จิตตุปบาท : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ

…จิต มโนธาตุ ๓ และทวิปัญจวิญญาณที่เหลือ แม้ทั้งหมด มีกิจเดียว ตามควรแก่การสมภพ ฉะนี้แล ฯ [สังคหคาถา] จิตตุปบาท ชื่อว่าปฏิสนธิเป็นต้น พระผู้มี พระภาคทรงประกาศไว้ ๑๔ อย่าง โดยความ ต่างแห่งกิจ และ ๑๐ อย่าง โดยความ…

บทบาทและลักษณะของจิตในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา แสดงให้เห็นถึงความแตกต่างของประเภทจิตและกิจที่เกี่ยวข้อง เช่น มหาวิบากและสันติรณจิต ซึ่งมีบทบาทแตกต่างกันในกระบวนการทางจิตวิญญาณ พระผ

…อภิธัมมัตถสังคบาลีแปล ปริเฉทที่ ๔ ชื่อวิถีสังคหวิภาค [สังคหคาถา] ข้าพเจ้ากระทำการสงเคราะห์ (ประมวล) จิตตุปบาท อันยอดยิ่ง ด้วยประการ อย่างนี้แล้ว จักกล่าวการประมวลชื่อว่า ปวัติสังคหะ ที่ท่านกำหนดด้วยจิตดวงก่อน …

เนื้อหานี้กล่าวถึงการศึกษาวิถีสังคหวิภาคในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเน้นการประมวลจิตตุปบาทและการกำหนดสิ่งต่างๆ ในการวิเคราะห์ซึ่งแบ่งออกเป็นนักกะ 5 หมวด ได้แก่ วัตถุ ทวาร อารมณ์ วิญญาณ วิถี …

…านั้น ฯ ตทาลัมพนะไม่เกิด ฉะนี้แล ฯ ๆ [สังคหคาถา] ในมโนทวารนี้ บัณฑิตกล่าววิถีจิตไว้เพียง (และกล่าว) จิตตุปบาทไว้ ๑๐ แต่โดย พิสดาร ท่านประกาศจิตตุปบาทไว้ถึง ๔๑ ฯ นี้เป็นปริตตชวนวารในวิสัยปวัติสังคหะนี้ ฯ ค แต่ใ…

…หารที่เกี่ยวข้อง มีการบ่งบอกคุณลักษณะและการเปลี่ยนแปลงตามลำดับที่เหตุการณ์เกิดขึ้น โดยครบถ้วนถึง ๔๑ จิตตุปบาท ที่ถูกกล่าวถึงในเชิงที่ละเอียด เนื้อหานี้ให้ความรู้ที่ลึกซึ้งเกี่ยวกับจิตและการทำงานของมันในด้านอภิ…

… คือ อาวัชชนะ ๑ ทัสสนะเป็นต้น ๑ สัม ปฏิจฉันนะ ๑ สันตีรณะ ๑ โวฏฐัพพนะ ๑ ชวนะ ตทาวัมพนะ ๑ อีกนัยหนึ่ง จิตตุปบาท คือเฉพาะจิตที่กำลังเกิดขึ้นโดยอำนาจจิตที่เกิด ทีละดวง ๆ มี ๑๔ ด้วยอำนาจอาวัชชนะเป็นต้นทั้ง ๕ ชวนะ )…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะในด้านวิถีจิตและอารมณ์ที่เกิดขึ้นในปัญจทวาร โดยเฉพาะการพิจารณาโมฆวารและอติปริตตารมณ์ โดยมีการอธิบายถึงความเหมาะสมของการเกิดขึ้นของจิตและอารมณ์ในสภาวะแตกต่างๆ