ปรากฏ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 37 / 69

ประโยค - อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา สห อภิธรรมมาตวิภาวินีนาม อภิธมฺมตฺถสังคหฎีกา - หน้าที่ 12 ตติยปริจเฉทวณฺณนา หน้าที่ 127 วสปปวตฺตากาเรน นิพฺพตฺตานิปิ เอกนฺตกามาวจรสภาวฉฬารมุมณ โคจรานิฯ เอตฺถ หิ วิปากาน

…ความและวิเคราะห์อภิธรรมในการเข้าถึงความรู้อันลึกซึ้ง พระธรรมมีการกล่าวถึงการปวที่ลักษณะต่างๆ ของจิต ปรากฏการณ์ลมและการเกิดจิตตัญญูแสดงถึงการปฏิบัติและการศึกษาเพื่อเข้าถึงธรรมที่สูงกว่า ซึ่งอธิบายถึงกรรมและ…

…รรถว่า เป็นธรรมของท่านผู้สงบ คือ สัปบุรุษทั้งหลาย ได้แก่พระอริยาบุคคลทั้งหลาย หรือเป็นธรรมที่มีอยู่ ปรากฏอยู่ ไม่เหมือนอัตตา (ตน) ที่พวกเดียรถีย์กำหนด (คิดนึก) ซึ่งไม่มีอยู่โดยปรมัตถ์ หรือเป็นธรรมอันบัณฑิต…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงพระธรรม ๕ อย่างที่ประกอบด้วยมรรค ๔ ผล ๔ และนิพพาน ๑ ที่มีความสำคัญในการขจัดกิเลส และการบรรลุถึงนิพพาน โดยผ่านทางอริยมรรคที่เป็นธรรมที่มีประสิทธิภาพในการตัดกิเลสที่มีอยู่ในอบาย บัณฑ

…ัพท์ว่า สีต เป็นต้นนั้น อรรถที่จะให้รู้ว่า ความ แปรผันแห่งรูปอันวิโรธปัจจัยมีเย็นเป็นต้นถูกต้องแล้ว ปรากฏชัดกว่า เพราะฉะนั้น ความแปรผันเช่นนั้นแหละ ท่านประสงค์เอาในบทว่า รุปปติ นี้ ฯ ประท้วงอีกว่า ถ้าเช่นน…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงคำว่า รูปปติ และการแปรผันของรูปตามปัจจัยต่าง ๆ โดยเฉพาะในพรหมโลกที่ไม่มีปัจจัยเบียดเบียน แต่ยังคงมีปัจจัยที่ค้ำชูให้เกิดการแปรผันนั้นได้ ทั้งนี้การแสดงธรรมชาติที่ชื่อว่านิพพานย่อ

…ส่วนสัมปยุตธรรม มีโสมนัส เป็นต้น ย่อมมีในจิตบางดวง ย่อมไม่มีในจิตบางดวง เพราะฉะนั้น ความพิเศษแห่งจิตปรากฏชัดทีเดียว ด้วยสามารถแห่งสัมปยุตธรรม มีโสมนัสเป็นต้นนั้น ฯ ถามว่า เพราะเหตุไร สัมปยุตธรรมมีโสมนัส เป…

บทความนี้กล่าวถึงสัมปยุตธรรมที่มีโสมนัสเป็นต้น ซึ่งมีผลต่อจิตและอารมณ์ของสัตว์ ในการวิเคราะห์โสมนัสและอุเบกขาที่เกิดขึ้นในจิต โดยการตรวจสอบเหตุและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความสนใจและเจตสิกของจิตในสถานการ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 38 อิฏฐารมณ์และอิฏฐมัชฌัตตารมณ์ ฯ ถามว่า ถ้าเช่นนั้น แม้ในสันตีรณะฝ่ายอกุศวิบาก ก็พึงมีความ ต่างแห่งเวทนาได้ ด้วยสามารถแห่งอนิฏฐารมณ์แล

…สภาวะอกุศลวิบากโดยปราศจากปฏิฆะ ส่วนคนที่มีกำลังอ่อนแอก็ต้องยอมแพ้ต่อการกระทำของคนที่มีกำลังเข็มแข็ง ปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นเกี่ยวกับจิต และอรรถธรรมที่มีความซับซ้อนของจริงในวิญญาณทั้งสองฝ่ายก็ถูกวิเครา…

