เหตุการณ์สังคายนาในพระพุทธศาสนา : หน้า 54/64

อุในบุญ อ่านอดิ ตีองคาด เรื่อง : พระมหาพงศ์ศักดิ์ ฐานิโย, ดร. ย้อนอดีต...ท่องประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา ตอนที่ ๒๒ : เหตุการณ์สังคายนา...ก่อนการสังคายนา ภายหลังจากที่พระมีพระภาคเจ้าได้ทรงอันธบูรณ์ไป ได้ปรากฏเหตุการณ์สำคัญในพระพุทธศาสนา ซึ่งเกิดขึ้นหลังจากพทธจินพานล่วงไป ๓ เดือน นั่นคือ การรวบรวมพระธรรมวินัยของพระอรหันตเถระ ๕๐๐ รูป หรือที่เรียกวา ปฐมสังคายนา โดยมีพระมหากัสสปะ เป็นประธาน โดยทั่วไป เรามักได้ยินถึงสาเหตุของการทำสังคายนาพระธรรมวินัยครั้งนี้ว่า เกิดจากการที่ภิกษุสงห์ในที่ชื่อว่า สุภททะ กล่าวจาบจ้วงพระศาสดา (วิ.อ. ๗/๓๗๗/๓๙ ไทย.มจร) แต่แบบโร็คตาม เกี่ยวกับแนวความคิดในเรื่องการรวบรวมพระธรรมวินัยนั้น ได้มีมติแต่ครั้งที่พระผู้มีพระภาคยังทรงพระชนม์มีอยู่ โดยมี พระสารีบุตร เป็นผู้บัญฑตา สำคัญ ใน พระวินัยปิฎก มหาวัคฮ์ เวสรชัญฑ์ ได้กล่าวถึงการที่พระสารีบุตรได้เกิดคำรามว่าพระพุทธเจ้า ของพระพุทธเจ้าทรงดำรงอยู่ไม่นาน ของพระพุทธเจ้าองค์ใดดำรงอยู่ นาน จึงได้นำคำนี้ไปเข้าให้พระศาสดา อีกทั้งยังลุลาม้าง สาเหตุ ที่ทำให้พระศาสนาของพระพุทธเจ้าแต่ละพระองค์ดำรงอยู่ได้นานและไม่ได้ นาน ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงถึงสาเหตุที่ทำให้พระศาสนาของพระพุทธเจ้าดำรงอยู่ได้นาน เพราะ “ทรงผ่อนคลายที่จะสงธรรมโดยพิสดาร (อธิบายความโดยละเอียดยิ่ง) และมีได้ทรงบัญญติสิกขาบทไว้แก่พระสาวก” (วิ.มุท. ๑/๑๘–๒๐/๑๐๐–๑๒ ไทย.มจร) ใน พระสุตตันตปิฎก ทีมินาย ปฏิวัตรวง สังคติสูตร ได้กล่าวถึง การที่พระสารีบุตรได้ปรารถนาที่พวกอุบาสกนิครนถ์ว่าในเรื่องคำสอนของนิครนถ์ผู้อันอาจารย์ ซึ่งได้ถึงแก่วง ลงไม่นาน ท่านจึงได้แสดงธรรมโดยรวบรวมไว้เป็นหมวด ๆ ตั้งแต่หมวด ๑ ถึง หมวด ๑๑ โดยมีพระศาสดาทรงแสดงสาธุการด้วยพุทธดำรัสว่า “ดี ละ ดีละ ดีแท้ สุภทฺเทสิ” ที่อความว่าลังสังกดปิยาย (แนวทางแห่งการสังคายนา) ​แก่ภาคาทูลหลาย” (ที่ป.๓๓. ๑๑/๒๓๙–๒๔๘ ไทย.มจร) แม้เหตุการณ์ทั้งสองนี้ จะไม่อาจกล่าวได้ว่าเป็นการทำสังคายนาเพื่อรวบรวมพระธรรมวินัย แต่ก็ทำให้เราเห็นถึง สาเหตุที่ทำให้พระศาสนาของพระพุทธเจ้าแต่ละพระองค์ดำรงอยู่ได้นาน และไม่ได้ นาน นั่นคือ ความสำคัญของการทำสังคายนา หรือการรวบรวมพระธรรมวินัย ให้เป็นปึกแผ่น ซึ่งจะได้กล่าวถึงเหตุการณ์สังคายนาในหลังพุทธจิปน หรือ การสังคายนาอย่างเป็นทางการ ในด้านต่อไป