โทส : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 23 / 38

ประโยค - อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา สห อภิธรรมมภาวิภาวินีนาม อภิธมฺมตฺถสงฺคหฎีกา - หน้าที่ 39 อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาล หน้าที่ 40 จตุตาโร คนถา อภิชฌา กายคนโถ พยาปาโท กายคนโถ สีลพฺพตปรามาโส กายคนโก อิทสัจจาภินิเว

…กิดขึ้นในจิตใจ เช่น กามูปาทาน และกิเลสที่มีต่อการปรากฏตัวของอารมณ์ที่ไม่พึงประสงค์ที่เกิดจากความโลภ โทสะ และโมหะในตัวบุคคล การทำความเข้าใจនេះสามารถช่วยให้เราหลีกเลี่ยงการยึดมั่นในสิ่งที่ไม่ดีต่อจิตใจและส…

…โส อปฺปญฺญฺญาโย เอกา สญฺญา เอก ววตถาน จตฺตาโร อารุปปา เจติ สตฺตวิเธน สมถกมุมภูฐาน สงฺคโห ฯ ราคจริตา โทสจริตา โมหจริตา สัทธาจริตา พุทธิจริตา วิตกจริตา เจติ นิพพิเธน จริตสงฺคโหฯ ปริกมุมภาวนา อุปจาร ภาวนา อ…

บทที่ 50-51 ของอภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา กล่าวถึงวิธีการปฏิบัติสมถวิปัสสนานและการตั้งจิตในแต่ละสภาวะ หลักการของการปฏิบัติในทางที่ถูกต้องเพื่อเข้าใจธรรมชาติของจิต รวมถึงการใช้กรรมฐานหลากหลายรูปแบบเพื่อขัดเ

…า กายคตาสติสงขาตา โกฏฐาสภาวนา จ ราคจริตสฺส สปปายา ฯ จิตสุโส อปฺปมญฺญาโย นีลาที่นิ จ จตุตาริ กสิณานิ โทสจริตสฺส ฯ อานาปาน โมหจริตสฺส วิตกจริตสุส จ ฯ พุทธานุสสติอาทโย 2 สัทธาจริตสฺส ฯ มร โณปสมสัญญา ววตฺถาน…

อภิธัมมตฺถสงฺคหปาลียา รวบรวมข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับอภิธรรมและการปฏิบัติธรรม การศึกษาในหัวข้อต่างๆ เช่น อรูปญาณ คฺตโต กสิณา และการเจริญสมาธิเพื่อเข้าถึงชั้นต่างๆ ของสมาธิและการเป็นอยู่ที่ดีของจิตใจ ทั้งยั

…วา ทิฏฐิวิจิกิจฉาปหาเนน ปรีนาปายคมโน สตฺตกขัตตุปรโม โสตาปนฺโน นาม โหติ ฯ สกิทาคามิมคุคิ ภาเวตวา ราค โทสโมหานิ ตนุตตา สกิทาคามี" นาม โหติ สกิเทว อิม โลก อาคนฺตฺวา ฯ อนาคามิมคฺค ภาเวตวา กามราคพยาปาทานํ อนว…

เนื้อหาในบทนี้พูดถึงการปฏิบัติวิปัสสนา และการเข้าถึงอริยสัจ ทั้งหมดนั้นกล่าวถึงมรรคทางวิญญาณ เน้นไปที่การเข้าใจความหมายของทัศนคติต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการวางเหตุผลและการวิเคราะห์ในทัศนของสฤษฎีอภิธรรม

… จ โส สุปปติฏฐิตภาวสาธเนน มูลสทิสตฺตา มูลญจ เอเตสนฺติ โลภมูลานิ จิตตานี เวทนาที่เภทโต อฏฺฐธา สิ ตถา โทสมูลานิ สงฺขารเภทโต ทวิธา โมหมูลานิ สุทโธ โมโหเยว มูลเมเตสนฺติ โมหมูลสงฺขาตานิ จิตตานิ สมฺปโยคเภทโต เ…

…เกิดอารมณ์ที่ไม่ดี จากการวิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อจิตใจ ทั้งนี้จะมีการสำรวจถึงมูลฐานต่างๆ เช่น โลภ โทส และโมห นอกจากนี้ยังมีการอธิบายลักษณะและความสัมพันธ์ของจิตที่มีผลต่อการกระทำที่เกิดขึ้น ทั้งหมดนั้นจ…

