กาล : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 8 / 86

… ติสฺโส สเหตุกา อฏฺฐาติ เอกาทส กิริยา เจติ” สพฺพถาปิ กุสลากุสลวิปากกิริยานํ อนุโตคธเเทน จตุปัญญาเสว กาล ทวาร สนฺตานาทิเภเทน อเนกวิธภาเวปีติ อตฺโถ ฯ กามาวจรวณฺณนา นิฏฐิตา ฯ ๑. ส. เอาถนฺตเร วิชาติ ทิสสติ ฯ…

เนื้อหานี้ว่าด้วยอภิธรรมและความหมายของจิตและกรรม โดยเฉพาะการสนทนาเกี่ยวกับวิปากกิริยา และเป้าหมายวิเคราะห์กุสลจากแง่มุมต่างๆ การใช้เหตุและปัจจัยเพื่อสร้างความเข้าใจในประเด็นจิตและการกระทำ เพื่อชี้ให้เ

…าเลสุ ฉปฺปญฺจปิ ชวนาน ปวตฺตนฺตีติ อาห เยฮุยเยนาติ ฯ ชวนานุพนธานีติ ปฏิโสตคามินาร์ นทีโสโต วัย กิญจิ กาล ชวน อนุคตานิ ฯ ตสฺสชวนสุสอารมฺมณ์อารมฺมณเมเตสนฺติตทารมุมณานิ พรหมสโรติอาที่สุ วิย มชฺฌปทโลปวเสน ฯ ต…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการศึกษาทฤษฎีอภิธรรม โดยเฉพาะในบริบทของอภิธมฺมตฺถสงฺคห รวมถึงการวิเคราะห์วิญญาณและองค์ประกอบทางจิตใจ การอธิบายเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของจิตใจและการประมวลผลที่เกี่ยวข้องกับอภิธรรม มุ

…าลียา สห อภิธรรมมาตวิภาวินีนาม อภิธมฺมตฺถสังคหฎีกา - หน้าที่ 18 ปญฺจมปริจเฉทวณฺณนา หน้าที่ 185 สมเย กาล กโรติ ฐานเมต์ วิชฺชติ ย ทวินน์ คดีน อญฺญตร์ คติ อุปปชฺเชยย นิรย์ วาตรจฉานโยนี วาติ ฯ ตตฺโถนต์วาติ ต…

เนื้อหาหลักในอภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียาได้กล่าวถึงความสำคัญของการศึกษาธรรมและองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องในอภิธรรม โดยมีการอธิบายถึงปรัชญาและแนวคิดต่าง ๆ ที่ส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิตของบุคคล. เนื้อหาถูกจัดเรีย

…์ โหติ ฯ เอต ยถาวุตต์ วฏฺฏปปวตฺติ อว์ อนิจจ ปโลกธมฺม ปฏิสงฺขาย ปัจจเวกขิตวา พุธา ปณฺฑิตา จิราย จิริ กาล สุพฺพตา หุตวา อจฺจติ ธุว์ อจวนธัมม์ ปท์ นิพฺพานปท อธิคนฺตฺวา มคฺคผลญาเณน สัจฉิกตวา ตโตเยว สฏฐ สมุจฺ…

เนื้อหานี้สำรวจการปฏิสนธิและอภิธมฺมตฺถในวิธีการที่ละเอียด โดยชี้ให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างการเกิดใหม่และอวิชชา รวมถึงการอธิบายเกี่ยวกับอุปสรรคและแนวทางในการเข้าถึงนิพพานจากทฤษฎีอภิธรรม ซึ่งมีการนำเ

…กเมน ฆานทสก์ ตโต สตฺตาหาติกุกเมน ชิวหาทสกนฺติ เอวํ อนุกุกเมน ฯ อฏฐกถายมปี หิ อยมตฺโถ ทสฺสิโตว ๆ ฐิติกาลนุติ ปฏิสนธิจิตตสุส ฐิติกาล ฯ ปฏิสนธิจิตตสหชาตา หิ อุตุฏฐาน ปตฺตา ตสฺส ฐิติกฺขเณ สุทธฏฐก์ สมุฎฐาเป็น…

