พระธรรมและธรรมมาณในพระสุธรรม : หน้า 48/69

ได้จากข้อความในภาพ: ได้กล่าวถึงหลักฐานธรรมมาจากในส่วนนี้มีวิธีสรุปธรรมประกาศสุดราษฎรานสันถกฺใน Hoernle Collection ที่พบในเอกสารกลาง ซึ่งพบคำว่า “ธรรมมาณ” ครั้ง และเนื้อหาที่ น่าจะสื่องถึงการเข้าสังกระธรรมและพระภายในไปแล้วครั้งหนึ่ง ส่วนบทความนี้จะกล่าวถึง “ธรรมมาณ” ที่พบทั้งหมดในพระสุธรรมฉบับเต็ม (ฉบับ ๑๙ หรือ ๒๑ บท) โดยอธิบายเนื้อหา คำมีวิภาชนะสันถกฺของสถาบันมีลิลลา เป็นหลัก โดยเปรียบเทียบกับฉบับเก่าในเล่า โดยในสรุปประถมภาษสันถกฺของสถาบันมีลิลลา พบคำว่า “ธรรมมาณ” ครั้งฉบับจำนวนนี้มีคำว่า “ธรรมมาณ” โดยตรง ๓ ครั้ง ส่วนอีก ๒ ครั้งใช้คำว่า “สังธรรมมาณ” ซึ่งมีความหมายเดียวกันกับธรรมมาณ เพียงแต่มีการขยายความให้ชัดเจนขึ้น ว่า เป็นกายแห่งธรรมแท้ เท่านั้น เช่น ในบทที่ ๒ ตกกตะยะปุจฺฉนานุสรณ์ เนื้อหา กล่าวถึงประมาณอายุของพระโคมาสัมมาทพุทธเจ้าว่าได้สิ้นสุดเพียงแค่เนย ๘๐ พระสุ บรรยายพระพุทธคุณและพุทธวิสัยอันเป็นจินตายไว้มายหลายประการ แล้วกล่าวถึงพระ สุธรรมว่า เป็นพระกายที่เนรมนมิมาเพื่อเกิดลูกสัตว์ เป็นร่างที่มีความแข็งแกร่งประดุจ เพชร และกล่าวถึง “ธรรมมาณ” ในบทที่ ๒ ว่า ธรรมมาณ ที สมุทโธ ธมฺม๑ตสฺสตตฺถาคตา อิกโภคโคฏกายอิทฺถิ ธรรมเทนานา (Bagchi 1967 : 9) (จริงอยู่ ธรรมมาณคือสันมาสัมพุทธเจ้า ธรรมมาณคือพระตถาคต พระกายแห่งพระตถาคตเป็นเช่นนี้ พระธรรมเทนานาเป็นเช่นนี้) ข้อความนี้ แม้จะกล่าวในตอนต้นว่า ธรรมมาณเป็นพระสันมาสัมพุทธเจ้า และ ธรรมมาณคือพระตถาคต แต่ในเวลาเดียวกัน ข้อความสุดท้ายกล่าวในทำนองที่ว่า พระธรรมเทคนนาเป็นเช่นเดียวกันกับพระกายของพระผู้มีพระภาคเจ้า ซึ่งเมื่อชี้ว่า ในที่นี้ ผู้อ่านกล่าวถึง “ธรรมมาณ” ในความหมายว่าเป็น “พระธรรมเทนา” นั่นเอง และน่าจะเป็น ด้วยเหตุนี้ ในบางท้องที่จึงมีการนำเอาพระสุธรรมนี้ไปใช้ในพิธีบูชาพระธาตุ หรือ “พิธีบูช พระธรรม” โดยอ้างว่าเป็นการบูชาธรรมภายในเป็นตัวแทนของพระสันมาสัมพุทธเจ้า ดังได้ กล่าวไว้ข้างต้น * Thomas, F. W. 1916. “Suvarnaprabhāsottama Sūtra.” In A. F. R. Hoernle, eds., Manuscript remains of Buddhist literature found in Eastern Turkestan, pp. 108-116. Oxford : Clarendon Press. * Bagchi, S. 1967. Suvarnaprabhāsasutra. Darbhanga : The Mithila Institute of Post-Graduate Studies and Research in Sanskrit * Nobel, Johannes. 1937. Suvarnaprabhāsottamasūtra : Das Goldglanz-Sūtra; Ein Sanskrittext Des Mahāyāna-Buddhismus. Leipzig : O. Harrassowitz. การสะกดคำนี้สอดคล้องดังกล่าวนี้ นักวิชาการอธิบายราวจากคำหรือภาษาตามตัวอักษรเป็นสำคัญ อยู่ในบุญ กันยายน ๒๕๖๑