี
เหมาะแก่การเที่ยวชมอุทยาน เจ้าว่าจริงไหมมโหสถ ” “ จริงดังที่พระองค์ตรัสพระเจ้าค่ะ ”
 
เจ้ากิ้งก่าลงจากปลายเสาค่ายแล้วผงกศีรษะทำความเคารพพระเจ้าวิเทหราช
 
เจ้ากิ้งก่าลงจากปลายเสาค่ายแล้วผงกศีรษะทำความเคารพพระเจ้าวิเทหราช
     
     ในขณะนั้นมีกิ้งก่าตัวหนึ่งอยู่บนปลายเสาค่าย มันเห็นพระราชาเสด็จมา ก็ลงจากเสาค่ายมาหมอบที่แผ่นแล้วทำการผงกหัวอยู่ไปมา พระราชาทรงทอดพระเนตรเห็นอากัปกิริยา
ของกิ้งก่านั้น ก็ทรงสงสัย จึงได้ตรัสถามแก่มโหสถ
 
พระเจ้าวิเทหราชทรงแจ้งแก่ราชบุรุษให้ซื้อชิ้นเนื้อมาให้เจ้ากิ้งก่าวันละกึ่งมาสกะ
 
พระเจ้าวิเทหราชทรงแจ้งแก่ราชบุรุษให้ซื้อชิ้นเนื้อมาให้เจ้ากิ้งก่าวันละกึ่งมาสกะ
 
     “ มโหสถเอ๋ย เจ้าดูกิ้งก่าตัวนั้นสิ มันทำอะไรของมันกัน ” “ กิ้งก่ากำลังถวายตัวแด่พรองค์พระเจ้าค่ะ ” “ เฮอะๆๆ แม้แต่กิ้งก่าก็ยังถวายตัวแก้ข้างั้นรึ ” “ พระองค์ทรงมากพระบารมี
แม้แต่กิ้งก่าตัวนี้ก็ยังยำเกรงต่อพระองค์ พระเจ้าค่ะ ” “ จริงดังเจ้าว่า เมื่อมันถวายตัว ก็จงให้ทรัพย์แก่มันเถิด ”

ราชบุรุษซื้อชิ้นเนื้อมามอบให้เจ้ากิ้งก่าในทุกๆ วัน
 
ราชบุรุษซื้อชิ้นเนื้อมามอบให้เจ้ากิ้งก่าในทุกๆ วัน
 
     “ ขอเดชะ กิ้งก่าไม่ต้องการทรัพย์ ขอเพียงพระราชทานแค่เนื้อก็เพียงพอแล้ว ” “ ถ้าเช่นนั้น ข้าจะให้เนื้อแก่มันวันละ 1 มาสก ก็แล้วกัน ” พระราชาทรงรับสั่งโปรดให้ราชบุรุษ
ซื้อเนื้อให้กับกิ้งก่าวันละ กึ่งมาสก ทุกวันเจ้ากิ้งก่านั้นก็จะมาคอยรับเนื้อที่ได้รับพระราชทาน
 
ราชบุรุษหาซื้อชิ้นเนื้อทุกวันจนพ่อค้าสงสัยว่านำเนื้อเพียงเล็กน้อยไปทำอะไร
 
ราชบุรุษหาซื้อชิ้นเนื้อทุกวันจนพ่อค้าสงสัยว่านำเนื้อเพียงเล็กน้อยไปทำอะไร
  
     “ เอ้านี่ เนื้อกึ่งมาสกของเจ้า ” “ หือ อร่อยๆ ได้กินเนื้อทุกวันแบบนี้ สบายเลยเรา ฮ่ะ ฮ่ะ ฮ่ะ ฮ่ะ ” ทุกเช้าราชบุรุษจะต้องไปยังตลาด เพื่อซื้อเนื้อกึ่งมาสกนี้มาให้แก่เจ้ากิ้งก่า
“ วันนี้รับอะไรดีละท่าน ” “ ขอเนื้อครึ่งมาสกเท่าเดิม ” “ ท่านมาซื้อเนื้อครึ่งมาสกทุกวันไปทำอะไรรึ เนื้อแค่นี้จะพอกินได้ยังไง ”
 