บทความนี้เจาะลึกถึงอภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียาและการศึกษาของอภิธรรมที่มีความสำคัญในพุทธศาสนา การเข้าใจอภิธมฺมและหลักการธรรมะจะช่วยส่งเสริมความเข้าใจชีวิตและมุมมองต่อความเป็นจริงในธรรมชาติ อภิธมฺมจะสรุปถึงเห

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 130 ที่พ้นจากกาล และเป็นอดีตตามสมควร ฯ เชื่อมความว่า อารมณ์ ของจิตที่พ้นจากทวาร กล่าวคือปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติ มี 5 …

บทนี้พูดถึงอารมณ์ของจิตที่พ้นจากทวาร ที่กล่าวถึงลักษณะและอวิหารณ์ของจิต ไม่ให้ยึดถืออารมณ์ที่เป็นอดีตหรือปัจจุบัน โดยอธิบายถึงความสำคัญของการเป็นอารมณ์และกรรมที่เกี่ยวข้องกับจิต จึงพิจารณาว่าอารมณ์ที่

…ด้ทำในเวลา ใกล้ตาย ๑ อาจิณณกรรม กรรมที่ประพฤติเนื่อง ๆ ๑ กตัตตากรรม กรรมสักแต่ว่าทำ ๑, ด้วยอำนาจแห่งกาลที่ให้ผล (คือให้ผลตามระยะ กาล มี ๔) คือ ทิฏฐธรรมเวทนียะ กรรมอันสัตว์จึงเสวยในภพ ปัจจุบัน ๑ อุปัชเวทน…

ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ได้มีการอธิบายเกี่ยวกับกรรมว่าแบ่งออกเป็น 4 ประเภทหลัก โดยกรรมสามารถแบ่งได้ตามลำดับการให้ผลและอำนาจแห่งฐานะที่ให้ผล เช่น อกุศลกรรม, กามาวจรกุศล, รูปาวจรกุศล, และอรูปาวจรกุศล โดยเ

…นต้น ชื่อว่ากลาป ฯ บทว่า ปวตฺติกกมโต ๑ ได้แก่ตามลำดับ ความเกิดขึ้นแห่งรูปทั้งหลาย โดยความต่างแห่งภพ กาล และสัตว์ฯ ธรรมทั้ง [อธิบายมหาภูตรูปเป็นต้น] ทั้งหลายมีปฐวีธาตุเป็นต้น ชื่อว่ามหาภูต เพราะอรรถว่า เก…

บทความนี้นำเสนอความเข้าใจเกี่ยวกับมหาภูตรูป สามารถแบ่งแยกและอธิบายคุณสมบัติของธาตุที่มีมากมาย โดยเฉพาะปฐวีธาตุ ซึ่งจะมีการเปรียบเทียบกับลักษณะต่างๆ เช่น การแสดงสิ่งที่ไม่เคยมี สูตรกำกึ่งที่ใช้แสดงผล โ

… ฯ เพราะว่า การบัญญัติว่าขันธ์ โดยอรรถคือความประชุมกันแห่งธรรม ทั้งหลายที่แตกต่างกัน โดยความต่างแห่งกาลมีอดีตกาลเป็นต้น เพราะ ฉะนั้น พระนิพพานจึงนอกไป อธิบายว่า พ้นไปจากการ สงเคราะห์เข้าในขันธ์ เพราะไม่ม…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาอธิบายถึงความสำคัญของขันธ์ในการเกิดทุกข์และการพ้นจากทุกข์ ซึ่งปรกฏว่า พระผู้มีพระภาคทรงยกขันธ์เป็นตัวแทนแห่งธรรมต่าง ๆ ที่มีความแตกต่างและเก

…ัฏฏะ ๓, และมูล ๒ ฯ พึงทราบ อย่างไร ? พึงทราบอย่างนี้ อัทธา ๓ คือ อวิชชาและสังขาร เป็นอดี ตัทธา (อดีตกาล) ชาติ ชรา และมรณะ เป็นอนาคตทธา (อนาคต- กาล) องค์ทั้ง ๘ ในท่ามกลาง เป็นปัจจุปันนัทธา (ปัจจุบันกาล)ฯ …

