ธาตุ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 48 / 70

…วตฺติ สกฺกา นิวาเรต์ ฯ ปจฺฉาชาตาทิปจฺจยุ- ปตฺถมภลาเภน ฐิติกฺขเณเยว อุตุโอชาน์ พลวภาโวติ วุตต์ เตโช- ธาตุฐิติปฺปตฺตาติอาทิ ฯ หทยินทริยรูปาน นว กมฺมโตเยว ชาตตฺตา กมุมชาเนว ฯ ยญหิ ชาติ ชายติ ชายิสสติ จ ต กลุ…

ข้อความนี้กล่าวถึงแนวคิดของอภิธมฺมตฺถในเชิงลึก โดยอ้างอิงถึงการศึกษาอภิธมฺมตฺถสังคหฎีกาและอภิธมฺมตฺถวิภาวินี พบว่ามีการพิจารณาและวิเคราะห์เกี่ยวกับจิต สัมภาระและลักษณะต่าง ๆ ที่มีผลต่อการเกิดขึ้นของจิ

…หน้าที่ 228 สตฺตมปริจเฉทวณฺณนา หน้าที่ 229 วิทหติ วิธานญฺจ ธัยเต จ วิธยเต เอตาย ธิยเต เอตฺถ อิติ วา ธาตุสมุมตา สรรเสลาวยว- ธาตุโย วิย ธาตุโชติ ฯ ตา ปน มนายตน์ สตฺตวิญญาณธาตุวเสน สตฺตธา ภินทิตวา อวเสเสหิ เ…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา ที่มีการต่อยอดในการวิเคราะห์สภาวะแห่งความทุกข์ สิ่งที่เป็นสาเหตุของทุกข์ และการเข้าถึงอริยสัจ ทั้งสี่ สรุปได้ว่า การปฏิบัติตามหลักการเหล่านี้ช่วยให้บุคคลเข้าใจและ

…ิโรธคามินี ปฏิปทาฯ เจตสิกานํ โสฬสสุขุมรูปาน นิพพานสฺส จ วเสน เอเกนูน- สตฺตติธัมมา อายตเนส ธมฺมายตน์ ธาตุ ธมฺมธาตุติ จ สงข คจฺฉนฺติ ฯ เสสา เจตสิกาติ เวทนาสัญญาห์ เสสา ปญฺญาส เจตสิกา ฯ กสฺมา ปน เวทนาสัญญา ว…

ในเนื้อหานี้ได้พูดถึงอภิธรรมและการศึกษาเกี่ยวกับทุกข์และวิธีการดับทุกข์ โดยมุ่งเน้นไปที่เจตสิกาและฤษีต่างๆ ที่สามารถตระหนักและพัฒนามนุษย์ให้ดีขึ้น ว่าด้วยความจริงของทุกข์และปฏิปทาในการดับทุกข์ การค้นห

…าที่ 230 สตฺตมปริจเฉทวณฺณนา หน้าที่ 231 ตทุกย์ นิสสาย อุปฺปนฺนาน ตตฺตกานเมว วิญญาณาห์ ปริยาเยน กเมน ธาตุโย อฏฐารส ภวนฺติ ฯ ติสโส ภูมิโย อิมสฺสาติ ติภูมิ ฯ ติภูมิเยว เตภูมิก ฯ วตฺตติ เอตฺถ กมุม ตพุฒิปาโก ว…

เนื้อหานี้กล่าวถึงอภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา พิจารณาเกี่ยวกับมรรคและเหตุแห่งทุกข์ในบริบทของข้อความสำคัญในพระพุทธศาสนา พร้อมทั้งวิเคราะห์ปรัชญาที่เกี่ยวข้องกับตณหาที่เป็นส่วนหนึ่งของทุกข์และการปฏิบัติเพื่อก

…ฺส ตตฺถ จตุธา วิกฤตตฺตา ฯ รูปสมมุฬหานํ อายตนคุคหณ์ รูปสฺส [๑] อฑฺฒกาทสธา วิกฤตตฺตา ฯ อุภัยสมมุฬหานํ ธาตุคคหณ์ อุภเยสมปิ ตตฺถ วิตถารโต วิกฤตตตา ฯ ตถา ติกฺขินทริยานํ สงฺขิตฺตรุจิกานญฺจ ขันธคฺคหณนฺติ อาทิ โย…

