Mobile Version
จากตอนที่แล้ว มหาอำมาตย์ผู้ที่มาพบมโหสถได้ถามมโหสถว่า “ข้าพเจ้าไม่เข้าใจเลย ก็ในเมื่อท่านกล่าวว่า ปัญญามีคุณมากมาย แต่ในยามคับขันเช่นนี้ ปัญญาที่ท่านมี กลับไม่ได้ช่วยอะไรท่านเลย”
มโหสถบัณฑิตกล่าวตอบว่า “การที่ข้าพเจ้าต้องมาทำงานเช่นนี้ ก็เพราะรู้จักกาลอันสมควร คือในเวลาที่ข้าพเจ้าเห็นว่าไม่ปลอดภัย ก็จำต้องหลีกไปเสีย ท่านเองก็รู้มิใช่หรือว่า พระราชาทรงเมตตาต่อข้าพเจ้ามากมายปานใด แต่ในยามที่ทรงกริ้ว ความกริ้วของพระองค์ก็จะต้องมีมากมายปานกัน”
อำมาตย์ก็รับว่า “จริง แต่การหนีมาอย่างนี้ ท่านไม่เกรงว่าท้าวเธอจะทรงเข้าพระทัยผิดเอาดอกหรือ”
มโหสถบัณฑิตจึงอธิบายต่อว่า “เหตุที่ข้าพเจ้ามาทำงานปั้นหม้ออยู่เช่นนี้ ย่อมจะยืนยันว่า ข้าพเจ้ามิได้คิดกำเริบเสิบสานดังที่อาจารย์เหล่านั้นกล่าวหา เมื่อพระราชาทรงทราบข่าวว่า ข้าพเจ้ามาเลี้ยงชีพด้วยการปั้นหม้อ ความระแวงที่เคยมีก็จะหมดสิ้นไป ข้าพเจ้าเชื่อว่า ในไม่ช้าพระราชาก็จะต้องทรงเรียกร้องหาปัญญาอีกอย่างแน่นอน และบัดนี้ทุกอย่างก็เป็นไปตามที่ข้าพเจ้าคาดไว้แล้ว”
อำมาตย์ได้ฟังเหตุผลของมโหสถแล้วก็สิ้นสงสัย จึงได้มอบทรัพย์ ๑,๐๐๐ พร้อมกับผ้าใหม่คู่หนึ่ง ที่ทรงพระราชทานมาให้แก่มโหสถ แต่มโหสถก็ได้มอบทรัพย์นั้นทั้งหมดให้แก่นายช่างหม้อ พร้อมกับกล่าวขอบคุณที่ให้ที่พึ่งพิงในยามยาก
ฝ่ายนายช่างหม้อ ครั้นทราบภายหลังว่า ชายหนุ่มผู้มาขอพำนักอยู่ในเรือนของตนมีตำแหน่งเป็นถึงราชบัณฑิต ก็ตกใจกลัวจนลนลาน เกรงว่าตนอาจต้องโทษสถานหนัก เพราะเหตุที่ตนบังอาจใช้งานมหาบัณฑิตให้เป็นลูกมือช่วยปั้นหม้อมานานแรมเดือน จึงรีบขอโทษขอโพยมโหสถบัณฑิตเป็นการใหญ่ว่า “โอ ท่านมหาบัณฑิต ข้าพเจ้านี่ช่างไม่รู้ที่ต่ำที่สูงเอาเสียเลย เพราะข้าพเจ้าแท้ๆ ท่านถึงต้องมาตกระกำลำบาก ขอท่านโปรดยกโทษให้กระผมด้วยเถิด”
มโหสถเห็นอาการตื่นกลัวของนายช่าง จึงปลอบว่า “ท่านอาจารย์ ท่านอย่าได้วิตกกังวลไปเลย ท่านน่ะเป็นผู้มีอุปการะแก่กระผมต่างหากเล่า ท่านเมตตาให้ที่พักพิงแก่กระผม สอนศิลปะเครื่องเลี้ยงชีพแก่กระผม เพียงเท่านี้กระผมก็เป็นหนี้บุญคุณท่านอาจารย์มากพอแล้ว ทรัพย์พันกหาปณะนี้กระผมยินดีมอบให้ท่านอาจารย์ขอรับ” ว่าแล้วมโหสถบัณฑิตก็คะยั้นคะยอให้นายช่างรับทรัพย์นั้นไว้
ครั้นได้ร่ำลานายช่างหม้อและเหล่าสหายเรียบร้อยแล้ว มโหสถก็ก้าวขึ้นสู่รถม้า ทั้งที่เนื้อตัวยังคงเปรอะเปื้อนด้วยดินโคลน จากนั้นจึงได้เดินทางออกจากทักขิณยวมัชฌคาม มุ่งหน้าสู่มิถิลานครในทันที
เมื่อกลับมาถึงพระราชวัง มโหสถบัณฑิตยังมิได้เข้าเฝ้าพระเจ้าวิเทหราชในทันที แต่ให้โอกาสมหาอำมาตย์เข้าเฝ้าก่อน เพื่อทูลถวายรายงานให้ท้าวเธอทรงทราบล่วงหน้า ส่วนตนก็ยังคงยืนรออยู่ภายนอกเขตพระราชฐาน
