หน้าหนังสือทั้งหมด

อรูปชีวิตินทรีย์และความรู้สึกทางจิตใจ
163
อรูปชีวิตินทรีย์และความรู้สึกทางจิตใจ
…ส กิริยาเสวยอารมณ์ที่ไม่ทุกข์ไม่สุข อันเกิดแต่เจโต สัมผัส ได้แก่ อุเบกขาเวทนาเจตสิก เป็นนามธรรม 15. สัทธินทรีย์ สัทธินทรีย์ คือ ศรัทธา กิริยาที่เชื่อ ความปลงใจเชื่อ ความเลื่อมใสยิ่ง สัทธินทรีย์ คือ ศรัทธา สัทธาพ…
…นัสสินทรีย์ เกี่ยวกับความทุกข์ทางใจ ขณะที่อุเปกขินทรีย์เกิดขึ้นเมื่อไม่มีอารมณ์ใด ๆ ทั้งสุขและทุกข์ สัทธินทรีย์แสดงถึงความเชื่อและความเลื่อมใสในสิ่งต่างๆ ผ่านเจตสิกที่เป็นนามธรรม.
การเชื่อและการเข้าใจในธรรม
291
การเชื่อและการเข้าใจในธรรม
…็นต้น สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเรียกพระสารีบุตรมาแล้วตรัสว่า ดูก่อน สารีบุตร เธอเชื่อหรือว่า สัทธินทรีย์ที่บุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมหยั่งลงสู่อมตะ มีอมตะเป็นเบื้องหน้า มีอมตะเป็นที่สุด วิริยินทร…
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าสอนให้เราทราบว่าไม่ควรเชื่อในธรรมต่าง ๆ โดยง่าย ต้องมีการทดลองและพิสูจน์ด้วยตนเอง หากได้รับรู้ด้วยตนเองแล้วจึงจะปักใจเชื่อในธรรมที่ไม่มีโทษ โดยอ้างอิงจากพระเกสปุตติสูตรและพระปุพพโกฏ
ดวงอินทรีย์ทั้ง 5 และความสำคัญต่อการบรรลุธรรม
248
ดวงอินทรีย์ทั้ง 5 และความสำคัญต่อการบรรลุธรรม
…ย์ทั้ง 5 ดวงนี้จะทำให้เกิดความรู้สึก คือ เวทนาทั้งส่วนของกายและใจ หมวดที่ 4 มีดวงอินทรีย์ 5 ดวง คือ สัทธินทรีย์ ความศรัทธาเป็นใหญ่ วิริยินทรีย์ ความเพียรเป็นใหญ่ สตินทรีย์ ความระลึกได้เป็นใหญ่ สมาธินทรีย์ ความตั…
…นการกำหนดเวทนาในชีวิตมนุษย์ นอกจากนี้ยังมีดวงอินทรีย์อีก 5 ดวงที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติธรรม ได้แก่ สัทธินทรีย์, วิริยินทรีย์, สตินทรีย์, สมาธินทรีย์ และ ปัญญินทรีย์ ซึ่งทั้งหมดนี้มีความสำคัญต่อการบรรลุธรรมและกา…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา สรุปมูลแห่งธรรม
313
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา สรุปมูลแห่งธรรม
…ิทธิบาท อิทธิบาทคือจิตตะ ๑ วิมังสิทธิบาท อิทธิบาทคือวีมังสา ๑ ฯ อินทรีย์ (ธรรมเป็นใหญ่) ๕ อย่าง คือ สัทธินทรีย์ อินทรีย์คือ ศรัทธา ๑ วิริยนทรีย์ อินทรีย์คือวิริยะ ๑ สตินทรีย์ อินทรีย์คือปัญญา ๑ ฯ สมาธินทรีย์ อิน…
เนื้อหานี้เกี่ยวกับการศึกษาธรรมในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งได้กล่าวถึงองค์ฌาน ๕ อย่าง องค์มรรค ๕ อย่าง อินทรียธรรม ๑๖ ประการ และพลธรรม ๕ อย่าง รวมถึงรายละเอียดเกี่ยวกับสติปัฏฐาน ๔ ประการ อาหารทางธรรม ๔
อภิธัมมัตถสังคหบาลี - โทมนัสสิทรีย์และอธิปติ
312
อภิธัมมัตถสังคหบาลี - โทมนัสสิทรีย์และอธิปติ
…ระโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 312 โทมนัสสิทรีย์ ๑ อุเปกขินทรีย์ ๑ สัทธินทรีย์ ๑ วิริยินทรีย์ ๑ สตินทรีย์ ๑ สมาธินทรีย์ ๑ ปัญญินทรีย์ ๑ อนัญญตัญญัสสามีติน ทรีย์ ๑ อัญญินทรีย์ ๑ อ…
บทความนี้กล่าวถึงโทมนัสสิทรีย์และพละ ๕ ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยระบุถึงอิทธิพลของอินทรีย์ต่าง ๆ ที่มีต่อการเกิดญาณและชีวิต แต่ละองค์ของอินทรีย์มีบทบาทสำคัญต่อการฝึกจิตและการเข้าถึงอรหัตผล และสามารถแยก
สติและอินทรีย์ 5 ในการบรรลุธรรม
179
สติและอินทรีย์ 5 ในการบรรลุธรรม
…าสัมเจ้ายังได้ตรัสถึงอานิสงส์ของการเจริญอินทรีย์ไว้ว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อินทรีย์ 5 เหล่านี้ คือ สัทธินทรีย์ ฯลฯ ปัญญินทรีย์ อินทรีย์ 5 1 วิตถารสูตร, อังคุตตนิกาย จตุกนิบาท, มก. เล่มที่ 35 ข้อ 162 หน้า 386. บ…
เนื้อหานี้สำรวจบทบาทของสติที่สำคัญในชีวิตประจำวันและการปฏิบัติธรรม สติทำหน้าที่ทำให้จิตใจสงบและไม่ตกไปสู่อุทธัจจะ โดยมีอินทรีย์ 5 เป็นตัวกำหนดการบรรลุธรรม พระพุทธเจ้าตรัสเกี่ยวกับปฏิปทาที่มีผลลัพธ์แตก
อุเบกขาและพละ 5
176
อุเบกขาและพละ 5
…ุถุชนธรรมดาเป็นอินทรีย์ของพระอริยเจ้า และ แนวทางในการปฏิบัติที่เป็นดั่งสะพานที่เชื่อมต่อนี้ก็ได้แก่ สัทธินทรีย์ วิริยินทรีย์ สตินทรีย์ สมาธินทรีย์และปัญญินทรีย์ ซึ่งอินทรีย์ทั้ง 5 ประการนี้ตรงกับหมวดธรรมที่เรียก…
เนื้อหานี้เป็นการอธิบายเกี่ยวกับอุเบกขาและพละ 5 ในการเสวยอารมณ์และความรู้สึกของสัตว์ทั้งหลาย โดยเน้นถึงความสำคัญของผัสสะที่มีบทบาทในการเกิดเวทนาในใจและการพัฒนาจิตใจจากอินทรีย์ของปุถุชนสู่พระอริยเจ้า ธ
ตารางสรุปอินทรีย์
171
ตารางสรุปอินทรีย์
…นามปรมัตถ์ 14. เบกษินทรีย์ เป็นกลาง ความเชื่อ การเสวยอารมณ์ เวทนา-เบกขา หค 55 วางเฉย นามปรมัตถ์ 15. สัทธินทรีย์ สัทธา โสภณจิต 91 เลื่อมใสในสิ่งที่ควร นามปรมัตถ์ 16. วิริยินทรีย์ 17. สตินทรีย์ 18. สมาธินทรีย์ ควา…
ตารางสรุปอินทรีย์ 22 ประการที่เกี่ยวกับการรับรู้และอารมณ์ของมนุษย์ เริ่มจากการเห็น (จักขุนทรีย์) และการได้ยิน (โสตินทรีย์) ไปจนถึงความสุขและความทุกข์ทั้งทางกายและใจ และการรู้แจ้งในอริยสัจ 4 อินทรีย์แต
ความเป็นใหญ่ในกายและใจ
159
ความเป็นใหญ่ในกายและใจ
…์ ความเป็นใหญ่ทางอุเบกขาเวทนา มีหน้าที่ วางเฉย ได้แก่ ไม่สุข ไม่ทุกข์ อุเบกขาเจตสิก เป็นนามธรรม 15. สัทธินทรีย์ ความเป็นใหญ่ในเรื่องของศรัทธา มีหน้าที่เชื่อ เลื่อมใสในสิ่งที่ควร ได้แก่ ศรัทธาเจตสิก เป็นนามธรรม 1…
…วข้องกับสุขเวทนา ทุกขเวทนา โสมนัสเวทนา และโทมนัสเวทนา นอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงอุเปกขินทรีย์ที่วางเฉย สัทธินทรีย์ที่มีศรัทธา วีริยินทรีย์ที่มีความพยายาม สตินทรีย์ที่มีสติสมาธิซึ่งต่างมีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของ…