บทความนี้นำเสนออภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา และ อภิธมฺมตฺถวิภาวินี โดยมีการอภิปรายในเชิงลึกเกี่ยวกับการแบ่งประเภทของธรรมและวิธีการแยกแยะปัจจัยต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง โดยอธิบายถึงความสำคัญของการทำความเข้าใจดังกล่

…ิตวา อิทานิ ปฏฐานน ทสเสตุ เหตุปัจจโยติอาทิ วุตต์ ฯ ตตฺถ หิโนติ ปติฏฐาติ เอเตนาติ เหตุ ฯ อเนกตุกตฺตา ธาตุสททาน หิสทฺโท อิธ ปติฏ จตุโถติ ทฏฺฐพฺโพ ฯ หิโนติ วา เอเตน กมฺมนิทานภูเตน อุทฺธ์ โอช อภิหรนเตน มูเลน …

ศึกษาความสัมพันธ์และการอธิบายแนวคิดอภิธรรม โดยเฉพาะการศึกษาเรื่องปฏิจจสมุปปาทที่ระบุถึงเหตุและผลของสรรพสิ่งที่เกิดขึ้นในธรรมชาติ พร้อมการวิเคราะห์ในแต่ละบท ดังนั้นการทำความเข้าใจอภิธรรมจึงมีผลเกี่ยวเน

…าโร ฯ คมนปริเยสนปริโภคาทิปจฺจเวกขณวเสน กวฬิการา หาเร ปฏิกูลนุติ ปวดตา สญฺญา อาหาเรปฏิกกูลสัญญาฯ ปฐวีธาตุ อาทีน จตุนุน ธาตุน์ สลกฺขณโต เกสาทิสมภาราทิโต จ.ววตฺถาน จตุธาตุววัตถาน ฯ อรูเป อารมฺมณ ปวตฺตา อารุป…

บทความนี้กล่าวถึงอภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา และแนวทางในการศึกษาอภิธรรม โดยเน้นถึงการวิเคราะห์ปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลต่อจิตใจ และการนำไปสู่การพัฒนาจิตอย่างลึกซึ้ง ผ่านการปฏิบัติธรรมในหลากหลายรูปแบบ ข้อมูลในบทค

… ๆ แม้โดยมรรค สติปัฏฐาน สัมมัปปธาน อิทธิบาท อินทรีย์ พละ โพชฌงค์ สัจจะ สมถวิปัสสนา ธรรมขันธ์ อายตนะ ธาตุ อาหาร ผัสสะ เวทนะ สัญญา เจตนา จิตและนาม ด้วยสามารถแห่งบุคคลผู้จะรู้ได้ โดยอาการนั้น ๆ เพราะฉะนั้น ใ…

ในหน้าที่ 62 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกาได้กล่าวถึงการแจกแจงนัยที่เกี่ยวข้องกับโสดาปัตติมรรค โดยมีการแสดงออกถึงประเภทนัยที่เป็นจำนวนมาก ตัวอย่างเช่น การแจกออกเป็นจำนวน ๑๐๐๐ นัย โดย

…ว่า มีการประกอบในกุศลจิตทั้งหมด ฯ ด้วยบทว่า ตถา นี้ ท่านอาจารย์ระบุถึงอัญญสมานาเจตสิก ฯ ชื่อว่ามโน- ธาตุ เพราะอรรถว่า ธาตุเป็นเพียงความรู้ เพราะไม่ประกอบด้วยกิจคือ ความรู้พิเศษสุดยอด ดุจมโนวิญญาณธาตุ (ซึ่…

…ายถึงอาการและการประกอบ จิตที่แสดงโดยอาการต่างๆ และท่านอาจารย์ได้เสนอข้อคิดเห็นเกี่ยวกับองค์ประกอบของธาตุในจิต ซึ่งรวมถึงอัญญสมานาเจตสิกและมโนธาตุ การศึกษาในแนวทางนี้ช่วยให้เห็นถึงการทำงานของจิตใต้สำนึกตาม…

…ต่วัตถุ ๓ มีฆานะเป็นต้น ไม่มีในรูปโลกฯ ก็ ในอรูปโลกไม่มีวัตถุแม้ทั้งหมด ฯ บรรดาวัตถุเหล่านั้น วิญญาณธาตุ ๕ อาศัยเฉพาะปลาทวัตถุทั้ง ๕ เป็นไปโดยส่วนตามลำดับ ฯ ส่วน มโนธาตุ กล่าวคือปัญจทวาราวัชชนะ และสัมปฏิจ…

…าอภิธัมมัตถสังคหะและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเฉพาะเรื่องวัตถุ 5 อย่างในกามโลก รวมถึงการที่มโนวิญญาณธาตุและวิญญาณธาตุอาศัยวัตถุอย่างไร ทั้งนี้ในแต่ละภพแบ่งออกได้ชัดเจนคือ กามภพ รูปภพ และอรูปภพ พร้อมทั้งกา…

…พรหม โดยประการทุกอย่าง ใน อรูปโลกนั้น เพราะกำลังแห่งภาวนาสำรองความพอใจในรูป ฯ วิญญาณ ๕ นั่นแลชื่อว่าธาตุ โดยอรรถว่า มิใช่สัตว์ มิใช่ชีวิต เพราะเหตุนั้น จึงชื่อว่าปัญจวิญญาณธาตุ ธาตุคือความรู้ ชื่อว่า มโนธ…

ในหน้าที่ 138 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี เนื้อหาเกี่ยวกับการพิจารณาธรรมและแนวคิดเกี่ยวกับวิญญาณและธาตุ ทั้งในรูปโลกและอรูปโลก อธิบายว่าวิญญาณและธาตุเป็นความรู้ที่มิใช่สัตว์และชีวิต โดยมีการเชื่อมโยงและค…

…เสียได้ด้วยดี เป็นผู้มีวัตร เป็นอันดี (คือมีความประพฤติดี) ตลอด กาลนาน จักถึงธรรมอันสงบ (คือนิพพาน- ธาตุ อันหาอุปธิเหลือเศษมิได้) ฉะนี้และ ฯ ปริเฉทที่ ๕ ชื่อวิถีมุตตสังคหวิภาค ในอภิธัมมัตถสังคหะ และ จิตตเ…

บทความนี้กล่าวถึงแนวทางในการพิจารณาปฏิสนธิจิตและภวังคจิตในอภิธัมมัตถสังคหะ ซึ่งมีความสำคัญต่อการบรรลุถึงธรรมอันสงบและการหลุดพ้นจากความผูกพันต่างๆ ในภพ ถ้าผู้รู้พิจารณาแล้วเข้าถึงการตัดขาดจากเครื่องผูก

…อนาคามีบุคคลทั้งหลายแล ย่อม เกิดเฉพาะในชั้นสุทธาวาส บุคคลทั้งหลาย เว้นพระอนาคามีเสีย ย่อมเกิดในกาม- ธาตุ" ฯ บัณฑิตพึงเห็นสันนิษฐานว่า "ก็พระอนาคามีเหล่านั้น แม้ผู้ เป็นสุกขวิปัสสกในเวลาใกล้จะมรณะ ย่อมยังส…

บทความนี้พูดถึงการเกิดของพระอนาคามีในชั้นสุทธาวาส และการกำหนดเกี่ยวกับการเกิดต่อพระอริยะและสมาบัติ นอกจากนี้ยังกล่าวถึงความสำคัญของการเกิดในพรหมโลก ซึ่งเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการทำสมาธิ โดยเฉพาะในเ

…ทายรูป ดังนี้ เพราะฉะนั้น พวกภูตรูปที่อาศัยภูต ๓ เป็นไป จึงไม่ได้ชื่อว่าอุปาทายรูป ฉะนี้แล ฯ [อธิบายธาตุ ๔] (ธาตุ) ชื่อว่าปฐวี เพราะอรรถว่า เป็นที่รองรับ ฯ ท่านกล่าว อธิบายไว้ว่า ย่อมปรากฏ คือเข้าไปตั้งอย…

…ละการอธิบายความหมายที่เกี่ยวกับมหาภูตที่สำคัญในบาลี รวมถึงการแยกประเภทของภูตรูปที่อาศัย และการอธิบายธาตุ ๔ โดยเฉพาะปฐวีธาตุ ที่ปรากฏว่ามีอรรถสำคัญในการเป็นที่รองรับและเป็นฐานของการเกิดขึ้นของรูป

ๆ ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 271 ธาตุอันเป็นส่วนแห่งสรีระและภูเขา คือ ปฐวีฯ ชื่อว่าอาโป ด้วยอรรถ ว่า เอิบอาบ คือซึมซาบรูปที่เกิดร่วมกัน ห…

