อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - เวทนาติกะ : หน้า 172/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 172 เวทนาติกะ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสวาระแห่งอนันตรปัจจัยไว้เพียง ๒ เท่านั้น อย่างนี้ คือ ธรรมที่ประกอบด้วยสุขเวทนา และทุกขเวทนา ตรัสไว้เวทนาละ ๒ วาระ ๆ โดยความเป็นอนันตรปัจจัย แก่ธรรมที่ ประกอบด้วยเวทนาอันเสมอของตน ๆ และแก่ธรรมที่ประกอบด้วย อทุกขมสุขเวทนา, แต่ธรรมที่ประกอบด้วยอทุกขมสุขเวทนาตรัสไว้ เวทนาละ ๓ วาระ โดยความเป็นอนันตรปัจจัยแก่ธรรมที่ประกอบด้วย เวทนาอันเสมอกัน และแก่ธรรมที่ประกอบด้วยเวทนา ๒ นอกนี้ โดย บาลีมีอาทิว่า ธรรมที่ประกอบด้วยสุขเวทนา เป็นปัจจัยโดยอนันตรปัจจัย แก่ธรรมที่ประกอบด้วยสุขเวทนา ดังนี้ ฯ ก็ถ้าว่า โสมนัสจะพึงบังเกิด ขึ้นในลำดับแห่งโทมนัสหรือโทมนัสจะพึงเกิดขึ้นในลำดับแห่งโสมนัส ไซร้ จะต้องเพิ่มขึ้น ๒ วาระ ด้วยอำนาจแม้แห่งธรรมที่ประกอบด้วย สุขเวทนาและทุกขเวทนาเป็นอนันตรปัจจัยแก่กันและกันแล้ว จึงตรัส เป็น 8 วาระ ฯ แต่ไม่ตรัสไว้อย่างนี้ ฯ เพราะเหตุนั้น (คือเพราะ เหตุที่ไม่ตรัสไว้นั้น) โสมนัสและโทมนัสเหล่านั้น จึงไม่เกิดขึ้นในลำดับ แห่งโทมนัสและโสมนัสฯ [อธิบายการกำหนดตทาลัมพนะ] ก็แล แม้การกำหนดนี้ ท่านอาจารย์ได้อนุญาตไว้ในอธิการแห่ง การกำหนดตทาลัมพนะนี้ โดยคำเป็นอาทิว่า ในที่สุดแห่งกิริยาชวนะ อันสหรคตด้วยโสมนัส ดังต่อไปนี้ :- ในตทาลัมพนะทั้ง ๕ ที่สหรคตด้วยโสมนัส ตทาลัมพนะดวงหนึ่ง ย่อมเกิดมีตาม