ราชบุรุษหาซื้อเนื้อไม่ได้เลยเพราะเป็นวันอุโบสถ    

ราชบุรุษหาซื้อเนื้อไม่ได้เลยเพราะเป็นวันอุโบสถ
 
     “ ข้าเอาไปให้กิ้งก่ากิน เจ้าอย่าถามมาก ข้ามีธุระต้องรีบไป ” ต่อมาวันหนึ่ง เป็นวันอุโบสถ ซึ่งในวันนี้จะไม่มีการฆ่าสัตว์ ราชบุรุษจึงไม่สามารถหาเนื้อมาให้กิ้งก่าได้
“ วันนี้เจ้าไม่ขายเนื้อรึ ” “ วันนี้เป็นวันอุโบสถ งดฆ่าสัตว์ตัดชีวิต ไม่มีที่ไหนเขาขายเนื้อกันหรอก ”
 
ราชบุรุษนำเงินกึ่งมาสกมาห้อยคอเจ้ากิ้งก่าแทนการให้เนื้อ
 
ราชบุรุษนำเงินกึ่งมาสกมาห้อยคอเจ้ากิ้งก่าแทนการให้เนื้อ
  
     “ โธ่เอ้ย แล้วนี่ข้าจะทำยังไงดีละ เฮ้ย นี่ข้าต้องวุ่นวายแบบนี้ เพราะเจ้ากิ้งก่าตัวนั้นแท้ๆ ” ราชบุรุษถือเงินกึ่งมาสกนั้น แต่ก็ไม่สามารถหาเนื้อมาให้กิ้งก่าได้ ระหว่างที่กำลังเดินเข้าออก
ร้านขายเนื้ออยู่นั้น  ราชบุรุษก็คิดบางอย่างขึ้นมาได้ “ หาเนื้อไม่ได้ แล้วเงินนี้จะทำยังไง เอ้ ข้ารู้แล้ว วันนี้ไม่ได้กินเนื้อ ก็เอาเงินนี้ไปก็แล้วกัน ฮ่ะ ฮ่า ฮ่า ”

เจ้ากิ้งก่าลำพองตนคิดว่าตนมีทัพย์อย่างมากมายมหาศาล
 
เจ้ากิ้งก่าลำพองตนคิดว่าตนมีทัพย์อย่างมากมายมหาศาล
 
      ราชบุรุษกลับจากตลาดแล้ว ก็เอาเหรียญกึ่งมาสกนั้น มาเจาะรูตรงกลางแล้วร้อยด้วยด้ายเอามาผูกไว้เป็นเครื่องประดับที่คอกิ้งก่า “ วันนี้ข้าหาเนื้อให้เจ้าไม่ได้ เอาเงินนี้ไปแทนแล้วกัน ”
“ เอ๋ อะไรหว่า ใส่แล้วก็เท่ดีเหมือนกันแฮะ ” ด้วยเหรียญกึ่งมาสกนั้น ทำให้เจ้ากิ้งก่าลำพอง ถือตัว เสหมือนมันมีทรัพย์มากมาย เพราะอาศัยทรัพย์ที่ห้อยคอนั้นเอง
 
เจ้ากิ้งก่าทนงตนอวดคอชูเพื่อนด้วยว่าตนมีทรัพย์เหนือกว่ากิ้งก่าตัวอื่น
 
เจ้ากิ้งก่าทนงตนอวดคอชูเพื่อนด้วยว่าตนมีทรัพย์เหนือกว่ากิ้งก่าตัวอื่น
 
     “ ข้ารวยแล้ว ฮ่า ฮ่า ฮ่า ตอนนี้ข้าเป็นกิ้งก่าที่รวยที่สุดในเมืองนี้ ฮ่า ฮ่า ฮ่า ” “ เฮ้ย พวกเราดูนั่นสิ น่าหมั่นไส้จริงๆ ” “ หนอย ชูคออวดอยู่นั้นแหละ มันคงคิดว่าตัวเองมีทรัพย์เท่าพระราชาสินะ ”
“ กิ้งก่าทั้งหลายไม่ต้องอิจฉา ไม่ต้องอิจฉา ข้ายินดีให้พวกเจ้าคอยติดตามข้าก็ได้นะ ฮ่ะ ฮ่ะ ฮ่ะ ๆๆ ” “ ข้าไม่เอาด้วยหรอก เชิญเจ้าบ้าไปคนเดียวเถอะ ”
 
