มรรคจิต : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 60 [วิเคราะห์โสตาปัตติมรรคจิตเป็นต้น] มรรคมีองค์ ๘ อันประเสริฐ บัณฑิตเรียกว่า โสตะ เพราะ ไหลตรงไป คือเข้าไปถึงนิพพาน หรือเพราะเป็…

บทความนี้สำรวจและวิเคราะห์เกี่ยวกับโสตาปัตติมรรคจิตและกลไกการบรรลุถึงนิพพาน การเข้าใจแนวคิดเกี่ยวกับโสตาปัตติมรรคและบทบาทของพระสกทาคามีในมนุษย์และเทวโล…

…าบสุดละเอียด เดินในไส้ (หยุดในหยุด กลางของหยุด ในหยุดๆๆๆ) ไม่ใช่เดินทางอื่น เดินทางในกลางดวงปฐมมรรค มรรคจิต มรรค ปัญญา เดินไปในกลางดวงศีล ดวงสมาธิ ดวงปัญญา ดวงวิมุตติ วิมุตติ ญาณทัสสนะ นั้นเป็นทางเดินของพระพ…

เนื้อหาเกี่ยวกับความสำคัญของการเข้าถึงที่สุดของตัวตนในพระพุทธศาสนา โดยพูดถึงความจำเป็นในการค้นหาความจริงภายใน และการไม่หลงเชื่อในกิเลสที่ทำให้ชีวิตมีความยุ่งเหยิง เช่นเดียวกับการดูแลครอบครัวซึ่งอาจทำใ

…มาทิฏฐิ กายทิพย์ ทั้งหยาบและละเอียด ไม่โลภ ไม่โกรธ ไม่หลง ไม่กําหนด ไม่ขัดเคือง ไม่หลงงมงาย ปฐมมรรค มรรคจิต มรรคปัญญา กายรูปพรหมทั้งหยาบและละเอียด มีราคะ โทสะ โมหะ กายอรูปพรหมทั้งหยาบและละอียด มีกามราคานุสัย…

พระธรรมเทศนานี้กล่าวถึงการทำความเข้าใจธรรมขาวและธรรมดำ โดยเน้นการปฏิบัติตนเพื่อละความโลภ โกรธ และหลง และพัฒนาคุณธรรมที่ดี เพื่อเข้าสู่นิพพาน สอนให้รู้จักการจักการแตกต่างอย่างคลี่คลายระหว่างกายมนุษย์แล

…ินเล่อ อย่าเผลอตัว ทำให้ยิ่งหนักขึ้นไป ให้บรรลุธรรมที่พระองค์ทรงประสงค์ หนทางเบื้องต้น คือ ปฐม มรรค มรรคจิต มรรคปัญญา โคตรภู โสดา สกทาคา อนาคา อรหัต ให้ ปรากฏขึ้นในตัวของตัว จะได้เป็นที่พึ่งของตัว”

บทเทศนานี้สำรวจแนวปฏิบัติทางจิตใจของสัตบุรุษและอสัตบุรุษ โดยเน้นถึงการให้ที่ยากเย็น เช่น การให้ชีวิตหรือการบำรุงพระพุทธศาสนา ในการกระทำต่างๆ ของผู้มีปัญญา เพื่อสรรค์สร้างบารมีและสร้างความก้าวหน้าในทาง

170 สาระสำคัญพระธรรมเทศนา การบรรลุศีลบริสุทธิ์ ก็ทำได้ยากยิ่ง ตั้งแต่ศีล ๕ - ๒๒๗ ข้อ บรรลุปฐมมรรค มรรคจิต มรรค ปัญญา ทั้งกายวาจาใจ บริสุทธิ์อย่างเดียว ต. อสัตบุรุษทั้งหลายกระทำตามไม่ได้ การไปจากโลกนี้ของสั…

พระธรรมเทศนานี้กล่าวถึงการบรรลุศีลบริสุทธิ์ซึ่งมีความสำคัญมากในพระพุทธศาสนา ตั้งแต่ศีล 5 ถึง 227 ข้อ โดยการประพฤติธรรมจะนำไปสู่ความสุขและการยกย่อง ความแตกต่างระหว่างสัตบุรุษและอสัตบุรุษนั้นแสดงให้เห็น

