ภาวะ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 9 / 27

…ๆ นิดหน่อย คืออะไร ๆ สักเล็กน้อย โดยที่สุดแม้มาตรว่า ภังคะที่เหลือ เพราะฉะนั้น จึง ชื่อว่า อกิญจนะฯ ภาวะแห่งอภิญจนะนั้น ชื่อว่า อากิญจัญญะ ได้แก่ ความไม่มีแห่งอรูปวิญญาณที่ ๑ ๑ ฯ คำว่า ตเทว อายตน์ เป็นอาท…

…ัติธรรมและการบรรลุถึงธรรมชาติที่สูงขึ้น โดยอธิบายถึงลักษณะและคุณสมบัติที่เด่นของวิญญาณแต่ละประเภทและภาวะที่ควรเข้าใจเพื่อพัฒนาการปฏิบัติผ่านอภิธรรม รวมถึงอธิบายถึงอรูปฌานและความไม่มีที่สุดในด้านการปฏิบัติ…

…บังสภาพ ตามเป็นจริงของอารมณ์นั้นทีเดียว ฯ บุคคล หรือหมวดธรรมที่ชื่อว่าอหิริกะ เพราะอรรถว่า ไม่ละอาย ภาวะแห่งบุคคลหรือแห่งหมวดธรรมที่ไม่มีความละอาย คือไม่เกลียดฯ ชื่อว่าอหิริกกะ อหิริกกะนั้นนั่นแล ชื่อว่าอ…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการอธิบายธรรมะที่เรียกว่าอหิริกะและอโนตตัปปะ, ซึ่งสัมพันธ์กับภาวะจิตใจที่ไม่มีความรู้สึกละอายและไม่กลัวต่อความผิดหรือบาป. อหิริกะมีลักษณะของการไม่เกลียดต่อความผิด, ข…

…ิษที่ถูกตีฯ ที่ชื่อว่าอิสสา เพราะอรรถ ว่า ริษยา อิสสานั้น มีความริษยาต่อสมบัติของคนอื่นเป็นลักษณะ ฯ ภาวะแห่งความตระหนี่ ชื่อว่ามัจฉริยะ ๆ อีกอย่างหนึ่ง ธรรมชาติที่ เป็นไปโดยอาการว่า ความอัศจรรย์นี้ จงอย่า…

ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงความแตกต่างระหว่างญาณและทิฏฐิ โดยญาณรู้อารมณ์ตามความเป็นจริง ในขณะที่ทิฏฐิละสภาพที่ไม่มีจริง การมีมานะนั้นแสดงถึงการสำคัญตัวเอง ในขณะที่โทสะก็มีลักษณะของการประทุษร้าย ส่ว

… - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 89 [ถนะและมิทธะ ความท้อแท้ ชื่อว่าถีนะ ฯ ภาวะแห่งจิตที่ดิ่งลงด้วยอำนาจความ ไม่ขะมักเขม้นและความจมลง ชื่อว่านะ ฯ ความเซาซึม ชื่อว่ามิทธะ ได้แก่ควา…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงความเข้าใจในถนะและมิทธะ โดยอธิบายถึงสภาวะจิตที่ท้อแท้หรือไม่ขะมักเขม้นในรูปแบบต่าง ๆ และการมีอุปกรณ์ที่ไม่พร้อมสำหรับการทำงาน ความแตกต่างระหว…

…การทำความแข็งกระด้างแห่งกายและจิตให้ระงับเป็นลักษณะ ฯ ๆ ความสำเร็จประโยชน์ในการงาน ชื่อว่ากัมมัญญะฯ ภาวะแห่ง กัมมัญญะนั้น ชื่อว่ากัมมัญญตาฯ ความที่กายสำเร็จประโยชน์ในการงาน ชื่อว่ากายกัมมัญญตา ฯ จิตตกัมมั…

ในเนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลี จะนำเสนอการวิเคราะห์คุณลักษณะของจิตในความสงบและการตั้งใจทำงาน สิ่งที่มีความสำคัญคือการไม่มีโทสะ หรืออโทสะ ที่จะทำให้จิตมีความไม่เกรี้ยวกราดเหมือนมิตรผู้อนุกูล ขณะ