“ขอเดชะ บัดนี้ข้าพระบาทได้พามโหสถบัณฑิตมาเข้าเฝ้าแล้ว พระพุทธเจ้าข้า”
ครั้นพระเจ้าวิเทหราชทรงสดับข่าวการกลับมาของมโหสถบัณฑิต ก็ทรงโสมนัสรีบตรัสถามท่านอำมาตย์ว่า “ท่านพบมโหสถที่ไหนหรือ”
อำมาตย์จึงกราบทูลว่า “ที่เรือนช่างหม้อในหมู่บ้านทักขิณยวมัชฌคาม พระเจ้าข้า”
“อย่างนั้นรึ แล้วท่านทราบหรือไม่ว่า มโหสถไปทำอะไรอยู่ที่นั่น”
อำมาตย์ทูลรับสนองว่า “ทราบพระพุทธเจ้าข้า มโหสถเลี้ยงชีพด้วยการรับจ้างปั้นหม้อ แต่เป็นลูกมือช่วยงานทุกอย่าง ในวันที่ข้าพระบาทพบมโหสถ ยังเห็นมโหสถขนดินเหนียวที่จะใช้ปั้นหม้ออยู่เลย ข้าพระบาทเห็นแล้วก็อดที่จะสงสารไม่ได้ เพราะเนื้อตัวสกปรกมอมแมม ดูเลอะเทอะเปรอะเปื้อนไปด้วยดินโคลน แม้แต่ขณะนี้ก็ยังมิได้อาบน้ำเลย พระพุทธเจ้าข้า”
พระเจ้าวิเทหราชได้สดับคำของอำมาตย์แล้ว ก็ทรงดำริในพระทัยว่า “อืมม...มโหสถหาได้เป็นไปตามคำของอาจารย์เสนกะเลยแม้แต่น้อย เพราะหากมโหสถคิดตั้งตนเป็นศัตรูกับเราจริง ก็คงถือโอกาสเตรียมซ่องสุมกำลังคนเพื่อหวังเป็นใหญ่ ที่ไหนจะไปปั้นหม้อเลี้ยงชีพอยู่เช่นนั้น”เมื่อทรงคลายความระแวงในมโหสถลงไปแล้ว ท้าวเธอจึงมีรับสั่งกับมหาอำมาตย์ว่า “ท่านจงกลับไปบอกมโหสถด้วยว่า เรายินดีต้อนรับเธอกลับคืนสู่มิถิลานคร แต่ขอให้เธอจงกลับไปอาบน้ำชำระกายเสียก่อน ภายหลังจึงค่อยกลับมาเข้าเฝ้าเราตามปกติ โดยให้ถือปฏิบัติเหมือนเช่นที่ผ่านมาเถิดนะ”
อำมาตย์น้อมรับพระกระแสรับสั่งของท้าวเธอแล้ว ก็รีบนำข่าวดีนั้นไปแจ้งแก่มโหสถบัณฑิตทันที
มโหสถบัณฑิตรับทราบพระกระแสรับสั่งนั้นแล้ว ก็รีบปฏิบัติตามพระราชดำรัส โดยรีบกลับไปยังเรือนของตน ได้พบนางอมราเทวีซึ่งเฝ้ารอคอยการกลับมาของมโหสถอยู่แล้วที่หน้าประตูเรือน
ครั้นต่างได้เล่าความเป็นไปของกันและกันให้ทราบแล้ว มโหสถก็ขอตัวไปอาบน้ำชำระกาย แต่งกายด้วยผ้าเนื้อละเอียด ประดับเครื่องอิสริยยศดังเดิม ครั้นแล้วจึงรีบกลับมาเข้าเฝ้าพระราชา ณ ท้องพระโรง
เมื่อได้รับพระบรมราชานุญาตให้เข้าเฝ้าได้ มโหสถบัณฑิต จึงก้าวเข้าสู่ท้องพระโรง ถวายบังคมพระราชา แล้วนั่ง ณ ที่อันสมควร
“อ้อ มโหสถ กลับมาแล้วหรือ” ท้าวเธอทรงมีพระดำรัสถามมโหสถก่อน“พระพุทธเจ้าข้า” มโหสถทูลรับด้วยอาการปกติ
“ก็เธอไปอยู่ที่ไหนมาเล่า”“ขอเดชะ ข้าพระบาทไปอยู่ที่บ้านนายช่างหม้อ พระพุทธเจ้าข้า” มโหสถตอบด้วยอาการที่สงบนิ่งตามวิสัยของบัณฑิต ก็ยิ่งทำให้พระเจ้าวิเทหราชทรงอัศจรรย์ นึกชื่นชมในความเป็นบัณฑิตที่มั่นคงอยู่ในศีลธรรมของมโหสถ แต่ว่าท้าวเธอจะตรัสถามอะไรอีกนั้น โปรดติดตามตอนต่อไป
พระธรรมเทศนาโดย : พระราชภาวนาวิสุทธิ์ (ไชยบูลย์ ธมฺมชโย)
http://goo.gl/laHi3
พิมพ์บทความนี้