พระเจ้าวิเทหราชทรงเสด็จชมพระราชอุทยานพร้อมด้วยมโหสถ
 
พระเจ้าวิเทหราชทรงเสด็จชมพระราชอุทยานพร้อมด้วยมโหสถ
 
     “ นั่นสิ ไปกันดีกว่า อย่าไปยุ่งกับมันเลย ” ครั้นในเวลาต่อมา เมื่อพระราชาได้เสด็จไปยังพระราชอุทยาน ก็ทรงมองหาเจ้ากิ้งก่าตัวนั้น “ มโหสถ เจ้ากิ้งก่าตัวนั้นมันหายไปไหนสะแล้วล่ะ ”
“ มันอยู่บนเสานั้นแหละพระเจ้าค่ะ ” เจ้ากิ้งก่านั้น แม้เห็นว่าพระราชาทรงเสด็จมา ก็ไม่ได้ลงจากปลายเสาค่าย เพื่อทำความเคารพพระราชาเช่นเดิม
 
เจ้ากิ้งก่าไม่ลงมาจากปลายเสาเพื่อถวายความเคารพอย่างที่เคยทำ
 
เจ้ากิ้งก่าไม่ลงมาจากปลายเสาเพื่อถวายความเคารพอย่างที่เคยทำ
 
     ด้วยเพราะมันเข้าใจว่าตนเองมีทรัพย์เสมอพระราชา มันจึงทำตนเสมอพระราชาด้วย “ เฮอะ เฮอะ เฮอะ ตอนนี้ข้ามีทรัพย์เสมอพระราชาแล้ว ข้าจะไม่ต้องลงไปหมอบกราบ
ทำความเคารพใครอีก ฮ่า ฮ่า ฮ่า ” พฤติกรรมของเจ้ากิ้งก่าที่เปลี่ยนไปนั้น สร้างความสงสัยให้กับพระราชาเป็นอย่างยิ่ง เพราะไม่เพียงจะไม่ลงมาแล้ว
 
พระเจ้าวิเทหราชทรงตรัสถามมโหสถถึงอากัปกิริยาที่เปลี่ยนไปของเจ้ากิ้งก่า
 
พระเจ้าวิเทหราชทรงตรัสถามมโหสถถึงอากัปกิริยาที่เปลี่ยนไปของเจ้ากิ้งก่า
 
      มันยังยกหัวร่อนไปมาบนปลายเสาค่ายอีกด้วย “ มโหสถ ทำไมเจ้ากิ้งก่าตัวนั้น มันถึงไม่ลงมาหมอบเคารพข้าเหมือนแต่ก่อน เจ้ารู้หรือไม่ ว่ามันเป็นเพราะอะไร มันถึงได้ทำตัวกระด้างถือตัวเช่นนี้ ”
ลำดับนั้นมโหสถบัณฑิตเมื่อตรวจพิจารณาแล้วจึงรู้ว่าวันนี้เป็นวันอุโบสถ โดยปกติจะไม่มีการฆ่าสัตว์ ราชบุรุษเมื่อหาเนื้อไม่ได้ จึงเอาทรัพย์กึ่งมาสกซึ่งเป็นค่าอาหารนั้น มาผูกคอให้มันแทน

มโหสถได้สำรวจดูพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปของเจ้ากิ้งก่า
 
มโหสถได้สำรวจดูพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปของเจ้ากิ้งก่า
 
     เพราะอาศัยทรัพย์นี่เองจึงทำให้กิ้งก่าเกิดความถือตัว “ เจ้ากิ้งก่านี้ ได้ทรัพย์กึ่งมาสก ซึ่งไม่เคยได้มาก่อน มันจึงคิดว่าตัวเอง มีทรัพย์ทัดเทียมกับพระองค์พระเจ้าค่ะ ” พระราชา
ทรงสดับคำตอบแล้วจึงเรียกราชบุรุษมาซักถาม ก็ได้รับความจริงตรงดังคำของมโหสถ จึงได้เลื่อมใสในสติปัญญาของมโหสถยิ่งนัก “ ดีมาก เจ้าไม่ได้ซักถามใครๆ เลย แต่สามารถ
รู้นิสัยและจิตใจของกิ้งก่า ได้อย่างถูกต้อง
 
