หมายถึง : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 84 / 118

…กาว่า ท่านซื่อ เพราะไม่มีสาไถย คือ ไม่อวดดี นับเป็นอาชาไนย เพราะรู้เหตุ ที่ควรรู้ ไม่มัวงมอยู่ ) ๒. หมายถึงท่านพระธรรมรักขิตเถระผู้ปรินิพานไปแล้ว เรื่องพระจุฬาภัยนี้ ท่าน ผู้แต่งเล่าด้วยสำนวนโวหารที่ฟังเข้าใ…

บทความนี้สำรวจการเข้าใจพระอรหัตมรรคและบทบาทของพระอาจารย์ในการให้กรรมฐานแก่ศิษย์ โดยชี้ให้เห็นถึงธรรมะที่สำคัญในกองรวมกันของคุณธรรม และการอธิบายเรื่องอิทธิปลิโพธ ในการบรรลุสมาธิและวิปัสสนาได้อย่างชัดเจ

…นอารมณ์นั้น ๆ ถ้าอย่างนี้ ก็ต้องแปลว่า ความคิดพลุ่งพล่าน (หรือใจลอย) แต่ที่แปลไว้ว่า พลุกพล่าน นั้น หมายถึงกิริยาทางกาย เนื่องมาจากความจับจด ได้แต่คิด ๆ แล้วก็แล่นไปแล่นมา ให้พล่านไป ไม่เป็นอันทำอะไรให้เป็นช…

เนื้อหาว่าด้วยการอธิบายความคิดวิตกจริตตามหลักธรรมในวิสุทธิมรรค รวมถึงคำอธิบายต่างๆ เกี่ยวกับจริยาและอาการของจิตที่ไม่สามารถดำเนินกิจกรรมได้ตามความคิดและความเข้าใจของมนุษย์ ที่อาจเกิดจากการขาดสมาธิและก

…ังนี้ก่อน เมื่อ เธอตอบว่าไม่ทราบ จึงถามตามนัยอื่นต่อไป (ไม่ใช่นึกจะถามอะไรก็ถามส่งไป) ๒. มหาฎีกาว่า หมายถึงผู้ได้ทำความสั่งสมในกรรมฐานที่ตนมีประสงค์จะถือ โดย สาธยายบ้าง มนสิการบ้างอยู่แล้ว เพราะฉะ พราะฉะนั้น…

เนื้อหานี้กล่าวถึงกรรมฐาน และวิธีการปฏิบัติที่อาจารย์แนะนำให้ผู้เรียนศึกษา โดยจำแนกเป็น 3 วิธีหลักตามสภาพการเรียนรู้ นอกจากนี้ยังมีการพูดถึงรายละเอียดต่าง ๆ ของปฐวีกสิณกรรมฐาน รวมถึงอาการและวิธีการในก

…โมกข์นั้น ทำให้เกิดได้อย่างนั้น เข้า ตั้งอยู่ ออก เศร้าหมอง ผ่องแผ้วอย่าง นั้นๆ ๓. มหาฎีกาว่า สัตว์ หมายถึงสัตว์และคนทั้งคฤหัสถ์และบรรพชิต สังขาร หมายถึง อังคาพยพภายใน เช่นในตา และวัตถุภายนอก เช่นบาตร จีวร

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการแนะนำการหลีกเลี่ยงบุคคลที่ไม่มีสมาธิและการร่วมสนทนากับผู้มีสมาธิ รวมถึงการพิจารณาวิโมกข์ในฌานและการเข้าใจธรรมที่เกิดจากการวางเฉยในสัตว์และสังขาร โดยยกตัวอย่างถึงการเจริญสติในสมาธ

… ๔,๐๐๐ (เหรียญ) * ที่แปลทับศัพท์ว่า ใบอุบล ไม่แปลเป็นไทยว่าใบบัว เพราะคำว่า บัว ในภาษาไทยเป็น คำรวม หมายถึงอุบลก็ได้ ปทุมก็ได้ แต่ในภาษาบาลี อุบล กับ ปทุม ไม่ใช่บัวพันธุ์ เดียวกัน อุบลนั้นได้แก่บัวสาย ปทุมได…

