หน้าหนังสือทั้งหมด

คำศัพท์และแนวคิดในธรรมะ
547
คำศัพท์และแนวคิดในธรรมะ
…ขันติ, สัจจะ, อธิษฐาน, เมตตา, อุเบกขา ขุมทรัพย์คือบุญ กรรมที่เคยทำไว้ในอดีต วัดที่นางวิสาขาสร้างถวายพระพุทธเจ้าและภิกษุสงฆ์ที่กรุง สาวัตถี พระพุทธเจ้าประทับที่วัดนี้ รวมทั้งสิ้น 5 พรรษา บุพเพสันนิวาส การเคยอ…
เนื้อหาเกี่ยวกับคำศัพท์ทางธรรมะที่สำคัญ เช่น นิมนต์, นิโรธ รวมถึงแนวคิดเกี่ยวกับความดีและกรรมในทางพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังมีข้อมูลเกี่ยวกับพระผู้เป็นครูที่สูงสุดคือพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และคำอธิบายของหลัก
ธรรมะเพื่อประชาชน
550
ธรรมะเพื่อประชาชน
…ย รูปพรหม โลกธรรม ปัญญาที่รอบคอบ แก้ว ๓ ดวง, สิ่งมีค่าและเคารพบูชาสูงสุดของพุทธศาสนิกชน ๓ อย่าง คือ พระพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์ พรหมในชั้นรูปภพ, พรหมที่เกิดด้วยกำลังรูปฌาน มี ๑๖ ชั้น ธรรมที่มีประจำโลก มี ๔ อ…
เนื้อหานี้นำเสนอเกี่ยวกับธรรมะและศาสนาที่มีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิต ส่งเสริมการศึกษาธรรมะเพื่อประชาชน โดยองค์ประกอบสำคัญของพุทธศาสนา รวมถึงการบูชา, รัตนตรัย และธรรมที่มีอยู่ในโลก นอกจากนี้ยังมีการกล
พจนานุกรมธรรมะสำหรับประชาชน
551
พจนานุกรมธรรมะสำหรับประชาชน
…กิเลส สัตว์ผู้ควรแก่การแนะนำสั่งสอน, สัตว์ที่พึงแนะนำได้ ผู้สั่งสอน, เป็นพระนามอย่างหนึ่งที่ใช้เรียกพระพุทธเจ้า ปัจจุบัน ใช้เรียกผู้ตั้งศาสนาโดยทั่วไป, ศิลปศาสตร์ ตำราว่าด้วยวิชาความรู้ต่างๆ อันได้มีการเรียน…
…นังสือธรรมะเพื่อประชาชนนี้จัดทำขึ้นเพื่อให้ผู้สนใจได้ศึกษาและเรียนรู้คำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับธรรมะและพระพุทธศาสนา เช่น วิมุตติ, วิมุตติญาณทัสสนะ, วิโมกข์, เวไนยสัตว์ รวมถึงคำที่สำคัญอื่นๆ ในการสั่งสอนผู้ที่ต้…
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา: เจตนากับกุศล
59
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา: เจตนากับกุศล
ประโยค - อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หน้าที่ 59 ปฐมปริจเฉทตฺถโยชนา หน้า 59 นิปผาทกาติ วตฺตพฺเพ เตสุ วุฑฒิติอาทินา อิตถีลิงคาธิกาเร อการสฺส อิการ กตฺวา ปณาม...ทิกาติ วุตต์
…ินิยา ปญฺจิกา กำหนดให้ความสำคัญกับเจตนาที่ก่อให้เกิดผลดีและการกระทำที่ส่งผลข้างเคียง ในการศึกษาธรรม พระพุทธศาสนาได้เน้นย้ำถึงความสำคัญของเจตนาในการกระทำ โดยมีการวิเคราะห์เจตนาและผลของการกระทำในหลากหลายมิติ น…
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถโยชนา
112
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถโยชนา
ประโยค - อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถโยชนา (ทุติโย ภาโค) - หน้าที่ 112 อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา หน้า 112 สาธน์ กุส...ธน์ ฯ เหตุภาโวติ สัญญา ฯ เหตูน ภาโว เหตุภาโว ๆ ภาโวติ สตฺติ ฯ อิตติ วทนตีติ ปเ
…้งยิ่งขึ้น โดยการยกตัวอย่างที่เกี่ยวข้องกับการเข้าใจในปัจจัยที่ทำให้เกิดเหตุภาวต่าง ๆ ในการเรียนรู้ พระพุทธศาสนาสามารถนำความรู้นี้ไปใช้ในการฝึกปฏิบัติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับท่านที่ศึกษาอภิธรรมเพื่อใช้ในการเ…