…ตาสนโตะ เวสิยา วิย โอตฺตปป์ ฯ โลภปฏิปกฺโข อโลโภ ฯ โส อารมุมเณ จิตฺตสฺส อลคุคตาลกขโณ มุตตภิกขุ วิย ฯ โทส ปฏิปกฺโข อโทโส ฯ โส อจณฑิกกลักขโณ อนุกุลมิตโต วัย 1 เตสุ เตสุ ธมฺเมสุ มชฺฌตฺตตา ตารมชุมตตตา ฯ สา จิ…

เนื้อหาจากอภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา เน้นการศึกษาเกี่ยวกับธาตุต่างๆ ของกายและจิต โดยมีการอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างกายและจิตในด้านต่าง ๆ ของอภิธรรม จากการแบ่งปันถามหลักการที่สำคัญในชีวิตประจำวัน เช่น เรื

…ทิโสว ปวตฺตตีติ ทิฏฐิยา สห เอกจิตตุปปาเท นปปวตฺตติ เกสรสีโห วิย อปเรน ตถาวิเธน สห เอกคุหาย ๆ น จาปิ โทสมูลาที่สุ อุปฺปชฺชติ อตฺตสิเนหสนนิสสยภาเวน เอกนฺตโลภปทฏฐานโตติ โส ทิฏฐิวิปยุตฺเตเสวว ลพภูติ ฯ ตถา ปร…

…มพันธ์ถึงการมีอยู่และพฤติกรรมของมนุษย์ อธิบายว่าการมีอริยสัจ และการกระทำอันเกิดจากอารมณ์เช่น โรคโลภ-โทสะ-โมหานำมาซึ่งผลกระทบเพียงใดในระดับจิตใจและการมี ฐานานุศักดิ์ในการดำเนินชีวิต ข้อคิดเห็นจากอรรถกถาแล…

…าปิ ฯ ติ อสมุฎฐาเปตวาปีติ อตฺโถ ฯ วิญญาติสมุฎฐาปกจิตตสมปยุตตา เจตฺถ อภิชฌาทโย เจตนาปกข์กาว โหนฺติ ฯ โทสมูเลน ชายนตีติ สหชาตาทิปจฺจเยน โทสสงฺขาตมูเลน โทสมูลกจิตเตน วา ชายนฺติ น โลภมูลาที่ห์ ๆ หสมานาปิ หิ …

บทรวมประเด็นเนื้อหาจากอภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา ที่เสนอแนวคิดเกี่ยวกับวิญญาณและเจตนาที่มีผลต่อพฤติกรรมของบุคคล การวิเคราะห์แนวทางการเข้าใจความคิดด้านอภิธมฺมในวรรณกรรม เพื่อให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างหัว

…าวนาวิธัญจ ยถากกม สมถวิปสฺสนา- นุกฺกเมน ปวกฺขามีติ โยชนา ฯ ราโคว จริตา จริยา" ปกติติ ราคจริตา ฯ เอว โทสจริตาทโยปี ฯ จริตสงฺคโหติ มูลจริตวเสน บุคคลสงฺคโห ฯ สสคฺควเสน ปน เตสฏฐี จริยา โหนติ ฯ วุตต ๑. นามปญฺ…

เนื้อหานี้พูดถึงอรรถธรรมและการวิภาวินี โดยกล่าวถึงการสร้างสรรค์ของโสตวิญญาณและการพัฒนาสภาวะทางจิต การศึกษาวิธีการภาวนาที่มีคุณภาพและความสำคัญของสภาวะจิตใจ นอกจากนี้ยังพิจารณาเกี่ยวกับการแบ่งประเภทของก

…าคาทิเก ลิเก สตฺตา สตฺตา สุทธาทิเก ติเก เอกทวิตติกมูลมหิ มิสสโต สตฺตสตฺตกนฺติ ฯ ร เอตฺถ หิ ราคจริตา โทสจริตา โมหจริตา ราคโทสจริตา ราคโมหจริตา โทสโมหจริตา ราคโทสโมหจริตาติ เอว ราคาที่เก ติเก สตฺตกเมก ตถา …

เอกสารนี้อธิบายเกี่ยวกับอภิธมฺมตฺถสงฺคหซึ่งรวมถึงการจำแนกประเภทของจริตต่าง ๆ และความสัมพันธ์ระหว่างจริตจิตใจในบริบทของอภิธรรม ทั้งนี้ยังมีการอธิบายถึงความสำคัญของจริตที่สัมพันธ์กับราคาทิฏฐิและการทำควา