เอกังสพยากรณียปัญหาในพระพุทธศาสนา
275
เอกังสพยากรณียปัญหาในพระพุทธศาสนา
…รดาบุคคล 3 จำพวกที่กล่าวมา พระสริฏฐะตอบว่า ผมชอบใจสัทธาวิมุตตบุคคลซึ่งดียิ่งกว่าและประณีตกว่า เพราะ สัทธินทรีย์(อินทรีย์คือศรัทธา)ของบุคคลนี้แก่กล้ายิ่งนัก พระมหาโกฏฐิตะตอบว่า ผมชอบใจกายสักขีบุคคลซึ่งดียิ่งกว่าแ…
เอกังสพยากรณียปัญหาเป็นปัญหาที่ต้องตอบโดยนัยเดียว โดยเปรียบเทียบระหว่างบุคคล 3 จำพวกคือ สัทธาวิมุตตบุคคล กายสักขีบุคคล และทิฏฐิปัตตบุคคล ซึ่งแต่ละกลุ่มมีคุณสมบัติที่แตกต่างกันไป ในการตอบปัญหาดังกล่าว
คำสอนเกี่ยวกับวิปัสสนากรรมฐาน
62
คำสอนเกี่ยวกับวิปัสสนากรรมฐาน
…็จพระทศพลเจ้า ทรงพระกรุณาประทานไว้ในพระสูตร ต่างๆ โดยเฉพาะพระมหาสติปัฏฐานสูตร เมื่ออินทรีย์ทั้ง ๕ มีสัทธินทรีย์เป็นอาทิ เสมอกันเป็นอัน ดีแล้ว พระวิปัสสนาญาณอันประเสริฐจักเกิดขึ้นในสันดานของผู้ ปฏิบัติวิปัสสนากรร…
พระเขมมหาเถระ ผู้ชำนาญวิปัสสนา ได้บอกวิธีการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานที่สืบทอดมาจากพระอรหันต์ โดยการตั้งสติและการกำหนดในอนุปัสสนาทั้ง ๔ รวมถึงการพัฒนาอินทรีย์ทั้ง ๕ จนเกิดพระวิปัสสนาญาณที่เป็นประโยชน์ต่อ
ปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน
89
ปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน
…ันที ในการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานของท่านพระโสภณภิกขุนี้ ท่านจําเป็นที่จะต้องปลุกระดมอินทรีย์ทั้งห้ามีสัทธินทรีย์เป็นต้น ให้บังเกิดขึ้นกับตนอยู่ทุกวัน ด้วยการอุตสาหะปฏิบัติอย่างคร่ำ เคร่งอยู่ตลอดเวลา ทั้งนี้ก็เพรา…
…งมาเพื่อปฏิบัติภายใต้แนวทางที่ชัดเจนสืบเนื่องมาจากอรรถกถาในพระบาลี ความสำคัญของการอุตสาหะและการสร้างสัทธินทรีย์อย่างต่อเนื่องในกระบวนการฝึกปฏิบัตินี้ คือที่มาของศรัทธาที่ท่านพระโสภณภิกขุมีต่อสำนักวิปัสสนากรรมฐาน…
การปรับอินทรีย์ให้เสมอกัน
177
การปรับอินทรีย์ให้เสมอกัน
เป็นไฉน ? ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สิ่งใดเป็นสัทธินทรีย์ สิ่งนั้นเป็นสัทธาพละ สิ่งใดเป็นสัทธาพละ สิ่งนั้นเป็นสัทธินทรีย์ สิ่งใดเป็นวิริยินทรีย์ สิ่งนั้นเป็น…
…กกล่าวถึงการปรับอินทรีย์ให้เสมอกัน ซึ่งมีผลต่อการบรรลุธรรม การสร้างความสมดุลในอินทรีย์ที่สำคัญ เช่น สัทธินทรีย์และวิริยินทรีย์ เพื่อให้กันและกันช่วยเสริมสร้างในการบรรลุธรรม การอธิบายด้วยเปรียบเทียบถึงแม่น้ำและเก…
การทำสมาธิและวิริยะให้เสมอกัน
178
การทำสมาธิและวิริยะให้เสมอกัน
เพราะฉะนั้นพระโยคาวจรจึงให้สัทธินทรีย์นั้นเสื่อมไป โดยพิจารณาถึงสภาวธรรม หรือโดยไม่ใส่ใจถึง โดยทำนองที่เมื่อใส่ใจถึง สัทธินทรีย์จะมีพลัง ก…