บทธรรมในอภิธรรม
225
บทธรรมในอภิธรรม
ประโยค - อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา สห อภิธรรมมาตวิภาวินีนาม อภิธมฺมตฺถสังคหฎีกา - หน้าที่ 224 สตฺตมปริจเฉทวณฺณนา หน้าที่ 225 อนุปสฺสนา ปริกมุมวเสน วิปสฺสนาวเสน จ สรณ์ กายานุปัสสนา ฯ ทุกฺขทุกฺขวิปริณามทุกฺ
…เสริมสร้างความสามารถในการเข้าใจธรรมชาติและปรากฏการณ์ต่างๆ ผ่านการปฏิบัติวิปัสสนา การพิจารณาเวทนาจิต พระพุทธเจ้าได้สอนให้มีการดำเนินการในทิศทางที่ถูกต้อง เช่น สมุทัย ปฏิบัติ และการเข้าถึงมรรคผลโดยการพัฒนาใจให…
อภิธรรมนิพพานและญาณในพระพุทธศาสนา
269
อภิธรรมนิพพานและญาณในพระพุทธศาสนา
ประโยค - อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา สห อภิธรรมมาตวิภาวินีนาม อภิธมฺมตฺถสังคหฎีกา - หน้าที่ 267 อภิธมฺมตฺถวิภาวินี หน้าที่ 268 อนิจจลักขณ์ ฯ อุทยวยปฏิปีฬนสงฺขาตทุกฺขภาโวเยว ลักขณนฺติ ทุกขลักขณ์ ฯ ปรปริก ปิต
…วข้องกับนิพพาน โดยมีการอธิบายลักษณะของทุกขลักษณ์, อนิจจา และการพัฒนาญาณต่างๆ โดยโยงเข้ากับหลักการทางพระพุทธศาสนา เช่น อนัตตา, อุทิศญาณ และปฏิสังขาญาณ เพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจถึง พระพุทธศาสนาในแง่มุมที่ลึกซึ้งยิ…
อภิธัมมัตถสังคหะและอภิธัมมัตถวิภาวินี
10
อภิธัมมัตถสังคหะและอภิธัมมัตถวิภาวินี
…ัมมัตถสังคหฎีกาแปล [ชื่ออภิธัมมัตถวิภาวินี] คาถาเริ่มต้น ข้าพเจ้า" ผู้ชื่อว่าสุมังคละ ขอถวายนมัสการ พระพุทธเจ้า ผู้มีพระกรุณาและพระญาณ อันหมดจดโดยพิเศษ พระธรรมอันพระสัมพุทธ เจ้าทรงบูชาแล้ว พระสงฆ์ผู้หมดกิเลส…
เนื้อหานี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหะและอภิธัมมัตถวิภาวินี โดยเริ่มจากการไหว้พระพุทธเจ้าและพระสงฆ์ ต่อต้านอุปสรรคทางอรรถศาสตร์ที่เป็นความเลวร้าย ข้าพเจ้าจะแสดงอรรถวรรณนาอย่างย่อเพื่อให…
ความเข้าใจเกี่ยวกับมิทธะในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
90
ความเข้าใจเกี่ยวกับมิทธะในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
…เธอ พวก เธอจงละมันเสีย" ในพระบาลีนั้น ก็ทรง ประกาศการละฉันทราคะ ซึ่งมีรูปนั้นเป็น อารมณ์ ฯ สมจริงดังพระพุทธพจน์ที่ตรัส ไว้ในพระบาลีนั้นมีอาทิว่า "ความละเสียซึ่ง ฉันทราคะอันใด" ฯ ถ้าผู้ที่ว่ามิทธะเป็นรูป พึงก…
…ตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา มีข้อถกเถียงเกี่ยวกับมิทธะว่ามิทธะเป็นรูปหรือไม่ แสดงให้เห็นว่าพระพุทธเจ้าตรัสมิทธะในหมวดอกุศลธรรมที่ควรละ มิทธะนี้ถูกจัดอยู่ในกลุ่มนิวรณ์ ไม่ถือว่าเป็นธรรมอันทัสสนะที่คว…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - เวทนาติกะ
172
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - เวทนาติกะ
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 172 เวทนาติกะ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสวาระแห่งอนันตรปัจจัยไว้เพียง ๒ เท่านั้น อย่างนี้ คือ ธรรมที่ประกอบด้วยสุขเวทนา และทุกขเวทนา ตรัสไว้
…ิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา' หน้าที่ 172 กล่าวถึงระบบการจำแนกเวทนาเป็นสองประเภท ได้แก่สุขเวทนาและทุกขเวทนา พระพุทธองค์ตรัสถึงวาระแห่งอนันตรปัจจัยที่มีอยู่สำหรับธรรมที่ประกอบด้วยเวทนาทั้งสอง โดยการกำหนดในแต่ละประเภท…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
178
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…วกเหล่าอื่นมี พระธรรมเสนาบดีเป็นต้น ในเวลาทำกิจรีบด่วนเห็นปานนี้ ฯ เพราะ เหตุนั้นแล ในอรรถกถา ท่าน (พระพุทธโฆษาจารย์) จึงกล่าวคำว่า เวสีที่ถึงยอดนี้ ย่อมมีได้แก่พระผู้มีพระภาคเจ้า ในเวลาทรงทำยมก
…ละอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นถึงความสำคัญของการเข้าใจอานุภาพของอินทรีย์และจิตการในการฝึกปฏิบัติในพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังกล่าวถึงพระผู้มีพระภาคเจ้าที่ทรงเข้าฌาน และการนำจิตเข้าสู่ระดับความชำนาญ อธิบายว่า…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: อายุมนุษย์และเทวดา
210
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: อายุมนุษย์และเทวดา
…น ประมาณเหมือนกัน เพราะพวกมนุษย์เหล่านั้น บางคราวมีอายุ อสงไขย ๑ บ้าง บางคราวก็มีอายุ ๑๐ ปีบ้าง ฯ ก็พระพุทธดำรัสนี้ว่า "ผู้ที่เป็นอยู่นานก็อยู่ได้เพียง ๑๐๐ ปี หรือเกินไปบ้างเล็กน้อย แต่ไม่ ถึง ๒๐๐ ปี" ดังนี้…
…ีอายุได้แค่ 9 วันในขณะที่บางชนิดอาจอยู่ได้จนถึงชั่วกัลป์ ทว่ามนุษย์ถือว่ามีอายุเฉลี่ยไม่เกิน 200 ปี พระพุทธเจ้าทรงตรัสเกี่ยวกับอายุของมนุษย์ในสมัยนี้และให้ข้อมูลว่ามนุษย์ที่มีอายุ 50 ปี เทียบเท่าหนึ่งวันของพ…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
306
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…่ง ชื่อว่าอนุตตระ เพราะไม่มี ธรรมที่ยิ่งกว่าตน หรือเพราะไม่มีธรรมที่ยิ่ง ซึ่งพึงกล่าวพร้อมกับ ธรรมฯ พระพุทธเจ้าทั้งหลาย ชื่อว่าผู้พ้นจากตัณหาชื่อว่าวานะ เพราะ ทรงพ้นไป คือทรงปราศจากตัณหาชื่อว่าวานะ โดยประการ…
…ะ โทสะ และโมหะ การให้ความหมายของนิพพานผ่านคำนิยามที่สะท้อนธรรมชาติที่ไม่มีสิ่งหลุดพ้น และคำพรรณนาถึงพระพุทธเจ้าที่พ้นจากตัณหาทุกอย่าง
พระรัตนตรัย: หลักชัยแห่งชีวิต
1
พระรัตนตรัย: หลักชัยแห่งชีวิต
พระรัตนตรัย เป็นหลักชัยแห่งชีวิต ของพุทธศาสนิกชนทั้งหลาย ผู้ยอมรับนับถือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ว่าเป็นที่พึ่ง เป็นที่ระลึกแก่ตน ประชาชนชาวไทยมีความเคารพ เลื่อมใสใน พระพุทธศาสนา น…
พระรัตนตรัยเป็นหลักชัยในชีวิตของพุทธศาสนิกชนไทย โดยที่พระพุทธ, พระธรรม, และพระสงฆ์เป็นที่พึ่งทางจิตใจ พุทธศาสนาได้สร้างรากฐานในจิตใจของประชาชนผ่านเวลาหลายยุคสมัย…
สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส
18
สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส
…ว่าพระองค์ แต่ดังนั้นก็ยังทรงสักการะเคารพพระ รรมที่พระองค์ได้ตรัสรู้เองเป็นใหญ่ ข้อนี้เป็นประเพณีของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย เย จ อตีตา สมพุทธา พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้งหลายใดได้มีในอดีตล่วงไปแล้วด้วย เย จ พุทธา อน…