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงปฏิจจสมุปบาทนัยซึ่งอธิบายการเกิดขึ้นของทุกข์ โดยเริ่มต้นจากสฬายตนะซึ่งเป็นปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดผัสสะและเวทนาจนถึงชาติและมรณะ ทั้งหมดนี้เกิดขึ้นตามลำดับของปัจจัยที่เครือข่ายและเกี

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 348 [สังคหคาถา] ในอดีตกาล มีเหตุอยู่ ๕ อย่าง ในปัจจุบัน - กาล มีผลอยู่ ๕ อย่าง ในปัจจุบันกาล มีเหตุอยู่ ๕ อย่าง ในอนาคตกาล มี…

บทความนี้วิเคราะห์เกี่ยวกับวัฏฏะที่มีอยู่ในภูมิทั้งสาม อธิบายถึงอวิชชาและตัณหาที่เป็นสาเหตุหลักในการเกิดกิเลส และวัฏฏะที่หมุนเวียนไม่สิ้นสุด ซึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงบัญญัติเรื่องนี้ไว้ในความเข้าใจเพ

…่า สิ้นไป เป็นทุกข์ เพราะอรรถว่า น่ากลัว เป็นอนัตตา เพราะอรรถว่า ไม่มีสาระแก่นสาร ด้วยอำนาจอัทธานะ (กาล) หรือด้วยอำนาจสันตติ (ความสืบต่อ) หรือด้วยอำนาจขณะ และตาม เห็นความเกิดขึ้นและความสิ้นไปในสังขารเหล่…

เนื้อหาเกี่ยวกับการพิจารณาไตรลักษณ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยมีการอธิบายถึงแนวทางในการปฏิบัติวิปัสสนา การเห็นความไม่เที่ยงและความสิ้นไปของนามรูปผ่านสัมมสนญาณและอุทยัพพยญาณ สอนให้เห็นถึงความเกิดขึ้นและก

…บ หลัง จึงควรให้เปลืองไปด้วยดี, พระองค์จะทรงแสดงแบบอย่างในข้อนี้อันสมแก่บรรพชิต จึงทรง แจกนิทเทสแห่งกาลัญญุตาวิกัปหลัง ดังนี้ว่า กาลญญ จ กถ โหติ ภิกษุเป็นกาลัญญู ผู้รู้จัก กาลเป็นไฉน อิธ ภิกขเว ภิกขุ กาล…

…ลักการจากพระธรรมที่สอนให้ผู้อยู่ในธรรมวินัยรู้จักแยกแยะช่วงเวลาที่ควรทำกิจต่าง ๆ รวมทั้งการเข้าใจฤดูกาลต่าง ๆ เพื่อให้สามารถใช้เวลาได้อย่างมีประสิทธิภาพและส่งผลดีต่อชีวิต ทั้งยังสอดคล้องกับหลักการทางจิตว…

…ัติ รัฏฐาภิบาลโนบาย ขอรับพระราชทานอัญเชิญพระพุทธภาษิตบทหนึ่ง มาถวายพระพรดังนี้ ปญฺญวา พุทธิสมฺปนฺโน กาลัญญ สมบุญญ จ วิธานวิธีโกวิโท ส ราชาวสต วเส ។ แปลความว่า “ผู้มีปัญญา ถึงพร้อมด้วยความรู้ ฉลาดในวิธีจั…

บทความนี้กล่าวถึงพระคุณและการทรงครองราชย์ของสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า รวมถึงคำพุทธภาษิตที่แสดงถึงความฉลาดในการบริหารราชการ พระอาจารย์มั่นได้เล่าถึงประสบการณ์ที่ได้มีนิมิตเกี่ยวกับพระองค์ และเหตุกา

…ี่ควรไม่ให้ผิดจากทำนองคลองธรรม แต่ ให้เป็นไปตามธรรม สมด้วยพระพันธคาถาที่บัณฑิตรับพระราชทานกล่าวถวาย กาล กราบทูลให้ทรงวิจารณ์ทศพราชธรรมที่ทรงบำเพ็ญอยู่ว่า ทาน สีล ปริจจาค อกโกธ อวิหึสญฺจ อิจฺเจเต กุสโล ธม…