…สัญญา นาสัญญายตนะ และธัมมายตนะ เหตุนั้นจึงชื่อว่า เนวสัญญาทีเดียว เพราะไม่มีกิจแห่งสัญญาที่เด่นชัด (ปรากฏชัด) กล่าวคือการถึงความ เป็นอารมณ์แห่งวิปัสสนาแล้วให้เกิดความเบื่อหน่าย และจะชื่อว่า ไม่มี สัญญา หาม…

…ฌานนั้นจะมีความแตกต่างจากเวทนาหรืออารมณ์อื่นๆ และกุศลจิตที่เกี่ยวข้องกับเนวสัญญานาสัญญายตนกุศลจิตอาจปรากฏขึ้นได้

…ุทธัจจะ และอวิชชา ได้เด็ดขาด ๑ เพราะความที่อินทรีย์มีความสามารถต่างกัน โดยความต่างแห่งอินทรีย์ที่ไม่ปรากฏ ปรากฏ ปรากฏว่า และปรากฏ ที่สุด อนึ่ง โลกุตตรวิบากจิตก็มี 4 อย่าง โดยสมควรแก่กุศลจิตนั้น เพราะเป็นผล…

บทนี้อธิบายถึงโลกุตตรจิตซึ่งเป็นจิตที่มีความประเสริฐที่สุด โดยได้เสนอมุมมองเกี่ยวกับการตัดกิเลสและการบรรลุถึงสัมมาสมาธิผ่านมรรค ๔ อธิบายถึงความแตกต่างของจิตและผลของการกระทำที่เกิดจากกุศลจิต อธิบายการเ

…ปัตติมรรคจิต ฉันใด ถึงแม้อรูปฌานท่าน ก็ถือเอาในฌานที่ ๕ ก็ฉันนั้น ๆ จริงอยู่ การประกอบความนี้นั่นแล ปรากฏว่าเป็นความต้องการแม้แก่ท่านอาจารย์ เพราะท่านกล่าวไว้อย่างนั้น โดยตรงทีเดียวในนามรูปปริเฉท ฯ สมจริงด…

ข้อความนี้กล่าวถึงการตีความฌานทั้งรูปและอรูปในเชิงอภิธัมม โดยเน้นถึงความหมายของอนุตตรจิตและการแบ่งแยกในความต่างของฌานต่างๆ โดยเฉพาะฌานที่ ๕ ซึ่งมีการกล่าวถึงว่าบัณฑิตได้แบ่งและถือเอาอย่างไรในทางปฏิบัต

…ส่วนเดียวแท้ แม้โดยประการทั้งปวงฯ แต่ บรรดาโลกิยจิต เฉพาะในกามาวจรกุศลจิตเท่านั้น วิรัติทั้ง ๓ ย่อม ปรากฏมีเป็นอย่างๆ ในกาลบางคราวฯ ส่วนอัปปมัญญาเกิดต่างกัน ในกาลบางคราว ในจิต ๒๘ เท่านั้น คือ ในมหัคคตจิต ๑…

ในหน้าที่ 73 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี อธิบายเกี่ยวกับอกุศลเจตสิก 14 ประกอบลงในอกุศลจิต 12 ผ่านอาการ 5 อย่าง รวมทั้งการกระทำของเจตสิกในโลภมูลและโทสมูล อีกทั้งยังชี้ให้เห็นถึงโสภณเจตสิกที่ประกอบกับโสภณจิต

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 153 กล่าวถึงความปรากฏ มิได้ทรงหมายเอาตั้งอยู่ชั่วขณะเลย ฯ เหตุ ในการที่จะไม่ตรัสถึงธรรมที่ได้อยู่ในพระอภิธรรมไม่มีเลย ฯ เ…

ในบทนี้กล่าวถึงหลักการที่เกี่ยวข้องกับความปรากฏของธรรมในพระอภิธรรม ซึ่งย้ำว่าธรรมไม่สามารถตั้งอยู่ในช่วงเวลาชั่วขณะได้ พร้อมกับการอธิบายที่ชัดเจนเก…

