โบ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 16 / 41

…พืชหว่าไว้ในนาย่อมงอกงามเพราะน้ำฝน ฉะนั้น ฯ รับพระราชทานประมวลความแห่งคาถาทั้งหลายนั้น โดยใจความว่า โบราณบัณฑิตได้ ยกขัตติยสมบัติ 5 ประการ ขึ้นกราบทูลถวายแด่พระมหากษัตริย์ เพื่อได้ทรงพิจารณาทรงรักษา และ…

บทความนี้เสนอหลักการสำคัญในการปกครองของพระมหากษัตริย์ตามแนวพระอริยวงศาคตญาณ โดยเน้นถึงสมบัติ 5 ประการที่พระมหากษัตริย์ควรมี ได้แก่ อาโรคยสมบัติ ความปรีชารวมถึงการมีบริวารที่ซื่อสัตย์และมีความสามารถเพื

…ุนแรงอันเป็นการรีดเกินสมควรราษฎร์ผู้อยู่ในปกครองก็เดือดร้อน ระส่ำระสาย อยู่ไม่เป็น สุข มีเรื่องครั้งโบราณว่า ผู้อยู่ในปกครองถูกผู้ปกครองเบียดเบียนต่างอพยพไปอยู่ต่างถิ่นก็มี ความไม่เบียดเบียนจะเป็นไปได้ต…

อักโกธะในที่นี้หมายถึงความไม่โกรธที่เกี่ยวข้องกับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ซึ่งบัญญัติให้ผู้ปกครองและผู้มีอำนาจต้องมีความไม่เบียดเบียนกัน เพื่อสร้างความสงบสุข รวมถึงการเก็บภาษีและเกณฑ์แรงงาน ต้องไม่ทำให

…โทษไม่เป็นไปโดย ยุติ คือความควร ย่อมเป็นเหตุเดือดร้อนปั่นป่วนของประชาชน เหตุนั้นความเป็นยุติธรรมแก่ โบราณกษัตริย์ทั้งหลายถือเอาเป็นพระราช คนทั่วไปจึงเป็นประการหนึ่งแห่งรัฏฐาภิบาลโนบาย ธุระ ทรงสอดส่องด้ว…

บทความนี้พูดถึงการปกครองตามหลักพระธรรม ซึ่งเน้นที่ความยุติธรรมและคุณธรรมในตัวบุคคล ผู้ปกครองนักปกครองควรเป็นแบบอย่างที่ดีในการบริหารงาน ด้วยความรักและความปรารถนาดีต่อประชาชน การรักษาความยุติธรรมเป็นพื

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ๓๓๙ จึงเป็นกิจสำคัญของบ้านเมือง โบราณบัณฑิตย่อมสำคัญเห็นข้าวว่าเป็นทรัพย์อันประเสริฐของบ้าง เมือง ดังภาษิตว่า นตฺถิ ธัญญสมิก ธน์ ทรัพย…

การบำรุงกสิกรรมเป็นภารกิจสำคัญของพระราชาที่แสดงถึงพระราชอำนาจและความรับผิดชอบต่อประชาราษฎร์ ซึ่งท่านได้ทรงทำกิจกรรมต่างๆ เช่น เทศกาลวัปปมงคล การจัดตั้งคลังออมสิน และการตั้งสหกรณ์กสิกรรม เพื่อพัฒนาภาคเ

…เหตุเดือดร้อนของประชาราษฎร์ เหตุนั้น ความเป็นยุติธรรมแก่คนทั่วไปจึงเป็น รัฏฐาภิบาลโนบาย ประการหนึ่ง โบราณกษัตริย์ ได้ถือเป็นพระราชธุระ ทรงสอดส่องด้วย พระองค์เอง ทรงตั้งอมาตย์ที่ไว้วางพระราชหฤทัยให้เป็นผ…

เนื้อหาเกี่ยวกับรัฏฐาภิบาลโนบายที่เกี่ยวข้องกับการปกครองและการรักษาความยุติธรรมในสังคม ระบุถึงความสำคัญของการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทและการลงโทษผู้กระทำผิดเพื่อความเป็นธรรมแก่ประชาชน ถือเป็นภารกิจของท่านผู้