บทความนี้นำเสนอเกี่ยวกับการทำสมาธิและวิริยะในพระพุทธศาสนา โดยการแสดงให้เห็นว่าศรัทธาและปัญญาควรมีความสมดุลกัน เพื่อที่จะไม่เกิดความเข้าใจผิดหรือหลงไปทางที่ไม่ถูกต้อง พระโยคาวจรได้ชี้ให้เห็นถึงตัวอย่าง
การเจริญวิปัสสนากัมมัฏฐานและผลของอนาคามี
429
การเจริญวิปัสสนากัมมัฏฐานและผลของอนาคามี
…ห้บังเกิดขึ้นได้สําเร็จ เป็นพระอนาคามีบุคคล และในขณะที่เจริญวิปัสสนากัมมัฏฐาน อยู่นั้น ท่านเป็นผู้มีสัทธินทรีย์ คือ มีศรัทธาแก่กล้ากว่าอินทรีย์ อย่างอื่น ครั้นดับขันธ์สิ้นชีวิตแล้ว จึงตรงมาเกิดเป็นพรหมผู้ บริสุท…
บทความนี้สำรวจการเจริญวิปัสสนากัมมัฏฐานซึ่งนำไปสู่อานาคามิผล และการเกิดเป็นพรหมในพรหมโลกที่สูงขึ้น โดยมีการอธิบายถึงที่ตั้งของพรหมอนาคามีที่ไม่มีความเดือดร้อน ทั้งทางกาย วาจา และใจ พรหมเหล่านี้เคยเป็น
ความไม่เที่ยงของวิญญาณในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
429
ความไม่เที่ยงของวิญญาณในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
…ามระงับความกระวนกระวายทางกายและจิตเป็นลักษณะ ที่เกิดร่วม กับวิปัสสนาจิตเหมือนกัน ๑ อธิโมกข์ กล่าวคือสัทธินทรีย์ ที่มีกำลัง ๑ ‹
ในเนื้อหานี้พูดถึงความไม่เที่ยงของวิญญาณและตัวตน โดยวิญญาณมีลักษณะเป็นอนัตตา ต้องพิจารณาความเกิดและดับในสังขาร ด้วยอุทยัพพยญาณ และสามารถเห็นความเกิดและดับในรูปขันธ์ต่าง ๆ เช่น เวทนา สัญญา และสังขาร มี
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - การปรับอินทรีย์ให้เสมอกัน
107
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - การปรับอินทรีย์ให้เสมอกัน
…ารทำความเสมอภาคกันแห่งอินทรีย์ทั้งหลายมีศรัทธาเป็นต้น ชื่อ ว่า การปรับอินทรีย์ให้เสมอกัน เพราะว่าถ้าสัทธินทรีย์ของเธอกล้า อินทรีย์นอกนั้นอ่อนไซร้ ทีนั้น วิริยินทรีย์ ก็ไม่อาจจะทำปัคคหกิจ (กิจคือการยกจิตไว้ ) สติ…
บทความนี้พูดถึงความสำคัญของความสะอาดทั้งภายในและภายนอกของพระโยคาวจร ซึ่งมีผลต่อการพิจารณาสังขารโดยญาณที่หมดจด หากวัตถุภายในและภายนอกไม่สดใส จะส่งผลกระทบต่อญาณในจิตเจตสิก ทำให้สังขารไม่ปรากฏชัดและกรรมฐ
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒
108
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒
…อทำจิตไม่ ให้ซัดส่าย ) ปัญญินทรีย์ ไม่อาจทำทัสสนกิจ ( กิจคือการเห็นตาม ความเป็นจริง ) เพราะเหตุนั้น สัทธินทรีย์อันกล้านั้น พระโยคาวจรต้อง ทำให้ลดลงเสียด้วยพิจารณาสภาวะแห่งธรรม” หรือด้วยไม่ทำในใจ อย่างที่เมื่อทำเ…
…งจิตและสามารถนำไปสู่การบรรลุคุณธรรมที่สูงขึ้นในพระพุทธศาสนา โดยที่พระโยคาวจรต้องระมัดระวังในการพัฒนาสัทธินทรีย์และไม่ให้ความกล้าของอินทรีย์ใดอินทรีย์หนึ่งมีอำนาจมากเกินไปเพื่อที่จะสามารถทำกิจต่างๆ ได้อย่างมีประส…