พระอนาคามีและการเกิดในสุทธาวาส : หน้า 246/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 246 พระอนาคามีทั้งหลาย ย่อมเกิดในชั้นสุทธาวาสเท่านั้น "ฯ แต่ไม่มี การกำหนดว่า "พระอนาคามีเหล่านั้น จะไม่เกิดในที่อื่น "ฯ ก็เพราะ ทำการกำหนดไว้อย่างนี้ ท่านอาจารย์จึงได้กล่าวไว้ว่า "พระอนาคามีบุคคลทั้งหลายแล ย่อม เกิดเฉพาะในชั้นสุทธาวาส บุคคลทั้งหลาย เว้นพระอนาคามีเสีย ย่อมเกิดในกาม- ธาตุ" ฯ บัณฑิตพึงเห็นสันนิษฐานว่า "ก็พระอนาคามีเหล่านั้น แม้ผู้ เป็นสุกขวิปัสสกในเวลาใกล้จะมรณะ ย่อมยังสมาบัติให้เกิดได้โดยแน่ นอนทีเดียว เพราะเป็นผู้ทำให้บริบูรณ์ในสมาธิ" ฯ ท่านพระพุทธ ๆ โฆษาจารย์กล่าวไว้ในอรรถกถาว่า "ถึงแม้พวกสตรี จะเป็นพระอริยะ หรือไม่ใช่พระอริยะก็ตาม ตาม ผู้มีปกติได้สมาบัติ ๘ ย่อมเกิดในพวกพรหม ปาริสัชชาเท่านั้น " ฯ อีกนัยหนึ่ง ในภพแห่งพวกพรหมปาริสัชชาเป็นต้น นี้ พระอริยาเจ้าทั้งหลาย ผู้เกิดในภพทั้ง ๓ นั้น หาเกิดในพรหมโลก ชั้นอื่นไม่ เพราะชั้นเวหัปผลา อกนิฏฐะ และอรูปภพที่ ๔ เป็นภพ ที่ประเสริฐสุดฯ อนึ่ง พระอริยาเจ้าทั้งหลาย ผู้เกิดในพรหมโลกชั้นสูง ๆ ขึ้นไป นอกจาก ๓ ภพนั้น หาเกิดในพรหมโลกชั้นต่ำๆ ไม่ ฯ สมจริง ดังคำที่ท่านอาจารย์กล่าวไว้ว่า "พระอริยาบุคคลทั้งหมด ดำรงอยู่แล้ว ในชั้นเวหัปผลา ชั้นอกนิฏฐะ และชั้น