… ฯ ย สนธาย วุตต์ น เต ภวํ อฏฺฐมมาทิยนตีติ ฯ รูปารูปสุคติภว์ ปน สตฺตวารโต ปรมปี คนตีติ อาจริยา ฯ ราค โทสโมหานนฺติ โมหคหณ์ ราคโทเสกฏฐ โมห์ สนธายาติ ทฏฺฐพฺพฯ ขีณา จตฺตาโร อาสวา เอตสสาติ ขีณาสโว ๆ ทุกขิณารเห…

บทความนี้นำเสนอความรู้เกี่ยวกับอภิธรรมและหลักการต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง รวมถึงการวิเคราะห์เกี่ยวกับการเข้าใจวิปสฺสนาและการสำเร็จของนิพพาน พร้อมทั้งการกล่าวถึงผลของการปฏิบัติและการเข้าถึงสภาวะต่างๆ โดยใช้ข

…ต ฯ อกุศลจิต ๑๒ จบบริบูรณ์ทุกประการ ด้วยประการฉะนี้แล ฯ [สังคหาคาถา] อกุศลจิต มี ๑๒ คือ โลภมูลจิต ๘ โทสมูลจิต ๒ และโมหมูจิต ๒ ฯ จิต ๓ เหล่านี้ คือ จักขุวิญญาณ สหรคตด้วยอุเบกขา ๑ โสตวิญญาณ ๑ ฆานวิญญาณ ๑ ช…

บทนี้นำเสนอการศึกษาจิตในอภิธัมมัตถสังคหาที่แบ่งประเภทตามสภาวะของจิต ๔ ประเภท ได้แก่ กามาจิต รูปาจรจิต อรูปาวจรจิต และโลกุตตรจิต โดยมุ่งเน้นที่การอธิบายคุณสมบัติและความสัมพันธ์ระหว่างจิตแต่ละชนิด และผล

…นั้น เหตุนั้น จึงชื่อว่าโทมนัสสสหคตะ ฯ મૈં ที่ชื่อว่าปฏิฆะ เพราะอรรถว่า กระทบกระทั่งในอารมณ์ ได้แก่ โทสะ ฯ จริงอยู่ โทสะนี้ ย่อมเป็นไปดุจกระทบกระทั่งอารมณ์ เพราะ มีความดุร้ายเป็นสภาพฯ แม้เมื่อจิตที่สหรคต…

บทความนี้อธิบายถึงการพิจารณาอารมณ์ของใจที่เกี่ยวข้องกับโทมนัสและปฏิฆะ โดยมีการระบุถึงจิตที่มีความแตกต่างจากโสมนัสในสถานการณ์ต่างๆ รวมถึงความสัมพันธ์ที่ละเอียดในข้อดีและข้อเสียของอารมณ์ที่สามารถส่งผลต่

…แก่จิตเหล่านี้ เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าโลภมูลจิต มี 4 อย่าง โดยความต่างแห่งเวทนาเป็นต้น, จิตที่ชื่อว่าโทสมูล ก็เหมือนกัน มี ๒ โดยความต่างแห่งสังขาร, และ จิตที่ชื่อว่าโมหมูล คือที่เรียกว่า มีโมหะเป็นมูล ด้ว…

…ละอาการของจิต รวมถึงการวิเคราะห์อเหตุกจิตและการจัดหมวดหมู่ตามธรรมที่ประกอบด้วย อนึ่ง กล่าวถึงโลภมูล โทสมูล และโมหมูล ซึ่งทำให้เข้าใจถึงลักษณะและคุณสมบัติของจิตได้อย่างละเอียด โดยทางอภิธรรมจะจัดแบ่งออกเป็…

…ะการอย่างนี้ ฯ ๑ เจตสิก ๑๔ เหล่านี้ คือ โมหะ ๑ อหิริกะ อโนตตัปปะ ๑ อุทธัจจะ ๑ โลภะ ๑ ทิฏฐิ ๑ มานะ ๑ โทสะ ๑ อิสสา ๑ มัจฉริยะ ๑ กุกกุจจะ ๑ ถีนะ ๑ มิทธะ ๑ วิจิกิจฉา ๑ ชื่อว่าอกุศลฯ เจตสิก ๑๕ เหล่านี้ คือ สั…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลี และการศึกษาเจตสิกที่มีการอธิบายถึงธรรม ๕๒ ประการที่ประกอบกับจิตและการเกิดดับในที่เดียวกัน โดยการจำแนกความหมายของเจตสิกประเภทต่างๆ เช่น ผัสสะ, เวทนา, และเจตนา รวมถึง