…สัทธิเป็นต้น มี ๒ อย่าง ในธรรมมีปัสสัทธิเป็นต้นเท่านั้น หาได้ตรัสไว้ในสมาธิเป็นต้นไม่ อีกอย่างหนึ่ง ภาวะคือความสงบเป็นต้นของจิตนั่นเอง จะมีได้เพราะ จิตตปัสสัทธิเป็นต้น ส่วนภาวะคือความสงบเป็นต้น แม้แห่งรูป…

เนื้อหาต้องการอธิบายความหมายของกายและจิตผ่านหลักอภิธรรม โดยการอธิบายถึงการเกิดขึ้นของความสงบในจิตและกาย ซึ่งมีความสำคัญในด้านการปฏิบัติธรรม ภายในข้อความระบุถึงความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยที่ทำให้เกิดความ

…ังคขณะ ดังนี้ ฯ ๆ [อายุของรูปธรรมและนามธรรม อรูปมีความเปลี่ยนแปลงเร็ว รูปมีความเปลี่ยนแปลงช้า เพราะ ภาวะแห่งอรูปผู้ยึดถือและรูปอันอรูปจึงยึดถือ สำเร็จด้วยสามารถแห่ง ขณะแห่ง ๆ เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์จึงกล่…

ในบทนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์ของจิตและคุณสมบัติของธรรมที่เกี่ยวข้องกันตามอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยการสำรวจอำนาจของอุปปาทขณะ ฐิติขณะ และภังคขณะ การทำความเข้าใจในอารมณ์และความสามารถในการรู้แจ้งของจิตตลอดจนล

…ที่ชื่อว่าอปจายนะ เพราะอรรถว่า เป็นเหตุที่บุคคล ประพฤติอ่อนน้อม คือกระทำสามีจิกรรมด้วยอำนาจการบูชาฯ ภาวะ แห่งชนผู้ขวนขวายในการกระทำกิจนั้น ๆ ชื่อว่าเวยยาวัจจะ ๆ ที่ชื่อว่า ปัตติทาน เพราะอรรถว่า เป็นเหตุที…

บทความนี้อธิบายความหมายของศัพท์ต่างๆ เช่น ทาน, ศีล ซึ่งมีความสำคัญในทางธรรม โดยยกตัวอย่างเกี่ยวกับการทำบุญและการรักษาศีล เพื่อเป็นแนวทางในการปฏิบัติตนตามหลักธรรมจากคำสอนของพระผู้มีพระภาค.

…่า "กรรมมีกำลัง ย่อมชักปฏิสนธิมา ที่ทุรพลไม่ชักปฏิสนธิ มา" ฯ แต่กรรมใดไม่มีการให้ปฏิสนธิเป็นสภาพเลย ภาวะที่กรรมนั้นถึง มีกำลัง ก็ไม่เป็นเหตุในการชักปฏิสนธิมาให้ ฯ มีคำถามสอดเข้ามาว่า "ก็คำนี้ว่า "กรรมที่ส…

ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี พบว่าพูดถึงอกุศลธรรมที่สหรคตและกรรม มีการเจาะลึกถึงความหมายอันซับซ้อนของกรรมแต่ละประเภท โดยเฉพาะการเว้นจากเจตนาที่ไม่ส่งผลให้เกิดปฏิสนธิ เช่น อกุศลกรรมที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉาและอุท

…นอาจารย์ได้กล่าวคำเป็นต้นว่า "ใจ ... ที่ สังขาร ... ถูกอวิชชานุสัยห้อมล้อมแล้ว" ดังนี้มิใช่หรือ ? ก็ภาวะแห่ง อวิชชาและตัณหาที่เกิดร่วมกับชวนะเป็นอนุสัย จะมีได้อย่างไร ? " ฯ แก้ว่า "ภาวะแห่งอวิชชาและตัณหาท…