เนื้อหาพูดถึงธาตุสี่ที่ประกอบสร้างสรีระมนุษย์ ได้แก่ ปฐวี, อาโป, เตโช, และวาโย ซึ่งแต่ละธาตุนั้นมีลักษณะของตนเอง ทว่า…

…ลางชิวหา เป็นไปตามลำดับ ฯ ส่วนกายประสาท นอกนี้แผ่ไปตลอดสรีระทุกส่วนที่เหลือลง เว้นแต่ที่ตั้งแห่งเตโชธาตุ เกิดแต่กรรม และปลายผม ปลายขน ปลายเล็บ และหนังอันผาก ฯ แม้เมื่อเป็นเช่นนี้ กายประสาทนั้นก็ไม่ปะปนกับ…

…การรับรู้และการสัมผัสของมนุษย์เมื่อประสาทนั้นทำงาน. มีการอธิบายถึงลักษณะของประสาทและการสัมผัสกับอาโปธาตุ รวมถึงการสร้างความรู้สึกจากความร้อนและความเย็นที่คนสามารถรับรู้ได้. การวิเคราะห์ลักษณะต่าง ๆ ของกาย…

…ีนีฎีกา - หน้าที่ 275 สิ้น เหมือนกายินทรีย์ฯ ดวงหทัยนั่นแล เป็นที่อยู่ด้วย เพราะเป็นที่ อาศัยแห่งมโนธาตุและมโนวิญญาณธาตุ เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าหทัย วัตถุฯ จริงอย่างนั้น หทัยวัตถุนั้น มีความเป็นที่อาศัยแห่…

เนื้อหาได้บรรยายถึงความสัมพันธ์ระหว่างหทัยวัตถุและธาตุ โดยเฉพาะมโนธาตุและมโนวิญญาณธาตุ นอกจากนี้ยังอธิบายว่าหทัยวัตถุมีความสำคัญเป็นที่อาศัยแห่งธาตุทั้งคู…

…หา และสัททายตนะ โดยบาลีในธรรมหทยวิภังค์ ว่า (ขันธ์ ๕ ย่อมปรากฏแก่สัตว์ทุกจำพวก) ในขณะที่อุบัติในกาม ธาตุ อายตนะของสัตว์บางชนิดปรากฏมี ๑ ๑๑ บางชนิดมี ๑๐ บางชนิด อื่นอีกมี ๑๐ บางชนิดมี 8 บางชนิดมี ๒ ดังนี้ …

เนื้อหาในหน้าที่ 300 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา พูดถึงอายตนะของสัตว์ในทุคติว่ามีความแตกต่างกันในเรื่ององค์ประกอบของการรับรู้ และสามารถแบ่งเป็นกลุ่มตามลักษณะทางร่างกาย เช่น สัตว์บอ

…ือกลิ่น) ๑ รสายตนะ (อายตนะคือรส) ๑ โผฏฐัพพายตนะ (อายตนะคือโผฏฐัพพะ) ๑ ธัมมายตนะ (อายตนะคือธรรม) ๑ ฯ ธาตุ ๑๘ คือ จักขุธาตุ ๑ โสตธาตุ ๑ ฆานธาตุ 9 ชิวหาธาตุ ๑ กายธาตุ ๑ รูปธาตุ ๑ สัททธาตุ ๑ คันธธาตุ ๑ รสธาตุ…

…ละอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นไปที่ธรรม ๓๓ ในโลกุตตรจิต รวมถึงขันธ์ ๕ อุปาทานขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ และธาตุ ๑๘ ซึ่งสำคัญต่อการศึกษาและเข้าใจอริยสัจ ๔ในพุทธศาสนา โดยหวังว่าจะช่วยให้ผู้อ่านได้เข้าใจความหมายและ…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 339 [อธิบายธาตุ ๑๘] - ธรรมทั้งหลายที่ชื่อว่าธาตุ เพราะอรรถว่า ทรงสภาพของตนไว้ อีกอย่างหนึ่ง ธรรมชาติที่ชื่อว่าธาตุ …

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับธาตุต่างๆในพระพุทธศาสนา โดยเน้นว่า ธาตุไม่เพียงแค่เป็นสิ่งที่ทรงคุณภาพตามธรรมชาติ แต่ยังเป็นสิ่งที่เกี่ย…