บทความนี้กล่าวถึงการเปรียบเทียบการทำงานและความพยายามที่เหมาะสม เหมือนผึ้งที่เลือกดอกไม้และศิษย์ที่ใช้มีดสลักอย่างชาญฉลาด โดยมีการแสดงอุปมาที่ช่วยให้เข้าใจถึงผลลัพธ์จากการกระทำที่แตกต่างกัน ซึ่งทุกอย่า

…นา ข้อนั้นก็เป็นด้วย อำนาจแห่งขิปปาภิญญาและทันธาภิญญา ชวนะต่อแต่นั้นไปย่อมตก * ปริตาโคตร (โคตรน้อย) หมายถึงกามภูมิ มหัคคตโคตร (โคตรใหญ่) หมายถึง ฌานภูมิ หรือพรหมภูมิ

เนื้อหานี้สำรวจความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์และจิต โดยในแต่ละขณะจิตจะมีการทำงานของอารมณ์ที่แตกต่างกัน จิตมีหลายประเภทคือ บริกรรมจิต, อุปจารจิต, อนุโลมจิต, และโคตรภู ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการพิจารณาทางจิตใจเมื

…ยคาวจรนั้น ก็จะบรรลุ อุปจารฌาน และจตุกฌาน ปัญจกฌาน โดยนัยที่กล่าวแล้วนั้นแล อาโปกสิณ จบ * สุทธวตเถน หมายถึงผ้าไม่มีสี เพราะถ้าเป็นผ้ามีสี สีอาจตกทำให้น้ำกลายเป็นน้ำสีไป ไม่ใสสะอาด

ในบทนี้กล่าวถึงการปฏิบัติต่ออาโปกสิณ โดยให้หลีกเลี่ยงการใช้น้ำที่มีสีและใช้ผ้าสะอาดในการนำเสนอน้ำเพื่อให้เกิดวิธีการภาวนาที่ถูกต้อง ซึ่งจะนำไปสู่การเข้าถึงญาณต่างๆ เช่น อุปจารฌาน, จตุกฌาน และปัญจกฌาน

…ธรรมมีกาล " ) นัยหนึ่ง กาลในอันให้ผลแห่งธรรมนั้น ยังไกลที่จะถึง ๑. มหาฎีกาว่า ที่เห็นโดยภาวนาภิสมัย หมายถึงมรรค ที่เห็นโดยสัจฉิกิริยาภิสมัย หมาย ถึงนิพพาน และยังว่าแม้ผลเบื้องต่ำก็กล่าวได้ว่า " เมื่อบุคคลเห็…

…าเกี่ยวกับสันทิฏฐะในโลกุตตรธรรม อธิบายถึงการเห็นที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติภาวนา และแนวคิดของอกาลิโกที่หมายถึงการให้ผลที่ไม่ขึ้นอยู่กับเวลา ธรรมะนี้พุ่งเป้าสู่การให้ผลในทุกช่วงเวลา โดยไม่ยึดติดกับกาลเวลา อธิบาย…

…น เพราะปฏิบัติตามมัชฌิมาปฏิปทา ไม่เข้าใกล้อันตะ (ที่สุด * มหาฎีกาเปรียบเทียบไว้ว่า ไม่คดดังโคมูตร ( หมายถึงรอยมูตรที่ดิน ซึ่งโคเดินพลาง ถ่ายพลาง คดไปคดมา ) ไม่โกงดังความโก่งของวงเดือน ไม่งอดังหางไถ

เนื้อหาในบทนี้พูดถึงสัมมาปฏิปทาที่กล่าวถึงคุณสมบัติของพระอริยสงฆ์ซึ่งดำเนินตามปฏิปทาที่ถูกต้องและเหมาะสม ทั้งยังเน้นถึงความสำคัญของการปฏิบัติที่สอดคล้องตามข้อบังคับที่พระศาสดาทรงสอนไว้ โดยมีการแทนที่ด

…ะ ( ผู้ที่ควรนำของมาบูชา ก่อน ) นัยหนึ่ง พระสงฆ์ควรซึ่งอาหวนะโดยประการทั้งปวงเหตุนั้น ด. มหาฎีกาว่า หมายถึงนิกายสัพพัตถิกวาที ๒. มหาฎีกาแถมว่า บางทีตั้งอสงไขยกัปจึงจะได้พบ