…น ฯ ทิฏฐิ ได้ในอกุศลจิต ๔ ที่ประกอบด้วยทิฏฐิ ฯ มานะ ได้ ในอกุศลจิต ๔ ที่ปราศจากทิฏฐิ ฯ เจตสิก ๔ คือ โทสะ ๑ อิสสา ๑ มัจฉริยะ ๑ กุกกุจจะ ๑ ได้ในปฏิฆจิต ๒ ฯ ถีนมิทธะ ได้ในสสังขาริก จิต ๕ ฯ วิจิกิจฉา ได้เฉพา…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาในหน้าที่ 72 เน้นการวิเคราะห์จิตและเจตสิกต่างๆ โดยมีการแบ่งประเภทจิตตามที่เห็นในตำรา ศึกษาเรื่องการเกิดของอารมณ์ภายในจิตที่สัมพันธ์กับวิจาร,

…งการ สงเคราะห์เข้าในอสังขาริกจิตที่ 4 เหมือนกัน ฯ ก็ธรรม ๒๐ เหล่านั้น นั่นแล เว้นปีติ กับธรรม ๔ คือ โทสะ ๑ อิสสา ๑ มัจฉริยะ ๑ กุกกุจจะ ๑ ท่านสงเคราะห์เข้าในอสังขาริกจิตที่ ๕ ซึ่งประกอบด้วย ปฏิฆะ ฯ ส่วนอิ…

เนื้อหาในหน้านี้เน้นการวิเคราะห์ธรรม ๑๘ กับโลภะ มานะ และการสงเคราะห์ในอสังขาริกจิตที่ ๔ รวมถึงธรรม ๒๐ และสิ่งที่เกี่ยวข้องกับอกุศลจิตต่าง ๆ ที่มีการประกอบด้วยอาการ ๓ ประการ และสรุปการส่งเสริมในด้านจิต

…เป็นลักษณะ ฯ จริงอย่างนั้น มานะนี้ท่านอาจารย์กล่าวว่า มีความอยากเป็นดุจธงเป็น เหตุปรากฏ ฯ ที่ชื่อว่าโทสะ เพราะอรรถว่า ประทุษร้ายฯ โทสะนี้ มีความ ดุร้ายลักษณะ เหมือนอสรพิษที่ถูกตีฯ ที่ชื่อว่าอิสสา เพราะอร…

…รู้อารมณ์ตามความเป็นจริง ในขณะที่ทิฏฐิละสภาพที่ไม่มีจริง การมีมานะนั้นแสดงถึงการสำคัญตัวเอง ในขณะที่โทสะก็มีลักษณะของการประทุษร้าย ส่วนอิสสิขาและมัจฉริยะมีความริษยาและการอยากครอบครองที่ชัดเจน นอกจากนี้ ก…

…จตสิกทรงกระทำไว้ (คือเป็น ไป) เฉพาะในโลภมูลจิต ตามสมควรแก่การสมภพ (เกิด) ๔ เจตสิก ทรงกระทำไว้เฉพาะในโทสมูลจิต ฯ และ ๒ เจตสิกทรงกระทำไว้ (คือเป็น ไป) จำเพาะในสสังขาริกจิต ฯ จ ศัพท์ ในบทว่า วิจิกิจฉาจิตเต …

…ันธ์ระหว่างเจตสิกและจิตที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะการกระทำในพวกอสังขาริกจิต และการเกิดเจตสิกในโลภมูลจิต, โทสมูลจิต ในบทวิเคราะห์ดังกล่าว ท่านอาจารย์ได้กล่าวถึงวิจิกิจฉาและการตัดกายทุจริตที่ส่งผลต่อมรรคจิต โดย…

…ในจิต ๖๒ อุเบกขา เวทนา นอกนี้ตั้งอยู่ในจิต ๕๕ ฯ ๆ ๕๕ ชื่อว่าเหตุ ในเหตุสังคหะ มี 5 อย่าง คือ โลภะ ๑ โทสะ ๑ โมหะ ๑ อโลภะ ๑ อโทสะ ๑ อโมหะ ๑ ฯ บรรดาเหตุเหล่านั้น จิต ๑๘ ด้วยอำนาจปัญจทวาราวัชชนจิต (๑) ทวิปัญ…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงการศึกษาจิตและเวทนาในอภิธัมมัตถสังคหะ โดยแยกประเภทของจิตได้เป็น 6 แบบ และเวทนาที่มีอยู่ 3 แบบ คือ สุข ทุกข์ และอุเบกขา ซึ่งมีการระบุจำนวนจิตที่สอดคล้องกับประเภทต่างๆ ของเวทนา และ