…ตตชวนะ) จบ 1 9 [อธิบายอัปปนาชวนะ] ความต่างแห่งวิภูตารมณ์ไม่มี เพราะอัปปนาเกิดในเวลาอารมณ์ แจ่มแจ้ง (ปรากฏชัด) เท่านั้น ฯ สัมพันธ์ความว่า แท้จริง บรรดา ชวนะที่เป็นมหัคคตะแล้วโลกุตตระ ๒๖ นั้น ชวนะใดชวนะหนึ่ง…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการวิเคราะห์จิตในมโนทวาร โดยเฉพาะการแยกประเภทจิตที่เกี่ยวข้องกับชวนะในสภาวะอัปปนา อธิบายถึงจิตทั้ง 4 ดวงในกระบวนการอัปปนา รวมถึงบริกรรมและความสัมพันธ์ของชวนะในบรรดาจิตต่างๆ นอกจากนี

…ว่าอตัปปา เพราะอรรถว่า ไม่สะดุ้งกลัว อะไร ๆ ๆ พวกพรหมผู้อยู่ในชั้นที่ ๓ ชื่อว่าสุทัสสา เพราะอรรถว่า ปรากฏได้โดยง่าย เพราะพรหมเหล่านั้นมีรูปงามอย่างยิ่ง ๆ พวก พรหมผู้อยู่ในชั้นที่ 4 ชื่อว่าสุทัสสี เพราะอรรถ…

บทความนี้กล่าวถึงลักษณะของพรหมในชั้นต่าง ๆ โดยเริ่มจากคำนิยามที่หลากหลายถึงว่าสุทธาวาส และการอธิบายความสำคัญของพระอรหันต์กับการเข้าถึงชั้นพรหมที่สูงขึ้นในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งสรุปได้ว่าบุคคลที่ไม่ใ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 211 บทว่า มนุสฺสคณนาย คือ โดยการนับปีของพวกมนุษย์ ฯ สองบทว่า ตโต จตุคุณ ความว่า เอา ๔ คูณ ด้วยอำนาจการเอา ๒ คุณวันและปี อย่างนี้ คือ ๑,

… ๑,๐๐๐ ปีทิพย์ถึง ๑๖,๐๐๐ ปีทิพย์และอายุที่สัมพันธ์กับปีของมนุษย์ที่สูงถึง ๕๒๑ โกฏิปีถึง ๕ ล้านปีบน. ปรากฏว่า ผู้ศึกษาได้เข้าใจในการนับปีและการประมาณอายุของประธานาธิบดี และคาดเดาอนาคตจากการศึกษาทางอภิธัมมัต…

… ให้โอกาสแก่กรรม อื่น แต่ไม่ให้วิบากเกิดด้วยตนเอง, แท้จริง ความแปลกกันแห่ง อุปฆาตกกรรมนี้จากชนกกรรม ปรากฏชัดดีอย่างนี้แล " ฯ [อธิบายกรรม ๔ อย่าง ให้ผลตามลำดับ] บทว่า กิจฺจวเสน ได้แก่ด้วยอำนาจแห่งกิจ คือการ…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถกรรม อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างชนกกรรมและอุปฆาตกรรมโดยชี้ให้เห็นลักษณะและอิทธิพลของกรรมแต่ละประเภท ซึ่งชนกกรรมไม่เข้าไปตัดรอนวิบากแห่งกรรมอื่น ในขณะที่อุปฆาตกรรมสามารถเข้ามา

…น มีเพื่ออุดหนุนแก่คู่โคที่เขาเทียมไว้ในแอกที่ ๒ คู่นั้น ๆ ก็ความเคลื่อนไหวในอธิการนี้ คือความเกิด (ปรากฏ) ในที่อื่น เพราะ ธรรมทั้งหลายจะก้าวไปจากที่ ๆ เกิดแล้ว แม้เพียงปลายผมก็ไม่มีฯ เมื่อ ประสงค์จะถือเอา…

เนื้อหานี้อธิบายเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของคู่โคที่ถูกเทียมในแอกต่าง ๆ และผลกระทบที่มีในสิ่งที่เกิดขึ้นจากสหชาติรูป โดยใช้ตัวอย่างเกี่ยวกับวาโยธาตุและการเกิดในที่อื่น นอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงการเคลื่อนไห

