หทัยวัตถุ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ

…รื่อง จิตยังมีอีกมากซึ่งนักศึกษาสามารถอ่านเพิ่มเติมได้ในพระอภิธรรมปิฎก สถานที่ตั้งของจิตนั้นอยู่ใน “หทัยวัตถุ” หรือ “หัวใจ” ดังที่กล่าวไว้ในหาลิททกานิสูตรว่า “จิตที่ อาศัยหทัยวัตถุ เป็นมโนวิญญาณธาตุ” หรือ “จิต…

…การณ์ทางอารมณ์และจิต โดยมีการอธิบายลักษณะของจิต ซึ่งระบุว่าจิตมีลักษณะเหมือนดวง มีความที่ตั้งอยู่ที่หทัยวัตถุ และมีธรรมชาติที่เปราะบางและง่ายต่อการหลุดลอยจากโฟกัส นอกจากนี้ ยังกล่าวถึงการฝึกอบรมจิตเพื่อให้กลับ…

…ีนีฎีกา - หน้าที่ 116 ชื่อว่าวัตถุ ในวัตถุสังคหะ มี 5 อย่าง คือ จักขุ ๑ โสตะ ๑ มานะ ๑ ชิวหา ๑ กาย ๑ หทัยวัตถุ ๑ ก็วัตถุเหล่านั้นแม้ทั้งหม ย่อมได้ในกามโลกฯ แต่วัตถุ ๓ มีฆานะเป็นต้น ไม่มีในรูปโลกฯ ก็ ในอรูปโลกไม…

เนื้อหาเกี่ยวกับการศึกษาอภิธัมมัตถสังคหะและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเฉพาะเรื่องวัตถุ 5 อย่างในกามโลก รวมถึงการที่มโนวิญญาณธาตุและวิญญาณธาตุอาศัยวัตถุอย่างไร ทั้งนี้ในแต่ละภพแบ่งออกได้ชัดเจนคือ กามภพ

…ื่อรูปเป็นต้นกระทบที่ประสาทแล้ว วิญญาณที่อาศัยในประสาทนั้นเท่านั้นควรไหน มิใช่หรือ ก็ภวังค์ที่ อาศัยหทัยวัตถุควรไหนอย่างไร ๆ แก้ว่า เพราะเนื่องเป็นอันเดียวกัน ด้วยอำนาจสันตติ ฯ เหมือนอย่างแมลงวันจับอยู่ที่ก้อน…

…ดจากการตัดภวังคสันติ โดยเฉพาะการอภิปรายเกี่ยวกับการเชื่อมโยงระหว่างรูปที่กระทบประสาทและภวังคที่อาศัยหทัยวัตถุ การเปรียบเทียบด้วยแมลงวันที่จับอยู่กับก้อนกรวดเพื่ออธิบายการเคลื่อนไหวของจิตซึ่งเกิดจากการสัมผัสกับ…

…ารไม่ตรัสธรรมชาติ แม้ที่หาได้อยู่ ไว้ในที่บางแห่ง ด้วยพระ ประสงค์บางอย่างย่อมปรากฏ เช่นในธรรมสังคหะ หทัยวัตถุ แม้หาได้ อยู่ พระผู้มีพระภาคก็มิได้ตรัสไว้ เพื่อจะเลี่ยงความแตกต่างแห่งเทศนา ด้วยประการฉะนี้และ ฯ […

เนื้อหานี้กล่าวถึงการตีความในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาเกี่ยวกับจิตวิปัลลาสและตทาลัมพนะ ซึ่งไม่มีแก่พระขีณาสพ ท่านอาจารย์ได้อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างโสมนัสและโทมนัส และเหตุผลที่พระ

…ผฏฐัพพะ กล่าวคือภูตรูปทั้ง ๔ เว้นอาโปธาตุ ชื่อว่าโคจรรูป ๑ ความเป็นหญิง ความเป็นชาย ชื่อว่าภาวรูป ๑ หทัยวัตถุ ชื่อว่าหทัย รูป ๑ ชีวิตนทรีย์ ชื่อว่าชีวิตรูป ๑ อาหารที่ทำให้เป็นคำ ๆ ชื่อว่า ๑ อาหารรูป ๑ ย่อมถึงก…