…เพราะความไม่ประมาท ด้วยการให้ทาน ศีล ภาวนา ตั้งอยู่ในศีล สมาธิ ปัญญา อธิศีล อธิจิต อธิปัญญา ปฐมมรรค มรรคจิต มรรคปัญญา เห็นชัดเช่นนี้ เรียก “ปัญญา” ส่วนกายอื่นๆ นั้นเห็นแยกละเอียดออกเป็นขันธ์ทั้ง ๕ ที่ละเอียด…

เนื้อหานี้สำรวจการเข้าถึงกายธรรมและพัฒนาความเข้าใจเกี่ยวกับกรรมวัฏฏและกิเลสวัฏฏในบริบทของพระพุทธศาสนา เน้นบทบาทของความไม่ประมาทในการเข้าถึงพระอรหัต รวมถึงการวิเคราะห์อาสวะและสังโยชน์ที่ต้องพ้นจาก กิจท

…ัดเคือง มีความเมตตาเป็นปุเรจาริก ไม่หลง รู้แจ้งเห็นจริงดังนี้ นี้เป็นธรรมฝ่ายขาว กายรูปพรหม ปฐมมรรค มรรคจิต มรรคปัญญา นี้เป็นธรรมฝ่ายขาว ไม่ใช่ฝ่ายดำ ให้รู้จักคลองธรรมดังนี้ นี่คลองธรรมดังนี้นัยหนึ่ง อีกนัยห…

เนื้อหานี้พูดถึงการให้ของที่เรามีแก่ผู้อื่นและการตั้งอยู่ในเมตตาอย่างที่เป็นธรรมฝ่ายขาว โดยระบุถึงการไม่กำหนัดและไม่ขัดเคือง รวมถึงการทำความเข้าใจคลองธรรมในมุมมองที่ลึกซึ้ง สิ่งที่พบคือดวงต่าง ๆ เช่น

…ภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 8 จิต ๘๕ เป็นจิต ๑๒๑ ได้อย่างไร ? จิตทั้ง ๕ นี้ คือ ปฐมฌาน โสดาปัตติมรรคจิต ประกอบด้วยวิตก วิจาร ปีติ สุข และเอกัคคตา ๑ ทุติยฌานโสดาปัตติมรรคจิต ประกอบด้วยวิจาร ปีติ สุข และ เ…

…ปฐมฌานและอนุตตรจิต รวมถึงการใช้งานจริงในด้านจิตวิญญาณ การศึกษาเหล่านี้สำคัญในทางธรรม โดยการรวมกันของมรรคจิตและผลจิตสร้างจำนวน 40 โดยแบ่งออกเป็นแบบละเอียด เพื่อให้มีความเข้าใจที่ลึกซึ้งเกี่ยวกับจิตในทางแนวพระ…

…ที่นี้ ฯ จริงอยู่ พระสกทาคามีจำพวกหลังนี้ ไปจาก มนุษย์โลกนี้แล้ว กลับมาในมนุษยโลกนี้อีกครั้งเดียว ฯ มรรคจิต ของพระสกทาคามีนั้น ชื่อว่าสกทาคามีมรรคจิต ฯ เฉพาะพระอริย บุคคลผู้ตั้งอยู่ในผล ชื่อว่าพระสกทาคามี เพ…

…นี้เสนอความเข้าใจเกี่ยวกับพระสกทาคามี ผู้ซึ่งกลับมาในมนุษย์โลกเพียงครั้งเดียว และรายละเอียดเกี่ยวกับมรรคจิตที่พระสกทาคามีและพระอนาคามีมีส่วนร่วม การแยกแยะมรรคของพระอริยบุคคลทั้งสาม ได้แก่ สกทาคามี, อนาคามี แ…

…นเป็นผลมาก ไว้แล้ว ถามว่า “ชื่อว่าความที่ พระผู้พร้อมเพรียงด้วยมรรค อันธรรมคาดกำหนดแล้ว ด้วยขณะแห่ง มรรคจิต ก็ในขณะนั้น การให้ท่านก็ดี การรับประทานดี จะมิได้ อย่างไร?” ตอบว่า “ภิกษุผู้ปรารถนาวิถีสมะ ยินดีที่…

เนื้อหาส่วนหนึ่งเกี่ยวกับการถวายทานในพระพุทธศาสนา โดยอธิบายถึงผลของทานที่ถวายต่อสงฆ์ในขณะที่มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข มุ่งเน้นถึงความสำคัญของการถวายทานและการมีส่วนร่วมในวิถีพุทธเพื่อเข้าถึงทางพุทธศาสนาแ