บทความนี้อธิบายถึงวิถีจิตของสัตว์ที่ประสบความตาย ซึ่งมีอำนาจแห่งกรรมและอนุสัยกิเลส โดยเน้นที่จุติจิตในที่สุดของภวังค์ พร้อมคำอธิบายเกี่ยวกับชีวิตและการเกิดในกามภพ ตามที่ท่านอาจารย์ได้กล่าวในคำสอน ข้อม

…ความเป็นอารมณ์แห่งวิญญาณมีจักขุเป็นต้นเป็นลักษณะ หรือ มีความกระทบที่จักขุประสาทเป็นลักษณะตามลำดับ ฯ ภาวะ

บทนี้ว่าด้วยการอธิบายเกี่ยวกับอาโปธาตุเป็นธาตุที่ถูกเข้าใจว่าเย็นและความเป็นของเหลวที่ชัดเจนในการรับรู้ของบุคคล โดยอ้างถึงความเชื่อในสัณฐานของรูปธรรมจากอาจารย์ต่างๆ ซึ่งแสดงถึงการเชื่อมโยงระหว่างอารมณ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 274 แห่งหญิง ชื่อว่าความเป็นหญิง ฯ ภาวะแห่งชาย ชื่อว่าความเป็นชาย ฯ ในความเป็นหญิงและเป็นชายนั้น ความเป็นหญิงมีความเป็นเหตุแห่งเพศ นิมิต กา…

…ร การเคลื่อนไหว และอวัยวะเฉพาะ เป็นต้น โดยระบุถึงเหตุที่ทำให้ระบุได้ว่าเป็นหญิงหรือชาย ผ่านสัณฐานและภาวะต่างๆ เพื่อนำมาใช้ในการศึกษาวิเคราะห์ในทางอภิธรรม โดยอ้างอิงถึงการศึกษาจากอาจารย์ที่รวบรวมไว้อย่างชั…

…กลาปเหล่า นั้น ชื่อว่าปริเฉทรูป ๆ จริงอยู่ ปริเฉทรูปนั้น เป็นเหมือนกำหนด รูปกลาปนั้น ๆ ไว้ ๆ ก็เมื่อภาวะแห่งภูตรูปในกลาปอื่น อันภูตรูปใน กลาปอื่นถูกต้อง แม้จะมีอยู่ ที่สุดรอบแห่งรูป เป็นความว่างจากรูป นั้…

เนื้อหาได้กล่าวถึงความหมายของคำว่า 'อากาส' และ 'อากาสธาตุ' รวมถึงการกำหนดรูปที่เกิดขึ้นในกระบวนการของกลาปต่าง ๆ ตามหลักอภิธัมมศึกษา นอกจากนี้ ยังอธิบายถึงธรรมชาติของกายและวาจาในการแสดงออกถึงความประสงค

…สงค์ ฉันนั้น ๆ [อธิบายลหุตารูปเป็นต้น] ความแคล่วคล่อง ชื่อว่าลหุตา ฯ ความอ่อนละมุน ชื่อว่า มุทุตา ฯ ภาวะควรแก่การงาน ชื่อว่ากัมมัญญตา ฯ พึงทราบสันนิษฐาน ว่า ก็รูปปวัติมีความแคล่วคล่องเป็นต้นเหล่านั้น ได้แ…

บทความนี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นเรื่องการฟังเสียงและการจับกายที่เคลื่อนไหว เป็นการศึกษาในแง่มุมของวิญญัติที่เกี่ยวข้อง การประมวลความเห็นเกี่ยวกับโลกและวิญญัติทั้ง

…ฯ รูปที่ชื่อว่าอนิจจัง เพราะอรรถว่า อันบุคคลไม่พึงถึง คือไม่พึงเข้าถึง โดยสภาพที่เที่ยงและยั่งยืน ฯ ภาวะแห่งรูปที่ไม่เที่ยงนั้น ชื่อว่าอนิจจตา ન ได้แก่การแตกทำลายไปแห่งรูป 1 ชื่อว่าลักขณรูป เพราะเป็นเหตุใ…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นที่การพิจารณารูปและลักษณะที่แตกต่างกัน รวมถึงความสำคัญของสรีระและการเข้าใจหลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับความไม่เที่ยง (อนิจจัง) แ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 296 แก่พระพุทธเจ้าทั้งหลายได้ ฯ ภาวะแห่งฤดูและโอชะ มีกำลังในฐิติ ขณะเท่านั้น เพราะได้ความสนับสนุนจากปัจจัยมีปัจฉาชาตปัจจัยเป็นต้น เพราะเ…