…มไม่เบียดเบียน และความอดทน ในบริบทของทศพิธราชธรรมและบารมีของพระมหากษัตริย์ไทย ที่ทรงมีมาตั้งแต่โบราณกาลจนถึงปัจจุบัน คำสอนเหล่านี้ก่อตั้งขึ้นเพื่อให้พระราชาใช้ในการปกครองประชาชนอย่างมีความสุข ตลอดจนเปรีย…

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ๒๕๑ กาลัญญุตา มีอรรถาธิบายดังรับพระราชทานถวายวิสัชนามา ย่อมสำหรับกับกาลิกกิจ คือ ธุระอันจะพึงทำ เป็นคราวเป็…

เนื้อหาเกี่ยวกับความสำคัญของกาลัญญุตา ซึ่งหมายถึงการรู้จักใช้เวลาในชีวิตให้เกิดประโยชน์ ตามคำสอนของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ แสดงให้เห…

… ។ ขอสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภาคเจ้า อันพระคุณพิเศษอุดมนั้น ๆ อบรมแล้วจะทรงพระราช เกษมสุขทุกทิพาราตรี กาล ดำรงพระชนมายุยืนนาน หาภยันอันตรายแต่ที่ไหนมิได้ ทรงพระ เจริญไพบูลย์ด้วยพระราชอิสสริยยศเดชานุภาพ ดัง…

ในงานมงคลนี้ ขอให้พระพุทธรัตนะและพระธรรมรัตนะประเสริฐ ร่วมจิตรเสนอบาตรพระราชสมภารพรพระองค์ ให้อยู่ในเกษมสุขตลอดพระชนมายุ และปกครองแผ่นดินให้อยู่ดีมีสุขไม่มีภัยอันตราย พระมหากษัตริย์ทรงมีพระปัญญาจักษุท

ประโยค๑ - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 160 ธาตุ (๑๑๔) วิภัตติที่บอก กาล บท วจนะ บุรุษ เหล่านี้ สำหรับ ประกอบกับธาตุ คือกิริยาศัพท์ที่เป็นมูลราก, ธาตุนั้นท่านรวบรวม จัดได้เ…

ในเนื้อหานี้ได้กล่าวถึงวิภัตติที่บอกกาลบทวาจนะและบุรุษซึ่งประกอบด้วยธาตุที่เป็นมูลราก ธาตุแบ่งออกเป็น 4 หมวดตามประเภท โดยยกตัวอย่างธาตุต่าง…

…ี้เถิด ธาตุที่สำแดง มานี้ แต่พอเป็นตัวอย่างเล็กน้อย ธาตุ วาจก (๑๑๕) กิริยาศัพท์ที่ประกอบด้วยวิภัตติ กาล บท วจนะ บุรุษ ดังนี้ จัดเป็นวาจก คือ กล่าวบทที่เป็นประธานของกิริยา ๕ อย่าง คือ กัตตุวาจก ๑ กัมมวาจก…

เนื้อหาเกี่ยวกับบาลีไวยากรณ์ส่งเสริมความเข้าใจในวจีวิภาค โดยเฉพาะธาตุที่แบ่งออกเป็นสองประเภทคือ สกัมมธาตุ ซึ่งมีกรรมและ อกัมมธาตุ ที่ไม่มีกรรม เช่น ธาตุที่หมายดอกจันทน์จัดเป็น อกัมมธาตุ ขณะที่ อิกขุ ถ

…วแล้วในหนหลัง, ปาเจติ เป็นกิริยาอาขยาต. ปฏฺ ธาตุ เป็นไปในความหุง, เณ ปัจจัย, ติ วัตตมานาวิภัตติ บอก กาล บท วจนะ บุรุษ ดังก่อน เป็นเหตุกัตตุวาจก กล่าว กัตตุผู้เหตุ คือ บอกว่า เป็นกิริยาของ สามิโก ซึ่งเป็น…

เนื้อหาที่เกี่ยวกับกิริยาศัพท์ในบริบทของบาลีไวยากรณ์ โดยเฉพาะการใช้ภาววาจกและกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดความหมายของคำและการสร้างประโยค เช่น การใช้ประธานและกรรม รวมถึงตัวกัตตา ด้วยการยกตัวอย