…่อมรู้จิตของพระ อริยะชั้นต่ำ (มีพระสกทาคามีเป็นอาทิ) ก็ย่อมรู้จิตของพระ (เจโตปริยญาณนั้น) ในกาลที่มีมรรคจิตเป็นอารมณ์ ก็เป็น มัคคารมณ์ ය ส่วนว่า เมื่อใดพระโยคีรู้จิตคนอื่นได้ในกาลภายใน ๗ วันที่ล่วง แล้วก็ดี …

…เกี่ยวกับเจโตปริยญาณและประเภทของจิตในบุคคลต่างๆ ตั้งแต่พระโสดาบันถึงพระอรหันต์ โดยมีการเจาะลึกเรื่องมรรคจิตและผลของคำว่าอัปปมาณารมณ์ในระบบการเข้าใจนี้ นอกจากนี้ยังชี้ให้เห็นถึงความแตกต่างที่บัณฑิตควรทราบในกา…

…า ก็เพราะเหตุไร โลกุตตรกิริยาจิตนั้นจึงไม่มี ๆ แก้ว่า เพราะมรรคเป็นไปชั่วขณะจิต เดียว ฯ จริงอยู่ ถ้ามรรคจิตจะพึงบังเกิดขึ้นบ่อย ๆ ในเวลานั้น บัณฑิตอาจจะกล่าวมรรคจิตนั้นว่าเป็นกิริยา โดยที่บังเกิดแก่พระ ન્ ๆ …

…ัมมาสมาธิผ่านมรรค ๔ อธิบายถึงความแตกต่างของจิตและผลของการกระทำที่เกิดจากกุศลจิต อธิบายการเกิดขึ้นของมรรคจิตและการระงับกิเลสได้อย่างเด็ดขาด พร้อมทั้งการวิเคราะห์เกี่ยวกับอินทรีย์ที่มีความสามารถต่างกันในภาวะจิ…

…อันบุคคลได้โดย การบรรลุมรรคคราวแรก หรือของบุคคลผู้บรรลุมรรคคราวแรก (ผู้แรกถึงกระแส) ชื่อว่าโสดาปัตติมรรคจิต ฯ จิตที่เป็นผลนั้นด้วย เป็นอรหัตด้วย เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าอรหัตตผลจิต ฯ ન્ ๆ ๆ

ในหน้าที่ 62 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกาได้กล่าวถึงการแจกแจงนัยที่เกี่ยวข้องกับโสดาปัตติมรรค โดยมีการแสดงออกถึงประเภทนัยที่เป็นจำนวนมาก ตัวอย่างเช่น การแจกออกเป็นจำนวน ๑๐๐๐ นัย โดย

…น ฯ จิตที่ชื่อว่า โลกุตตระ เพราะอรรถว่า ข้ามขึ้นจากโลก กล่าวคือ อุปาทานขันธ์ โดยที่ไม่มีอาสวะ ได้แก่มรรคจิต ฯ ส่วนผลจิต ชื่อว่า โลกุตตระ เพราะอรรถว่า ข้ามขึ้นแล้วจากโลกนั้น ๆ อีกนัยหนึ่ง แม้มรรคจิตและผลจิตทั…

บทความนี้นำเสนอเกี่ยวกับการจำแนกประเภทของจิตในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยจำแนกจิตตามลักษณะเฉพาะที่มีอิทธิพลต่อการเกิดผล จิตที่ถูกจำแนกออกเป็นกามาวจรจิตและโลกุตตระ โดยจิตต่างๆ จะมี

…้าที่ 7 ประเภทแห่งอารมณ์ มีอีก ๑๒ โดยความ ต่างแห่งกุศล วิบาก และกิริยา ฯ จิตทั้ง ๔ นี้ คือ โสดาปัตติมรรคจิต ๑ สกทาคามิมรรคจิต ๑ อนาคามิมรรคจิต ๑ อรหัตตมรรคจิต ๑ ชื่อว่า โลกุตตรกุศลจิต ฯ จิตทั้ง ๔ นี้ คือ โสด…

บทความนี้ให้ความรู้เกี่ยวกับประเภทของอารมณ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยอธิบายถึงความแตกต่างระหว่างกุศล วิบาก และกิริยา และการจำแนกจิตเป็นประเภทต่าง ๆ รวมถึงจิตประเภทโลกุตตรและจำนวนที่แตกต่างกันจึงเป็นควา