เอกสารนี้นำเสนอการศึกษาเกี่ยวกับรูปทรงและธาตุต่างๆ ในอภิธัมมะ โดยแยกรูปทรงออกเป็นประเภทต่างๆ เช่น มหาภูตรูป, ปสาทรูป, และลักษณะรูป รวมถึงการแสดงออกถึงลักษณะต่างๆ ที่สำคัญในการดำรงชีวิตและการเข้าถึงควา

…ี่ตั้งส่วนหนึ่งของใจที่ว่า “ศูนย์กลางเนื้อหัวใจ” นั้น สอดคล้องกับในอรรถกถาที่ว่า ใจหรือจิตตั้งอยู่ในหทัยวัตถุ คือ หัวใจนั่นเอง 3.2) ฐานที่ตั้งของใจ แม้ใจของเราจะซัดส่ายไปมาไม่อยู่นิ่ง ณ ที่ใดนาน แต่ทั้งนี้ใจก็…

การตั้งฐานที่ตั้งของใจในคำสอนของหลวงปู่วัดปากน้ำมีความสำคัญในการเข้าใจถึงศูนย์กลางของจิตใจซึ่งอยู่ในหทัยวัตถุ โดยเฉพาะที่ฐานที่ 6 และฐานที่ 7 อธิบายถึงตำแหน่งและวิธีการนำใจมาอยู่ที่ศูนย์กลางกายได้อย่างถูกต้องเ…

…วามต่างแห่งทวารและ วิถี ฯ บทว่า มนฺทปปวตฺติย์ ความว่า ในเวลาเป็นไปอ่อน เพราะ ชวนจิตที่กำลังอ่อน เพราหทัยวัตถุหย่อนกำลังในเวลาใกล้จะตาย ฯ ด้วย อาทิ ศัพท์ ในบทว่า มรณกาลาทีสุ ท่านอาจารย์สงเคราะห์เอา เวลาสลบเข้าด…

บทความนี้นำเสนอการอภิปรายเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นถึงความสำคัญของการเข้าใจอานุภาพของอินทรีย์และจิตการในการฝึกปฏิบัติในพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังกล่าวถึงพระผู้มีพระภา

…มิต การเล่นด้วยกระด้งเป็นต้น ชื่อว่า กุตตะ กิริยามีการเดินเป็นต้น ชื่อว่า อากัปปะ ฯ [อธิบายภาวรูปและหทัยวัตถุ] รูปทั้ง ๒ ชื่อว่าภาวรูป เพราะทำวิเคราะห์ว่า เป็นเหตุให้เรียก ว่าหญิงและให้รู้ว่าหญิงเป็นต้น ๆ ก็ภา…

เนื้อหาในหน้า 274 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี อธิบายลักษณะของความเป็นหญิงและชาย โดยรายละเอียดของลักษณะทางกายภาพที่เกี่ยวข้องกับเพศชายและหญิง เช่น อาการ การเคลื่อนไหว และอวัยวะเฉพาะ เป็นต้น โดยระบุถึงเหตุที

…่ด้วย เพราะเป็นที่ อาศัยแห่งมโนธาตุและมโนวิญญาณธาตุ เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าหทัย วัตถุฯ จริงอย่างนั้น หทัยวัตถุนั้น มีความเป็นที่อาศัยแห่งธาตุทั้ง ๒ เป็นลักษณะ ฯ ก็หทัยวัตถุนั้น อาศัยโลหิตในภายในกล่องดวงหทัยมี ป…

เนื้อหาได้บรรยายถึงความสัมพันธ์ระหว่างหทัยวัตถุและธาตุ โดยเฉพาะมโนธาตุและมโนวิญญาณธาตุ นอกจากนี้ยังอธิบายว่าหทัยวัตถุมีความสำคัญเป็นที่อาศัยแห่งธาต…

