การพัฒนาพระราชอาณาจักรสมัยสมเด็จพระมหาสมณเจ้า
… ชั้นตามศักดิ์ ในแผนกอารักขาทรงตั้งพระราชบัญญัติรถจ้าง
พระราชบัญญัติเดินเรือในแม่น้ำยาม เพื่อป้องกันภยันตรายอันจะมีแก่หมู่ชนผู้สัญจร
ย ย
และ
ในหมวดการโยธา ทรงตั้งพระราชหฤทัยจะบำรุงพระรนครให้สะดวกด้วยการไปมาทร…
บทความนี้พรรณนาเกี่ยวกับการพัฒนาและการปฏิรูปในพระราชอาณาจักรไทยในสมัยสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส โดยเน้นการเลิกทาส, การบำรุงพระนคร, การสร้างทางรถไฟ และการดูแลทรัพยากรราษฎร การสร้างเหรียญร