ข้อความนี้อธิบายเกี่ยวกับคำว่า 'อาหวนียะ' และ 'ปาหุเนยยะ' ในบริบทของพระสงฆ์ โดยระบุถึงการถวายอาคันตุกทานที่เหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อพระสงฆ์ ซึ่งเป็นผู้มีคุณค่าควรแก่การกราบไหว้และถวายสังฆทาน ข้อควา

ประโยค - อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามและอัพยยศัพท์ - หน้าที่ 25 อตฺต ศัพท์นี้ โดยตรงใช้แทน กตฺตา ใช้เป็นคำแทนชื่อของ คนเหมือนกันสัพพนาม พูดปรารภขึ้นเฉย ๆ โดยไม่กล่าวถึงมาก่อน เช่น อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ ตนแลเ

บทนี้กล่าวถึงการใช้ศัพท์บาลี 'อตฺต' และการวิเคราะห์ในบริบทต่าง ๆ โดยให้รายละเอียดว่า 'อตฺต' หมายถึง 'ของตน' และสามารถใช้งานได้ในหลายรูปแบบ เช่น เอกวจนะและพหุวจนะ พร้อมทั้งตัวอย่างการใช้ศัพท์ในประโยคต…

…โยค - อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามและอัพยยศัพท์ - หน้าที่ 39 ครูทั้ง ๖ มีปุราณกัสสปเป็นต้น ที่เป็นพหุวจนะ หมายถึงพระพุทธเจ้า ในปางก่อนก็มี เพราะต้องการเรียกหลายพระองค์รวมกัน ทั้งนี้จะรู้ได้ เพราะมี อตีเต หรือ ปุพเ…

เนื้อหาอธิบายเกี่ยวกับวิธีการใช้คำในบาลี โดยเฉพาะนามและอัพยยศัพท์ พร้อมตัวอย่างเช่น การใช้คำว่า 'ปิตุ' (พ่อ) และรูปแบบการเปลี่ยนแปลงของคำในประโยค โดยแบ่งตามเอกพจน์และพหูพจน์ และการกำกับด้วยคำต่างๆ เช่

ประโยค - อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามและอัพยยศัพท์ - หน้าที่ 108 บ่งเนื้อความต่าง ๆ จะกล่าวไว้ในที่นี้จักเป็นการฟั่นเฟือนัก ผู้ ต้องการทราบให้ละเอียด จึงตรวจดูในเล่มวากยสัมพันธ์ ก็จักเข้าใจ ได้ดี. นิบาตสักว

…ห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างคำต่างๆ เช่น 'โข' และ 'หนอ' รวมถึงการแปลคำต่างๆ อีกมากมาย เช่น 'อญฺญทตฺถุ' หมายถึง 'โดยแท้' หรือ 'อโถ' ที่แปลว่า 'อนึ่ง' เป็นต้น ผู้สนใจศึกษาสามารถศึกษาเพิ่มเติมได้จากหนังสือวากยสัมพ…

… ทางหน้าแขน เป็นปฏิโลม ๒. มหาฎีกาว่า ที่ว่าละเอียด คือละเอียดกว่าหนังหยาบที่กล่าวมาแล้ว อีกนัยหนึ่ง หมายถึง หนังที่กำหนดเห็นยาก เพราะถูก ตโจ (หนังหยาบ) ปิดบังอยู่ เช่นหนังในที่ลับต่าง ๆ มีหนัง ข้างในปากเป็นต…

ในบทนี้ว่าด้วยการกำหนดหนังในร่างกาย ผ่านการส่งญาณเข้าไปในแต่ละส่วน ซึ่งเริ่มจากหนังศีรษะไปจนถึงหนังท้องน้อยและอวัยวะอื่นๆ เพื่อให้เข้าใจถึงการเข้าถึงภวังค์และการสำรวจความละเอียดของหนังที่ซ่อนอยู่ เช่น

…มือ สัณฐานดังห่วงแผ่น ตะกั่วที่เขาเชื่อมให้ติดกันตั้งไว้ กระดูกหลังมือ สัณฐานดังกองหัว * มหาฎีกาว่า หมายถึงคันธนูเล็ก ๆ สำหรับเด็กเล่น

