วิวัฒนาการการบวชในพระพุทธศาสนา : หน้า 58/63

อุปลักษณ์ อุปลักษณ์ อ่านฉบับนี้ ข้อคิดเห็น เรื่อง : พระมหาปองศักดิ์ ฐานิโย, ดร. ย้อนอดีต...ท่องประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา ตอนที่ ๒๐ : รูปแบบคณะกรรมการบริหาร (Executive Board) ในสมยุติพุทธกาล ภายหลังจากที่พระพุทธองค์ได้ทรงประกาศพระพุทธศาสนาแล้วในวันคตเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ได้มีความมุ่งมั่นรับฟังธรรมเข้ามาศึกษาพระพุทธศาสนากันเป็นจำนวนมาก บ้างฟังธรรมแล้วบังเกิดศรัทธา เองพระรัฐนฤตรัยว่าเป็นสมณะตลอดชีวิต บ้างขอรบพชาอุปสมบทในพระพุทธศาสนา เป็นเหตุให้พระศาสนาของพระธัมป์เจริญงอกงามไปทั่วแผ่นดินอินเดียในยุคนั้น เกี่ยวข้องกับการบรรพชุสมบัติ ทำให้เราได้เห็นถึงวิวัฒนาการของการโอนถ่ายอำนาจ การตัดสินใจจากตัวบุคคลไปสู่รูปแบบของคณะกรรมการบริหาร (Executive Board) ซึ่งเป็นหนึ่งในเหตุผลสำคัญที่ทำให้พระศาสนาทรงดำเนินมาจนปัจจุบันนานกว่า ๒,๐๐๐ ปี โดยมีวัตนากรดังกล่าว ดังต่อไปนี้ รูปแบบที่ ๑ การบวชแบบ “เอฏิกิจกุจุสมปทา” ซึ่งเป็นวิธีการที่พระพุทธเจ้าทรงให้การบวช แก่ญาติผู้ป่วยด้วยพระองค์เอง ดังเช่นการบวชของพระปัญจวัคคีย์ พระสละและสหาย พระกัสสปะ ๓ พี่น้องและบิณฑบาตรเป็นอันดีติภูมิ รวมถึงพระสารBizและพระโมคัลลานะผู้เป็นอัครสาวก (รายละเอียดได้ใน วิม.ท. ๔/๑๘/๒๕, ๔/๒๘/๓๖, ๔/๑๐/๓๐/๓๙-๔๐, ๔/๑๕-๑๖/๒๑-๒๒, ๔/๒๗/๗๗ แปล joker) รูปแบบที่ ๒ การบวชแบบ “ติสราณคณะสมปทา” ซึ่งเป็นวิธีการที่พระพุทธเจ้าทรงอนุญาต ให้พระอันทนตาวากำกับการวินัยให้แก่ผู้มีศรัทธา โดยไม่ต้องรอเมรมเดินทางมาเข้าไป พระพุทธองค์จากแดนไกล (รายละเอียดได้ใน วิม.ท. ๔/๑๕/๑๕-๑๓ แปล joker) รูปแบบที่ ๓ การบวชแบบ “อุฏฏิตกุจุกรรมวาจา” ซึ่งเป็นวิธีการบวชให้แก่บุตร โดย พระพุทธองค์ได้รงเลิกการบวชแบบ “ติสราณคณะสมปทา” แล้วทรงให้นำจากดลตนใจแก่ คณะสงฆ์ในรูปแบบของ “คณะกรรมการบริหาร” นั่นเอง (รายละเอียดได้ใน วิม.ท. ๔/๒๙/๗๐/๙๗-๙๙ แปล joker) ดังจะเห็นได้ว่า ในระยะเริ่มต้นของการประกาศพระศาสนา อาจาจในาการตัดสินใจทั้งหมดจะอยู่ที่ พระพุทธองค์ และต่อมามาจากการตัดสินใจได้ขยายออกไปสู่พระอรหันต์สาวก ในระยะนี้เอง แม้จะมีการบวชแบบ “ติสราณคณะสมปทา” (รูปแบบที่ ๒) แต่พระพุทธองค์ยังประกบการบวช แบบ “เอฏิกิจกุจุสมปทา” (รูปแบบที่ ๑) อยู่เนือง ครั้นเมื่อพระพุทธศาสนาเริ่มปกหลัก มีมุ่งมั่น บังเกิดขึ้นมากมาย พระพุทธองค์จึงทรงโอนถ่ายอำนาจจากการตัดสินใจในการรับบวชเข้ามาสู พระธรรมวินัยในปัจจุบันของ “คณะกรรมการบริหาร” หรือเรียกว่า “อุฏฏิตกุจุกรรมวาจา” รูปแบบ ที่ ๓ อันเป็นรูปแบบที่สืบต่อตามมาจนถึงปัจจุบัน