…ใครจะพึงถางชัฏนี้ได้." อรรถกถาธิบายย่อแห่งปัญหานั้นต่อไปนี้ :- คำว่าชัฏนี้ เป็นชื่อ * สํ. ส. ๑๕/๒๐. โบราณท่านนิยมเติมคำเพื่อเข้ากับอิติว่า พระคาถานี้ว่า "ภิกษุผู้ ชัฏนี้ ได้" ดังนี้ ซึ่งนับเนื่องในชฎาสู…

บทความนี้นำเสนอการแปลและอธิบายวิสุทธิมรรค ภาค ๑ ตอน ๑ ที่เริ่มต้นด้วยการให้นอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า พร้อมกับการพรรณนาถึงปัญหาที่เกิดขึ้นในธรรมชาติ และการตอบปัญหาของพระพุทธองค์เกี่ยวกับการถางชัฏที่

…าเห็นรูปด้วยจักษุวิญญาณอันสามารถใน การเห็นรูป ซึ่งได้โวหารจักษุ ด้วยอำนาจแห่งความเป็นเหตุ จริง อยู่ โบราณาจารย์ทั้งหลายกล่าวไว้ว่า "จักษุย่อมไม่เห็นรูป เพราะ จักษุไม่มีจิต แม้จิตก็ไม่เห็นรูป เพราะจิตไม่…

บทที่กล่าวถึงการมองเห็นรูปด้วยจักษุในบริบทของปาฏิโมกขสังวรศีล และการวิเคราะห์เกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างจักษุกับวิญญาณ เป็นการศึกษาเกี่ยวกับการเห็นที่มีทั้งองค์ประกอบและเหตุผลต่าง ๆ เมื่อจักษุกระทบอา

…้วยดินสีอรุณที่ชำระดีแล้วลงข้างบน อันที่จริง คำว่า " ขนาดเท่ากะโล่ หรือขนาดเท่าชามอ่าง " (นั้น) พระ โบราณจารย์กล่าวหมายเอาประมาณ ๑ คืบ 4 นิ้ว) นี้นั่นเอง ส่วนคำว่า " เป็นดินมีที่สุด มิใช่ ( กว้างใหญ่จน …

…ะมีการตอกหลักและใช้เถาวัลย์ในการตรึงหลักให้แน่น โดยใช้ดินสีอรุณเพื่อสร้างสรรค์วงกสิณตามคำแนะนำของพระโบราณจารย์เพื่อให้ได้ขนาดที่เหมาะสม คำที่ใช้ในการอธิบายมีความสำคัญต่อการปฏิบัติให้ถูกต้องและเหมาะสมกับ…

…อพระกรรมฐานอยู่ ฉะนี้ วิตกและวิจาร อันโน้มไปในพระพุทธคุณย่อมเป็นไป เมื่อตรึกเมื่อตรองพ องพระพุทธคุณ โบราณจึงแปล เมขลา ว่า ระเบียบเครื่องประดับโอกาสอันลับ

ในเนื้อหานี้มีการกล่าวถึงความหมายและการใช้คำว่า 'พระภควา' และความสำคัญของการระลึกถึงพระพุทธคุณในจิตของผู้ฝึกฝน พระโยคาวจรมีจิตที่ปราศจากราคะ โทสะ และโมหะ โดยมุ่งเน้นที่พระตถาคตเจ้า การตกลงในพระกรรมฐาน

…, พระ สงฆ์มีพรรษามาก กว่า กว่า คนสุภาพทั่วไป, พระ สงฆ์ผู้มีพรรษาน้อย หล่อน ชายที่รัก หญิงที่รัก สู (โบราณ) ผู้ใหญ่ ผู้น้อย, เอ็ง แก มึง ผู้เป็นนาย หรือ ผู้น้อย, เพื่อนที่ชอบ ผู้ใหญ่กว่า เพื่อน ที่ชอบพอก…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับบาลีไวยากรณ์ โดยเฉพาะการใช้ชั้นผู้พูดและชั้นผู้ฟังในภาษาบาลี การใช้คำแทนเช่น 'ผม' ที่เป็นอุดมบุรุษ ตัวอย่างการใช้ในบทสนทนา การแยกประเภทผู้พูดและฟังเพื่อให้เข้าใจความหมายในบริบท