มโหสถได้แจ้งถึงสาเหตุที่เจ้ากิ้งก่าเปลี่ยนไปซึ่งตรงตามความจริงที่ราชบุรุษได้รายงานในภายหลัง
 
มโหสถได้แจ้งถึงสาเหตุที่เจ้ากิ้งก่าเปลี่ยนไปซึ่งตรงตามความจริงที่ราชบุรุษได้รายงานในภายหลัง
 
     ดีละ ข้าจะมอบรางวัลให้แก่เจ้า ” “ ขอบพระทัยพระเจ้าค่ะ ” พระราชาทรงพระราชทานส่วยที่เรียกเก็บค่าผ่านประตูเมืองทั้ง 4 แก่มโหสถบัณฑิต แต่ด้วยความกริ้วที่มีต่อกิ้งก่านั้น
จึงทรงรับสั่งให้ทหารจับกิ้งก่ามาฆ่าทิ้งเสีย แต่มโหสถได้ทูลทัดทานเอาไว้ “ หนอย เจ้ากิ้งก่าบังอาจนัก คิดจะทำตัวเสมอข้า ” “ ธรรมดาของสัตว์เดรัจฉาน ย่อมโง่เขลาไร้ปัญญา
 
มโหสถได้ทูลขอพระราชทานอภัยโทษแก่เจ้ากิ้งก่าต่อพระเจ้าวิเทราช
 
มโหสถได้ทูลขอพระราชทานอภัยโทษแก่เจ้ากิ้งก่าต่อพระเจ้าวิเทราช
 
      ติดหลงในทรัพย์ ขอพระองค์ โปรดประทานอภัยโทษให้แก่มันเถอะพระเจ้าค่ะ ” “ จริงของเจ้า ถ้าอย่างนั้น ข้าก็จะไว้ชีวิตมัน ” พระเจ้าวิเทหราชทรงยกโทษให้แก่กิ้งก่านั้น
ครั้นพระศาสดาทรงนำชาดกนี้มาตรัสเล่าแล้ว ทรงประชุมชาดกว่า 

 
 
 
 
พระเจ้าวิเทหราชในครั้งนั้น  กำเนิดเป็น กาฬุทายีในบัดนี้
ส่วนมโหสถบัณฑิต เสวยพระชาติ เป็นพระพุทธเจ้า
 

รับชมคลิปวิดีโอ
ชมวิดีโอ   Download ธรรมะ
 
 
 




พิมพ์บทความนี้



บทความอื่นๆ ในหมวด

      ธัมมัทธชชาดก ชาดกว่าด้วยพูดอย่างหนึ่งทำอย่างหนึ่ง
      เกฬิสีลชาดก ชาดกว่าด้วยปัญญาสำคัญกว่าร่างกาย
      ปานียชาดก ชาดกว่าด้วยการทำบาปแล้วรังเกียจบาปที่ทำ
      ชนสันธชาดก ชาดกว่าด้วยเหตุที่ทำจิตให้เดือดร้อน
      ฆตาสนชาดก ชาดกว่าด้วยภัยที่เกิดจากที่พึ่ง
      มหาสุวราชชาดก ชาดกว่าด้วยความพอเพียง
      ฌานโสธนชาดก ชาดกว่าด้วยสุขเกิดจากสมาบัติ
      สุนักขชาดก ชาดกว่าด้วยผู้ฉลาดย่อมช่วยตัวเองได้
      สังวรมหาราชชาดก ชาดกว่าด้วยพระราชาผู้มีศีลาจารวัตรที่ดีงาม
      อสัมปทานชาดก ชาดกว่าด้วยการไม่รับของทำให้เกิดการแตกร้าว
      สัจจังกิรชาดก ชาดกว่าด้วยไม้ลอยน้ำดีกว่าคนอกตัญญู
      สัมโมทมานชาดก ชาดกว่าด้วยพินาศเพราะทะเลาะกัน
      อภิณหชาดก ชาดกว่าด้วยการเห็นกันบ่อยๆ