การพบกันครั้งแรกระหว่างพระพุทธเจ้าและปัญจวัคคีย์ : หน้า 6/60

อนุตตร ธมมุจกฺ ปวตติ ปฏิปทึ... พระพุทธองค์ทรงหมุนวงล้อแห่งธรรม ณ ป้อมสิปตกมุคทายวัน ในวันเพ็ญเดือน ๘ อาสาฬหปุณมี การพบกันของพระพุทธเจ้าและ ปัญจวัคคีย์ ทั้ง ๕ นี้เป็นครั้งแรก หากเป็นการพบกัน หลังจากเกิดความขัดแย้งในเรื่อง "วิธีการปฏิบัติ เพื่อให้เข้าถึงที่สุดแห่งทุกข์" กล่าวคือ ปัญจวัคคีย์ ทั้ง ๕ เห็นว่า "อัตตกิลมานโยก" หรือ "การบำเพ็ญ ทุกกรัีย" นี้ เป็นหนทางเพื่อให้ถึงที่สุดแห่งทุกข์ แต่พระพุทธองค์ทรงเห็นเช่นนั้นไม่ ดังนั้น บรรยากาศการพบกันในวันนั้นจึงไม่สุขุดนัก แต่ด้วย บารมีธรรมและพระมหากิริยาคุณที่พระพุทธองค์ ทรงทำให้ปัญจวัคคีย์ทั้ง ๕ มีเจตนิดดีในการฟังธรรม ที่พระพุทธองค์ทรงแสดงในวันนั้น จนในท้ายที่สุด "ธรรมจำจัก" อันปราชญ์กูสันติและสมานิ่งหลาย ได้บังเกิดแก่ท่าน โกณฑัญญะว่า "สิ่งใดสิ่งหนึ่งมีความเกิดขึ้นเป็นธรรมกฎ... สิ่งนั้นทั้งปวงมีความดำรงไปเป็น ธรรมดา" บรรลุธรรมเป็นพระโสดาบัน เป็นพยานในภาระของพระพุทธองค์ รวมถึง การบรรลุธรรมของ "พระมรรค ๑๘ โกฏิ" ในครั้งนั้น ดังนั้นปรากฏใน "สารตบาปกาลสีนี" อรรถกถา เมื่อมาถึงตรงนี้ อาจกล่าวได้ว่า "เป็นจุดเริ่มต้น" ของการบรรลุโณคิณีทาน "อีกทั้งหนึ่ง" ของพระพุทธองค์ที่ทรงตั้งไว้ตลอดกัลยานาน คือ การนำธรรมะที่ทรงไป “เห็นและรู้” เช่นเดียวกับพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทุก ๆ พระองค์ มาแนะนำสอนแก่ในสัตว์ทั้งหลาย ให้เห็นและรู้ตาม