…ระกอบในกิจอื่น และไม่ อาศัยภาวรูปทั้ง ๒ เพราะแม้เมื่อภาวรูป ทั้ง ๒ นั้นไม่มีก็เป็นไปได้ เพราะฉะนั้น หทัยวัตถุนั้น เป็นวัตถุอื่นจากประสาท- รูปเป็นต้นนั้น บัณฑิตพึงทราบว่า เป็น อุปาทายรูป อาศัยมหาภูตรู) ก็หทัยวั…

เอกสารนี้อธิบายเกี่ยวกับชีวิตรูปและความสำคัญของสหชาตธรรม ซึ่งประกอบด้วยการใช้ชีวิตในรูปแบบต่าง ๆ พร้อมกับอธิบายถึงการแสดงวัตถุทุกข์และการมีอยู่ของชีวิตนทรีย์ การเลี้ยงดูกัมมชรูปและความสัมพันธ์กับกรรมท

…้น ยังไม่เกิดในปฏิสนธิกาล และเพราะเมื่อมีการเกิด ก็ไม่ เข้าถึงความเป็นปัจจัยแก่วิญญาณนั้น ๆ และเพราะหทัยวัตถุซึ่งเกิดพร้อม กับปฏิสนธิวิญญาณ เป็นวัตถุที่เกิดก่อนไม่มี ๆ ก็ท่านอาจารย์หมายเอา นัยที่มาแล้วในอารัมม…

ในหน้านี้ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์กับสันดาน โดยอ้างอิงถึงหลักการทางอภิธรรม เช่น การเกิดของวัตถุที่มีจักขุไม่สามารถเป็นปัจจัยแก่วิญญาณได้ และปรา

…หญิง และเป็นชายนั้นเป็นอินทรีย์ปัจจัย ฯ ท่านอาจารย์ทำในใจว่า นามเหล่าใด เป็นดุจออกจากภายในแห่ง รูปมีหทัยวัตถุเป็นต้น เป็นไป และรูปเหล่าใดที่กำลังเกิดด้วยอาศัยนาม นั่นเอง มีความรังเกียจในการสัมประโยค นามและรูปก…

เนื้อหานี้พูดถึงความสำคัญของอิตถินทรีย์และปุริสินทรีย์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเน้นว่าทั้งสองอย่างนี้ไม่ได้ถือเป็นปัจจัยที่แท้จริงในแง่ของการเป็นอาหารปัจจัย แต่เป็นกัมมปัจจัยและอุปนิสสยปัจจัย ซึ่งมีคว

…ฉะนั้น [เมื่อทิพยจักษุเกิด] ในการเห็นรูปนั้น เมื่อใด รูปนี้ คือรูปที่อยู่ในท้องและรูปที่อาศัย อยู่ในหทัยวัตถุ รูปที่อาศัยอยู่ใต้พื้นดิน รูปที่อยู่นอกฝา นอกภูเขา นอกกำแพง และรูปที่อยู่ในจักรวาฬอื่น อันไม่มาสู่ค…

ในบทนี้ได้เสนอข้อเปรียบระหว่างแสงสว่างของคบเพลิงกับแสงสว่างในการบริกรรมโดยพระโยคาวจร ซึ่งได้อธิบายถึงการเข้าภาวนาและการเกิดขึ้นของทิพยจักษุในการเห็นรูปต่างๆ ที่เกินกว่าบริการของตาเนื้อ ภิกษุจะสามารถมอ

…ละรูปเกิดแต่ จิตอย่างเดียว ชื่อว่า เอกธูป ในรูปที่เกิดแต่กรรมและรูปที่เกิดแต่ จิตนั้น อินทรีย์รูปกับหทัยวัตถุ เป็นรูปที่เกิดแต่กรรมอย่างเดียว วิทูธิมรรทั้งสอง เป็นรูปที่เกิดแต่จิตอย่างเดียว ส่วนรูปใดเกิดแต่กาม…

บทนี้กล่าวถึงการจำแนกรูปตามประเภทต่างๆ ในทางพระพุทธศาสนา โดยอธิบายถึงประเภทของรูปที่เห็นได้ ๔ และ ๕ อย่าง รวมถึงการเกิดของรูปที่มีปัจจัยต่างๆ เช่น เอกธูป ทิวธูป และรูปที่เกิดจากกรรมและจิต เพื่อให้เข้า