ในบทนี้ได้อธิบายถึงภาวะแห่งฤดูและโอชะที่มีผลกระทบต่อกำลังในฐิติ ผ่านคำอธิบายที่เกี่ยวข้องกับเตโชธาตุและรากฐานของรูปที่เกิดจ…

…นตปัฏฐาน ฯ นัยที่ทรงแสดงไว้ในมหาปกรณ์นั้น ชื่อว่าปัฏฐานนัยฯ บทว่า ตตฺถ ได้แก่ บรรดานัยทั้ง ๒ นั้น ๆ ภาวะแห่งธรรมที่ มีปกติเกิดขึ้นโดยความเป็นแห่งปัจจัยธรรมนั้น ชื่อว่าทัพภาวภาวิภาพฯ ตัพภาวภาวิภาพนั้นแล เป…

เนื้อหาของเกณฑ์อภิธัมมัตถที่กล่าวถึงปัจจัยแห่งธรรมและลักษณะการดำรงอยู่ของธรรม ที่มีความสัมพันธ์กับปัจจัย ธรรมที่เป็นไปตามอาการและเหตุผลซึ่งสอดคล้องกัน ในการแสดงอายตนะของธรรมที่เกิดขึ้นโดยอาศัยปัจจัยต่

…งกล่าวคำว่า วัตถุวิปากา อญฺญมญญ์ ดังนี้ ฯ [อธิบายจิตและเจตสิกเป็นอัญญมัญญปัจจัยแก่กันและกัน] ก็เพราะภาวะแห่งจิตและเจตสิกเป็นอัญญมัญญปัจจัย ด้วยอำนาจ แห่งการค้ำจุนแก่กันและกันนั่นเอง ไม่ใช่โดยสักว่าเกิดร่ว…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา พูดถึงอารมณ์ที่ใช้ในการวิเคราะห์สหชาตาธิบดี ซึ่งประกอบด้วยฉันทาธิบดี วิริยาธิบดี จิตตาธิบดี และวีมังสาธิบดี ที่มีอำนาจร่วมกันในการเกิดนามร

…ามสมควร โดยประการทั้งปวง คือโดยประการทุกอย่าง, บรรดาอาหาร ได้แก่กวฬิงการาหาร ๑ รูปชีวิตนทรีย์ ๑ ฯ ก็ภาวะแห่งธรรมอันทำความค้ำจุน โดยอัตถิภาพ แก่ธรรมที่ไม่ทำความค้ำจุน โดยไม่มีอัตถิภาย เพราะธรรมเหล่านั้น เป…

…่มีลักษณะเป็นอัตถิปัจจัยและอวิคตปัจจัย แสดงออกถึงข้อเท็จจริงในธรรมที่ช่วยให้เห็นความสัมพันธ์ระหว่างสภาวะทางธรรม.

…ีสาเหตุมา จากการทำลายบริเวณพื้นที่รับน้ำ คือป่าไม้ที่เป็นแหล่งกำเนิดต้นน้ำลำธารและยังมีการทำให้เกิด ภาวะเน่าเสียในบริเวณแหล่งน้ำ นับว่าเป็น เช่นแม่น้ำลำคลองซึ่งมีมาจากเหตุหลายประการ ปัญหายิ่งใหญ่ ได้ทรงเป…

บทความนี้กล่าวถึงพระราชดำริที่เกี่ยวข้องกับน้ำ และความสำคัญของน้ำต่อชีวิตของมนุษย์และชาติบ้านเมือง โดยเน้นถึงปัญหาความไม่สมดุลระหว่างปริมาณน้ำและการใช้น้ำ มาจากการเพิ่มจำนวนประชากรและการทำลายพื้นที่รั