หิดธัม์: งานศิลป์และวัฒนธรรมล้านนา : หน้า 36/40

นิทรียสาร Dhamma TIME ความรู้รอบตัว หิดธัม์ งานศิลป์ ที่นเหนือ หิดธัม์ หรือ หิดธรรม เป็นคำที่ชาวเหนือใช้ เรียกหินเก็บคัมภีร์ใบลาน มีใช้สืบต่อกันมาแต่ โบราณกาลในดินแดนล้านนา ส่วนใหญ๋เป็นคัมภีร์ใบลานที่จารด้วยอักษรธรรมล้านนาซึ่งเป็นอักษรที่ใช้อย่างแพร่หลายบริเวณภาคเหนือของ ประเทศไทย นิยมพระธรรมหรือในภูมิภาคนี้นับว่ามี เอกลักษณ์เฉพาะที่แตกต่างจากหินเก็บคัมภีร์ ใบลานของภาคอื่น เพราะมีลักษณะเป็น "ทรงลัง" เป็นเป็นทรงสี่เหลี่ยม ด้านล่างของฐานจะมี ส่วน ปากหยิบบายออก มีฝาปิดครอบด้านบนซึ่งมีหลาย ลักษณะทั้งปัด คุ้ม และฝาเรือนยอด หิดธัม์ประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก คือ ตัวหิ ส่วนฐาน และฝาปิด นิยมใช้ไม้สักเป็นวัสดุ เนื่องจากเนื้อไม้ไม่เสียรูปทรงเมื่อนำมาแกะสลัก และมีความคงทนต่อสภาพดินฟ้าอากาศ เป็นงานหัตศิลป์ที่เน้นความแข็งแรงเพื่อเก็บรักษาคัมภีร์ ใบลานให้อยู่รอดปลอดภัยในสภาพที่สมบูรณ์มากที่สุด การสร้างหิดธัม์เริ่มจากการนำไม้ชิ้นทำ เป็นฐาน ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการรับน้ำหนักจาก นั้นจะขึ้นรูปแผ่นไม้มาบรรจบ ส่วนฝาปิด จะใช้สลอมเข้าเดี๋ยว ซึ่งจะต้องทำให้สวมปิดได้ สนิท ไม่หลวมหรือแน่นเกินไป เมื่อจะหยิบหรือ บรรจุคัมภีร์ใบลานจะใช้รถยกฝาทันนอก จากนั้นจะขัดผิวไม่ให้เรียบ ทาด้วยชาด รัก หรือสี เพื่อรักษาคุณภาพของเนื้อไม้ในดดีที่สุดที่ใช้มา จากธรรมชาติ เช่น สีดำจากเขม่าไฟ สีแดงจากชาด สีเหลืองจากกะมะไม้และสีทองจากทองคำเปลว เป็นต้น แล้วจึงประดับตกแต่งด้วยเทคนิคต่าง ๆ มี การลงรักปิดทองเขียนลายด้น หรือแต่งด้วย www.dmc.tv