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 291 ตรัสว่า ปรากฏ เพราะฉะนั้น ฐิติขณะ แห่งจิตจึงไม่ปรากฏในบาลี แม้ความไม่มี ในพระอภิธรรม ก็เป็นอันห้ามไว้โดย ประการทั…

เนื้อหานี้นำเสนอการวิเคราะห์ทางอภิธรรมในบาลี ซึ่งเจาะลึกไปถึงวิธีการทำความเข้าใจเกี่ยวกับ ฐิติขณะแห่งจิตและการเกิด-ดับของทุกขสัจ-สมุทัยสัจ การอภิปรายข้อขัดแย้งจากอาจารย์ท่านหนึ่งเป็นเรื่องที่สำคัญในอภ

…จึงมีได้ ๆ และทานศีลเป็นต้นของคนอื่น ก็อาศัยศรัทธาและศีลเป็นต้นของกัลยาณ มิตรจึงมีได้เช่นกัน ดังนี้ ปรากฏชัดแล้ว ฯ คำว่า สุขทุกข์ ได้แก่ สุข และทุกข์ทางกาย ฯ คำว่า บุคคโล ได้แก่ บุคคลผู้เป็นกัลยาณมิตร เป็น…

เนื้อหาตัวอย่างนี้พิจารณาความหมายของคำว่า สทฺธาทโย ที่ประกอบด้วยศีล จาคะ และปัญญา มีความสำคัญต่อการพัฒนาของตนและของคนอื่น โดยอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างศรัทธาและศีลกับสุขทุกข์ รวมถึงบุคคลที่เป็นกัลยา

…ธิ ในอุคคหนิมิตนั้น สืบต่อจากนั้น ใน เวลาใด อารมณ์ที่สำเร็จด้วยภาวนา กล่าวคือบัญญัติพ้นจากวัตถุธรรม ปรากฏเหมือนกสิณนั้น สงบนิ่งแนบสนิทในจิต ในเวลานั้น ท่าน เรียกว่า ปฏิภาคนิมิตบังเกิดแล้วฯ จำเดิมแต่นั้นนั่…

บทความนี้สำรวจความแตกต่างในการภาวนาผ่านกรรมฐาน ๔๐ โดยเน้นที่นิมิตและผลลัพธ์การทำสมาธิ อธิบายถึงการสำเร็จในการฝึกจิตผ่านประสบการณ์ที่ได้จากนิมิตต่างๆ เช่น ปริกรรมนิมิตและอุคคหนิมิต พร้อมทั้งบทบาทของอุป

…สดามุนี เชิญประดิษฐาน ไว้ในพระวิหารหลวง ณ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุเมืองพิษณุโลกนั้น เป็นพระพุทธรูปสำคัญ ปรากฏพระนามมาในพระราชพงศาวดาร สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภาคเจ้าทรงบำเพ็ยพระ ราชกุศลมีประการต่าง ๆ เสร็จด้วยกำ…

บทความนี้เสนอความสำคัญของการสร้างพระพุทธปฏิมากรที่ทำโดยสมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า ซึ่งเป็นการบำเพ็ญพระราชกุศลที่มีคุณค่าสูงและส่งผลต่อสังคมไทยในหลายประการ รวมถึงการสร้างพระพุทธชินราชที่วัดพระศรีรัต

… ควรได้รับอภัยและรับ ความยกย่องไว้ในที่สูง จัดว่าเป็นสมมติเทวราช เป็นผู้ควรแก่ส่วน กว้างขวางมาฉะนี้ ปรากฏ แก่ชนทั้งหลายราวกับเทวดาในหมู่มนุษย์ กุศลที่มหาชนบำเพ็ญ แล้วและจะพึงอุทิศถวาย ด้วยความหวังเพื่อทรงเ…

ข้อความนี้สื่อถึงพระมหากรุณาของสมเด็จพระมหาสมณเจ้าในการให้ความยุติธรรมแก่ประชาชน และความพยายามที่จะนำพระพุทธศาสนาไปสู่ความเข้าใจแก่ผู้คน พระองค์มีพระกรุณาที่กว้างขวาง ตั้งใจให้ประชาชนได้พบกับความสุขแล