…ะและปุถุชนเท่านั้น ๆ จริงอยู่ แม้พวกพระเสขะก็ไม่อาจเพื่อจะรู้จิตที่เป็นไปในบุคคลชั้น กล่าวคือ อรหัตตมรรคจิต และอรหัตตผลจิต เพราะยังไม่ได้บรรลุ เว้นแต่โลกิยจิต แม้ปุถุชนเป็นต้นก็เหมือนกัน ไม่อาจรู้จิตของพระโส…

เนื้อหานี้กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตและอารมณ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยนำเสนอเรื่องปฏิฆะ, กามาวจรธรรม, มหัคคตธรรม และบัญญัติธรรม เป็นอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับความไม่สงบและความไม่ตกลงในจิตของพระเสขะและ

…โลกุตตรกุศล ๒๑ เป็นอกุศล ๑๒ โลกุตตรผลจิต ๔ และกิริยาจิต ที่เป็นไปในภูมิสาม ๑๘ฯ จริงอยู่ จิตมีโลกุตตรมรรคจิตเป็นต้น แม้ ชั่วขณะจิตเดียว ก็ชื่อว่าชวนกิจ เพราะมีการเสวยรสแห่งอารมณ์นั้น เป็นสภาพ เหมือนพระสัพพัญญ…

เนื้อหาในหน้านี้กล่าวถึงการอธิบายขันธ์ที่เกี่ยวข้องกับจิตและธรรมชาติของอารมณ์ อธิบายถึงกาลที่เป็นอเหตุกะ รวมถึงความไม่มีอำนาจของปฏิสนธิกาลที่ส่งผลต่อความเป็นไปของจิตซึ่งให้ความเข้าใจในเรื่องของสันตีรณ

…ปาวจรชวนจิต 4 โลกุตตรชวนจิต ๓ และมโนทวาราวัชชนจิตที่เหลือ เว้นจิต ๔๓ ด้วยอำนาจกามาวจรวิบากจิต ๒๓ ปฐมมรรคจิต รูปาวจรจิต ๑๕ ปฏิฆจิต ๒ อรูปวิบากจิต กิริยามโนธาตุ และหสนจิต ฯ ส่วนอาจารย์ บางพวกกล่าวว่า เพราะในรู…

เนื้อหานี้กล่าวถึงจิตในภพต่าง ๆ ที่มีการพิจารณาและวิเคราะห์ตามอภิธัมมิติ โดยเฉพาะในกามภพและรูปภพ รวมถึงความแตกต่างของวิถีจิตในแต่ละภพ และการมีอยู่ของอนิฏฐารมณ์ในโลกแห่งวิบากจิต ซึ่งเป็นการแสดงถึงลักษณ

…มที่จิตนั้นอันท่านแท่งตลอดแล้ว" [๒๐๐] ฯ ก็กล่าวนิจของอธิษฐานว่า "บทว่า อริยัน ความว่า ปฐมชน้อมไม่รู้มรรคจิตผลของพระอริยทั้งหลาย. จริงอยู่ อนุปฺชุนไม่สามารถที่จะรู้มรรคจิตผลนั้น แม้ด้วยเจตปริญญา เพราะความที่โ…

เนื้อหาเกี่ยวกับความสามารถของบุคคลในการรู้จักจิตใจของผู้อื่นในทางธรรม โดยเฉพาะการแตกต่างระหว่างพระอริยบุคคลในมรรคเบื้องต่ำและเบื้องสูง การเปรียบเทียบจิตใจของพระอริยทั้งหลายที่มีความสามารถในการรับรู้ผล

…เป็นอย่างนี้” นี่แหละ เอส มคฺโค วิสุทฺธิยา หนทางหมดจดวิเศษ หมดจดวิเศษ กว้างขวางนัก ได้แก่ทางปฐมมรรค มรรคจิตมรรคปัญญา โคตรภู โสดา สกทาคา อนาคา อรหัต ทางมรรค ทางผล ทางศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติ วิมุตติญาณทัสสนะ ท…

ในเรียนรู้พระธรรมที่พระตถาคตตรัสสอนไว้ การทำใจหยุดถือเป็นตัวมรรคที่จะนำไปสู่วิราคธาตุหรือวิมุตติ ด้วยการบวชและปฏิบัติจากผู้สอนจะทำให้ผู้บวชเข้าถึงมรรคผลได้ การฟังธรรมอย่างตั้งใจสำคัญในการเข้าถึงความจร