คาถาธรรมภายและพระพุทธคุณ : หน้า 51/76

คาถาธรรมภายคือคำประพันธ์บาลี พรานนาเปรียบพระพุทธเจ้าและพระพุทธคุณ ต่าง ๆ ประดัถดังว่านั้นแห่งธรรมของพระพุทธเจ้า การพรานนา ถึงพระพุทธคุณ ๓๐ ประการโดยเทียบบุคคลต่าง ๆ ในพระภฤตย์ ๒๖ ประการ และผดคร่ง ๔ ประการ เริ่มต้นด้วยการกล่าวถึงสัพพัญญูว่เปรียบเป็นพระเสี่ยย มีอารมณ์ในพระนิพพานเปรียบเป็นพระคต มีจิตตกาลเปรียบเป็นพระนาลี มีวิรสมาบัญญเปรียบเป็นพระอุณโลม มีลิสินัญญเปรียบเป็นพระนง ทิพจำนง ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต มีโลภิโลกุตตรญานเปรียบเป็นพระเนติ มีลกิญญาณเปรียบเป็นพระนง ทิพจัญญู ปัญญาจำง สุมนต์จำง ธรรมจำนง เปรียบเป็นพระเนตร โพธิ์บักเขียนกานเปรียบเป็นพระทัต ขอขอบตัวอย่างข้อความบาลีในคาถาธรรมภายนี้ มาพอสังเขปดังนี้ สพฺพญฺญาจารเปรียบเสมอ นิพพานารมุณปวฬิ เปรียบเสมอนิพพานสมุทรเสด็จ จตุตฺถูขามปวรุณา ปรารถนาเปรียบเป็น ปรารถนา ปราศจาก พนมเมื่อดบทพราณาแล้ว ในท้ายดาบทรธรรมกายนี้ยังปรากฏข้อความกล่าวสรรเสริญ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าไว้ประกาศว่ามุนษย์และเทวาทั้งหลายด้วยพระธรรมภาย ดังบทนาบว่าจา...,อุบาสิเทวามสูฤา พุทธโอวาทิโรจน์ สุสตฺตมุตฺตมคติ สพฺพญฺญาปูรสสักกะ ลุกินจาตา ๔ เปรียบเป็นพระอรหันต์ ๔ เปรียบเป็นพระอริยเจ้า ๔ แปลเป็นพระสัทธรรม ๔ เปรียบเป็นพระธรรม ๔ เปรียบเป็นองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า 1. 1. 2. 3. 4. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. 97. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. 117. 118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 129. 130. 131. 132. 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 149. 150. 151. 152. 153. 154. 155. 156. 157. 158. 159. 160. 161. 162. 163. 164. 165. 166. 167. 168. 169. 170. 171. 172. 173. 174. 175. 176. 177. 178. 179. 180. 181. 182. 183. 184. 185. 186. 187. 188. 189. 190. 191. 192. 193. 194. 195. 196. 197. 198. 199. 200. 201. 202. 203. 204. 205. 206. 207. 208. 209. 210. 211. 212. 213. 214. 215. 216. 217. 218. 219. 220. 221. 222. 223. 224. 225. 226. 227. 228. 229. 230. 231. 232. 233. 234. 235. 236. 237. 238. 239. 240. 241. 242. 243. 244. 245. 246. 247. 248. 249. 250. 251. 252. 253. 254. 255. 256. 257. 258. 259. 260. 261. 262. 263. 264. 265. 266. 267. 268. 269. 270. 271. 272. 273. 274. 275. 276. 277. 278. 279. 280. 281. 282. 283. 284. 285. 286. 287. 288. 289. 290. 291. 292. 293. 294. 295. 296. 297. 298. 299. 300. 301. 302. 303. 304. 305. 306. 307. 308. 309. 310. 311. 312. 313. 314. 315. 316. 317. 318. 319. 320. 321. 322. 323.