…นสูง กระผม ขุนนางผู้ใหญ่ หรือ พระสงฆ์, ขุนนาง เสมอ ผู้เสมอกัน, คนสุภาพ กัน, คนสุภาพ ผู้น้อย, ดีฉัน (โบราณ) ผู้ใหญ่ พระสงฆ์ผู้น้อย

เนื้อหาเกี่ยวกับการใช้คำแทนตัวในภาษาบาลีและภาษาไทย ที่สัมพันธ์กับฐานะและชั้นเชิงของผู้พูด เช่น การใช้ 'ข้าพระพุทธเจ้า' สำหรับพระราชา และ 'อาตมภาพ' สำหรับพระสงฆ์ รวมถึงการเลือกใช้คำที่เหมาะสมตามโครงสร้

…จำนวน และใช้ศัพท์แปลกไปก็มี เช่นกระดูกสะบักใช้ว่า ปิฏฐิพาหกฎฐิ แต่ในวิสุทธิมรรคนี้ใช้ว่า โกฏฏฏฐิ ๒. โบราณแปลกันมาเช่นนั้น ในปรมัตถโชติกาเป็น กกกฏพีช...อภิธานัปปทีปิกาว่า เมล็ดตูมกา ๓. ในปรมัตถโชติกาว่า …

…ปรียบเทียบระหว่างการแปลในปรมัตถโชติกากับวิสุทธิมรรค คำอธิบายเกี่ยวกับกระดูกรองจากข้อมูลที่อิงตามตำราโบราณ เช่น การบอกจำนวนกระดูกในมือและเท้า การแยกข้างต่างๆ ของกระดูก สัญลักษณ์การแปลซึ่งแตกต่างกันระหว่า…

…ญ่ ๆ สัณฐานดังหน่อหวายใหญ่ที่เขาลนไฟแล้วบิดสอด เข้าไว้ในปล้องไม้ไผ่และไม้อ้อที่ใหญ่... ๒. วักกะ นี้ โบราณแปลว่าม้าม

เนื้อหาเกี่ยวกับการอธิบายเยื่อในกระดูกและลักษณะของไต พร้อมพูดถึงศัพท์ทางการแพทย์ที่เกี่ยวกับอวัยวะภายใน โดยใช้คำอธิบายเชิงเปรียบเทียบเพื่อให้เข้าใจง่ายและชัดเจน ทั้งนี้เพื่อให้นักอ่านสามารถเข้าใจสภาพแ

…ส่วนของตนแห่งม้ามนั้น ส่วน (วิสภาค บริเฉท) ตัดตอนด้วยส่วนที่ผิดกับตน ก็เช่นเดียวกับผมนั่นแล ๑. ปีหก โบราณแปลว่า ไต ๒. นีล แปลได้หลายอย่าง สีดำ สีขาบ (น้ำเงินแก่) สีเขียวแก่ และสีคราอ่อนก็ได้ ในที่นี้เปร…

เนื้อหานี้มีการวิเคราะห์ถึงพังผืดทั้งสองประเภทในร่างกายรวมถึงแนวทางในการตัดตอนและอธิบายลักษณะของม้าม ความสำคัญของม้ามในกระบวนการทางกายวิภาคถูกชี้แจงว่าเป็นอวัยวะที่สำคัญ สำหรับการทำงานภายในร่างกายและผ

…บุญด้วยเถิด" ดังนี้แล้ว (น้อม) ถวาย ระงับ ไปฉะนั้น อันชื่อว่าการให้นี่ มีอานุภาพมากอย่างนี้ สมคำ က (โบราณ) ว่า การให้ ปราบคนที่ใคร ๆ ปราบไม่ได้ (ก็ได้) การให้ ยังสิ่งประสงค์ทั้งปวงให้สำเร็จ (ก็ได้) ด้วย…

บทความนี้อธิบายถึงการระงับความโกรธและความอาฆาตผ่านการให้ โดยเน้นถึงบทเรียนที่สร้างความเข้าใจในการจัดการความรู้สึกเชิงลบ เจตนารมณ์ของการให้สามารถนำไปสู่การสร้างความสัมพันธ์ที่ดีและลดความตึงเครียดในจิตใ