เนื้อหานี้กล่าวถึงสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส และการเคารพในพระธรรมอันทรงคุณค่าของพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงตรัสรู้ที่อชปาลนิโครธและการเคารพในพระธรรมถูกกล่าวถึงว่าเป็นธรรมดาสำหรับพระพุทธเจ้าทั้…
พระเจดีย์และการประดิษฐานพระพุทธรูป
24
พระเจดีย์และการประดิษฐานพระพุทธรูป
…ื่อกระทำสักการบูชา เจริญพุทธานุสสติ น้อมจิต ไปในกุศลสัมมาปฏิบัติทางสุคติและนิสสรโณบาย และพุทธปฏิมากรพระพุทธชินราชเจ้าที่ทรง หล่อขึ้นพระองค์นี้ นับว่าเป็นอุทเทสิกเจดีย์ สร้างขึ้นเฉพาะสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า…
บทความนี้ให้ความรู้เกี่ยวกับการสร้างพระเจดีย์และพระพุทธรูปในพุทธศาสนา โดยกล่าวถึงประเภทต่างๆ ของพระเจดีย์ ได้แก่ สารีริกเจดีย์ อังคารเจดีย์ และอุทเทสิกเจดี…
พระราชกุศลและการสร้างพระพุทธปฏิมากร
25
พระราชกุศลและการสร้างพระพุทธปฏิมากร
(สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส) ๒๕ และการสร้างพระพุทธปฏิมากรนั้น เป็นพระราชกุศลพิเศษ ที่สมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้ได้ ทรงกระทำเป็นลำดับมา ดังมีตำนานเล่…
บทความนี้เสนอความสำคัญของการสร้างพระพุทธปฏิมากรที่ทำโดยสมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า ซึ่งเป็นการบำเพ็ญพระราชกุศลที่มีคุณค่าสูงและส่งผลต่อสัง…
ความสำคัญของพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
35
ความสำคัญของพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
(สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส) ๓๕ พระพุทธศาสนาในเวลาฉุกเฉินเช่นนั้น ได้ทรงพระคำนึงถึงพระมหามณีรัตนปฏิมากรก่อนกว่าสิ่ง อื่น ข้อนี้น่าเป็นที่ชื…
พระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ได้ทรงแสดงความสำคัญแก่พระพุทธศาสนา และได้โปรดให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าอัษฎารค์ เดชาวุธ ทรงบรรพชาเป็นสามเณร เพื่อสะท้อนความ…
คำสอนของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า
40
คำสอนของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า
…ภายนอกนคร ให้สักการะเคารพนับถือบูชาเจดียสถานเหล่านั้น อย่าตัด ธรรมิกพลีที่เคยทำอยู่แล้วให้เสื่อมสูญ พระพุทธภาษิต ๒ ข้อนี้ เป็นเครื่องสาธกให้เห็นว่า สมเด็จพระบรมศาสดาจารย์ทรงสั่งสอนประชุมชนที่เป็นหมู่เหล่า ต่…
บทความนี้นำเสนอคำสอนของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส เกี่ยวกับการเคารพผู้อาวุโสและความสามัคคีในชุมชน โดยยกตัวอย่างจากพุทธภาษิตและอปริหานิยธรรมสูตร เพื่อแสดงให้เห็นว่าความรักและการช่วยเหลือก
การทำกิจในเวลาที่เหมาะสม
59
การทำกิจในเวลาที่เหมาะสม
… มีใจในอันดำริจมเสียแล้ว มัวเกียจมัวคร้านเสีย ย่อมจะไม่ได้ประสบพบทางหรือบรรลุ โลกุต ตรมรรคด้วยปัญญา พระพุทธภาษิตข้อนี้ควรเป็นเครื่องเตือนใจชนผู้ตั้งอยู่ในวัยอันเจริญ เพื่อ ประกอบเพียรในสมัยที่ตนยังสามารถ จะไ…
บทความนี้กล่าวถึงความสำคัญของการทำกิจในเวลาที่เหมาะสม โดยมีการอ้างอิงพระพุทธภาษิตที่เตือนใจผู้คนในการใช้ชีวิตที่มีคุณค่า เพื่อไม่ให้พลาดโอกาสทั้งทางโลกและทางธรรม ผู้ที่ไม่รู้จั…