เนื้อหานี้กล่าวถึงการอธิบายรูปร่างของกระดูกในร่างกาย โดยใช้เปรียบเทียบกับวัตถุต่าง ๆ เช่น แสดงลักษณะของกระดูกแข้งว่าเหมือนหน่อเป้ง เป็นต้น รวมถึงการอธิบายรูปร่างของกระดูกซี่โครง กระดูกสันหลัง กระดูกอก

…มต้นประมวลจิต เข้าทำกรรมฐาน) ไป ส่วนอาจารย์ลางเหล่ากล่าวว่า บทว่า * มหาฎีกาว่า เกจิอาจารย์ที่ว่านี้ หมายถึงอาจารย์วัดอุตตรวิหาร (วัดเหนือ ?) อยู่ที่ไหน ไม่บอก

ในบทนี้พระพุทธเจ้าตรัสถึงการฝึกอานาปานสติสมาธิว่าเป็นธรรมที่มีความละเมียดและประณีตโดยไม่ขึ้นอยู่กับความละเอียดหรือความหยาบของอารมณ์ ทั้งนี้อานาปานสติสมาธิจะช่วยให้เกิดความสงบและมีกำลังในการทำกรรมฐาน โ

…่นพ่าน ไปตามอารมณ์ต่าง ๆ มีรูปารมณ์เป็นต้นมาเสียนาน ไม่ใคร่จะขึ้นสู่ ๑. มหาฎีกาว่า คำว่าทุกประการนี้หมายถึง ๑๖ ประการนั่นเอง ๒. สมเณภิ อญฺญาห์ ในจตุกกังคุตตระหน้า ๓๒๓ อันเป็นที่มาแห่งพระบาลีนี้ พิมพ์ไว้ เป็น…

ในคำสอนของศาสนานี้ คำว่า 'อิธ ภิกฺขเว' หมายถึง 'ดูกรภิกษุทั้งหลาย' ซึ่งแสดงถึงความสำคัญของศาสนาในการสร้างอานาปานสติสมาธิ พุทธพจน์นี้ชี้ชัดให้เห็นว…

…ุทธิ์นั้น ในบทเหล่านั้น บทว่า คณนา ก็คือนับ (ลม) นั่นเอง บทว่า อนุพนฺธนา คือตาม (ลม) ไป บทว่า ผุสนา หมายถึงที่ ๆ ลม

เนื้อหาเกี่ยวกับการฝึกอานาปานสติกรรมฐาน โดยเน้นการนับลมและการตั้งสติให้มั่นในการปฏิบัติ ซึ่งประกอบไปด้วยวิธีการหลากหลายในการนับลม เช่น คณนา อนุพนธนา ผุสนา และวิธีการสร้างสมาธิที่เชื่อมโยงกับคุณพระรัตน

…อง ๑. ถ้ายอมรับว่า พระพุทธโฆสแต่งวิสุทธิมรรคนี้ก่อนอรรถกถาอื่น ๆ คำว่า "ในอรรถกถาทั้งหลาย นี้ ก็ต้องหมายถึงอรรถกถาทั้งหลาย ที่ปราชญ์ชาวสีหลแต่งไว้ก่อน เช่น มหาอรรถกถา (?) ๒. มหาฎีกาว่า คำว่า แม่ลูก (มาตุปุตฺ…

เอกสารนี้พูดถึงการมนสิการในวิสุทธิมรรค โดยการอธิบายถึงวิธีการต่างๆ เช่น อนุพันธนาและผุสนา การนับลม และการตั้งจิต ที่ช่วยให้บัณฑิตเข้าใจถึงแนวทางการปฏิบัติอย่างถูกต้อง พร้อมกับอุปมาที่ช่วยอธิบายแนวความ

…เลน เหตุทัสสนะ (แสดงเหตุด้วยผล) ๒. มหาฎีกาว่า อุปกิเลส ในที่นี้หมายเอานีวรณ์ ละโดยวิกขัมภนปหาน วิตก หมายถึงมิจฉาวิตก มีกามวิตกเป็นต้น

บทความนี้เน้นการอธิบายหลักการของความเพียรในพระพุทธศาสนา โดยกล่าวถึงการฝึกกายและจิตเพื่อการละอุปกิเลสและการเข้าถึงธรรมวิเศษ ทั้งสามอย่าง ได้แก่ ปธาน ประโยค และธรรมวิเศษ จะช่วยให้ภิกษุสามารถพัฒนาตนเองได