…ล่า (จากอัตตา) หาสัตว์ (คือวิญญาณ) มิได้ เป็น ของแข้นแข็ง เป็นปฐวีธาตุ ด้วยประการฉะนี้ " วกก์ - ไต (โบราณว่า ม้าน) ว่า "วักกะ เป็นก้อนเนื้อ (คู่) ติดอยู่กับเอ็นใหญ่ ซึ่งโคนเป็น

เนื้อหาในภาค ๒ ตอน ๒ ของวิสุทธิมรรค สอนให้เราเข้าใจถึงความเชื่อมโยงระหว่างธรรมและโครงสร้างร่างกาย การไม่คิดคำนึงถึงซึ่งกันและกันในรูปแบบของกระดูกและเยื่อในกระดูกนั้น ทำให้เห็นถึงภาวะที่ว่างเปล่าจากอัต

… (จากอัตตา) หาสัตว์ (คือ วิญญาณ) มิได้ เป็นของแข้นแข็ง เป็นปฐวีธาตุ ด้วยประการฉะนี้ " บีหก์ - ม้าม (โบราณว่า ไต) ว่า " ม้าม อยู่ติดด้านบนแห่งเพดานท้องข้างซ้ายของหัวใจ” ใน ด้านบนแห่งเพดานท้องกับม้านนั้น …

ในข้อความนี้กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างเรา วักกะ และพังผืดที่หุ้มอยู่ในร่างกาย โดยไม่มีความคิดที่ชัดเจนระหว่างสิ่งเหล่านี้ ม้ามถูกอธิบายว่าเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญในร่างกาย โดยที่ไม่มีการตระหนักถึงการเชื

…่งเพื่อน. นอกจากนั้นเป็นเหมือนเพิญนะ หน้า ย ที่น 2 ตัว เพิญนะ หน้า ย ในที่นี้นั้น เช่น ส แห่งศพว่า โบรส. และ ค แห่งศพว่า เนปก ดังนี้:- เอา คํ แห่งศัพท์ เป็น เช่น ๑. ย ส โบโร สูส โบรสสุ. ๒. ย ก เนปก กก…

เนื้อหาเกี่ยวกับบาลีไวยากรณ์ที่อธิบายถึงการใช้คำต่างๆ และวิเคราะห์ความหมาย เช่น นิปกสฺูตและความเป็นแห่งการมีปัญญา รวมทั้งการใช้ดุลย์และการลบส่วนของคำเพื่อให้เข้าใจมากขึ้น โดยมีการเปรียบเทียบและยกตัวอย

…อนุสัยได้ ชื่อว่า อเสสิรวาคนิโร other หนึ่ง การละธีว่่าว วิราคะ เพราะฉนั้น ในทวงว่า อเสสิรวาคนิiro โบ้ บันดิตพึ่งเห็น (วา) ประกอบความว่า "การละอย่างไม่เหลือ คือความดับอย่างไม่เหลือ" ดังนี้ ก็ได้ แต่ …

บทความนี้นำเสนอมุมมองเกี่ยวกับวิราคะหรือความดับ ซึ่งถือเป็นหลักการสำคัญในพระบาลีที่เกี่ยวข้องกับการเข้าถึงนิพพาน การเข้าใจเกี่ยวกับวิราคะและความดับสามารถนำไปสู่อัปนาปัฏฐาน และการละความทุกข์ยาก เมื่อถอ

…ีอยู่ มันติ ทังหลาย ก็กล่าวโดยคำเพียงเป็นสมญา ว่า "ผู้ สร้าง (ผล)" เท่านั้นเอง เพราะ เหตุนี้น น พระ โบราณาจึงกล่าวว่า "ผู้สร้างธรรมไม่มี ผู้สวยก็ไม่มี (เป็นแต่) ธรรมส่วน ๆ ย่อมเป็นไป ความเห็นดังนี้ เป็น…

เนื้อหานี้พูดถึงวิสัชชาธรรมบท คาถา ที 2 ว่าเมื่อต้นเหตุและกรรมมีอยู่ การตีความในความเป็น 'ผู้สร้าง' หรือ 'ผู้สร้างผล' เป็นเพียงการตั้งสมญาเท่านั้น นอกจากนี้ยังมีการวิจารณ์พวกเดียรถีย์ที่ไม่เข้าใจความน