ศัพท์ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 25 / 47

…ร ความกำหนดว่า "นี้ประโยชน์ ของเรา ท." แล้ว ทำ ซึ่งบุญ เป็นธุระ ของชน ผู้มีประโยชน์ ด้วยบุญ ท." ๒๒. ศัพท์กรรมที่เกี่ยวกับนามที่ออกจากกิริยานั้น ใช้ฉัฏฐี วิภัตติ แทนทุติยาวิภัตติ ดังนี้: ปุญฺญสฺส กรณ์ ความท…

…ึงการใช้กิริยาและนามในทางพระพุทธศาสนา พร้อมกับการวิเคราะห์ความหมายและการแปลบทเรียนที่สำคัญ การเข้าใจศัพท์กรรมและกฎเกณฑ์ในการใช้ภาษาจึงเป็นสิ่งที่ผู้เรียนต้องศึกษาอย่างละเอียดและจริงจัง.

ประโยค๑ - อุภัยพากยปริวัตน์ ภาค ๑ - ๒ - หน้าที่ 43 ๒๗. นามนาม ที่เป็นเอกวจนะหลายศัพท์ ถ้ามีความรวมกัน เช่น ชายกับหญิงเป็นต้น ต้องใช้ จ ศัพท์กำกับ ศัพท์เหล่านั้น คุณนามก็ดี กิริยาก็ดี ขอ…

ในบทนี้มีการศึกษาเกี่ยวกับการใช้ภาษาพูดและความหมายของนามในเอกวจนะและพหุวจนะ โดยมีตัวอย่างการใช้คำในประโยคต่างๆ นอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงสังคายนาแรกในประวัติศาสตร์ของศาสนาพุทธ ว่าได้มีการจัดขึ้นเมื่อใด ใ

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 16 ศัพท์ทั้งหลาย เห็นชอบด้วยอรรถ ๒ อย่างนี้เท่านั้น ในศีลศัพท์นี้ ส่วนอาจารย์อื่น ๆ พรรณนาอรรถในศีลศัพท์นี้ไ…

เนื้อหาอธิบายเกี่ยวกับศีลศัพท์ ซึ่งมีอรรถและลักษณะหลากหลาย อาทิ สีลนะ ความเป็นมูลราก และปัจจุปัฏฐาน ศีลมีความสำคัญเหมือนหัวของร่าง…

…ลมสรีระที่เกิดแต่การกู้แขนเหยียดแขนเป็นต้น ของท่านพวกฤษีเหล่านั้น กระพืออยู่เรื่อยๆ น่าจะเห็นว่า วาตศัพท์ในที่นี้ โดยความก็หมายถึงกลิ่นนั่นเอง เพียงลมจีวรและลมสรีระของท่าน เหล่านั้น คงไม่มีอะไรมากจนควรเป็น…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงอาจาระและโคจรในทางพระพุทธศาสนา โดยชี้ให้เห็นความสำคัญของการเข้าถึงธรรมและการปฏิบัติที่ถูกต้องเพื่อให้เกิดความเกษม การอภิปรายเกี่ยวกับอนาจาระทั้งทางกายและทางวาจายังถูกนำเสนอ โดยเฉพา

…ระบิดา นั้นทรงเห็นและทรงแสดงแล้ว" พระบาลีนี้สำนวนฟังยาก คิดไม่เห็นว่าเหตุไรท่านจึงใช้สำนวนแบบนี้. * ศัพท์นี้มหาฎีกาแก้ว่า กมฺมุฏฐานสังขาโต จิตฺตสฺส อุปนิพนธนฏฐานภูโต โคจโร อุปนิพนธโคจโร "โคจรอันเป็นที่เข้า…

บทความนี้กล่าวถึงอาจาระและโคจรในพระพุทธศาสนา โดยเน้นการเข้าถึงและการประกอบพร้อมด้วยอาจาระและโคจร บทนี้อธิบายถึงแนวทางการปฏิบัติและความสำคัญของศีลในสิกขาบท รวมทั้งการรักษาฝ่ายปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับการ

…ว้ (เป็นคาถา) ว่า พระเถระเห็นฟันของหญิงนั้นแล้ว หวนระลึกถึง เพราะ * สุมณฑิตปสาธิตา มหาฎีกาแยกเป็น ๒ ศัพท์ และให้อรรถเป็น ๒ นัย นัยหนึ่งประดับ กายด้วยเครื่องประดับต่าง ๆ อันเป็นอาหริมะ คือเป็นของนอกกาย นำเอ…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงการไม่ถือเอาอาการทางกายต่างๆ ที่เกี่ยวกับการแสดงออก เช่น มือ เท้า และการพูด ซึ่งเรียกว่าอนุพยัญชนะ ซึ่งทำให้เห็นถึงกิเลสที่มี เมื่อพระมหาติสสเถระเห็นหญิงมีอาการอวดดี ก็เกิดการทำอสุ

…นั้นกระไรได้ มหาฎีกาท่านคงเห็นอย่างนี้ จึงแก้ อนุตคุณ เป็น อนุตโภโค (ขนดไส้) ซึ่งก็บ่งความว่าทั้ง ๒ ศัพท์มีความหมายว่า "ไส้" ก็แล้วกัน อย่าไปแยกเป็นไส้ใหญ่ไส้น้อยแลย ค. คำว่า "ไส้ อก" นั่นเป็นสำนวนอย่างหนึ…

ในบทนี้มีการวิเคราะห์เกี่ยวกับคำสอนในวิสุทธิมรรค โดยพูดถึงการเป็นผู้บริโภคที่ต้องควบคุมอาชีวะ แม้จะมีความต้องการจนถึงขั้นหิว การตีความคำว่า ‘ไส้’ ก็มีความหมายที่หลากหลาย และมีการชี้ให้เห็นถึงสำนวนหิวใ

…พราะสระจะซ้อนกันไม่ได้ โลปสระสนธิ มี ๒ คือ ปุพฺพโลโป ลบสระหน้า ๑ อุตตรโลโป ลบสระหลัง ๑. สระที่สุดของศัพท์หน้าเรียก สระหน้า, สระหน้าของ ศัพท์หลัง เรียกสระเบื้องปลายหรือสระหลัง เช่น ยสฺส อินฺทฺริยานิ ๒ ศัพท์…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับสระสนธิในบาลี โดยมีการสนธิกิริโยปรกณ์หลากหลายชนิด เช่น โลโป อาเทโส อาคโม และวิการ โดยเน้นไปที่หลักการและข้อกำหนดในการลบสระหน้าและหลัง ทั้งนี้เพื่อให้ผู้เรียนสามารถเข้าใจและประย

…ถขวสส. แปลงสระหลังนั้น ดังนี้ :- ถ้ามีสระอยู่หน้า แปลง เอ ซึ่งเป็นสระหลัง (ซึ่งตั้งอยู่ข้างหน้า เอว ศัพท์) เป็น ริ แล้วรัสสะสระหน้าให้สั้น เช่น ยถา = เอว ! - เอว เป็น ยถริว, ตถา = เอว เป็น ตถริว, อาคโม มี …

บทความนี้อธิบายวิธีการแปลงพยัญชนะและสระในบาลี โดยมีตัวอย่างการแปลงต่างๆ เช่น การแปลง อิ หรือ เอ เป็น ย การแปลง อุ หรือ โอ เป็น ว โดยใช้ตัวอย่างในบทบาลีเพื่อให้เข้าใจได้ง่าย รวมไปถึงการลบพยัญชนะซ้อนกัน

…บสระหน้า วิการสระหลังเท่านั้น เช่น มาตุล-อิริต เป็น มาลุเตริติ นี้ลบ อ ที่มาลุต เสีย แล้วเอา อิ ที่ ศัพท์หลังเป็น เอ, น=อุเปติ 1 เป็น โนเปติ นี้ลบ อ ที่ น แล้วเอา อุ เป็น โอ, อุทก อุมิกชาติ เป็น อุทโกมิกชา…

…ดยมีการเปรียบเทียบระหว่างวิการและอาเทศ รวมถึงการลบสระหน้าและการใช้สระหลัง เพื่อให้เกิดรูปแบบใหม่ในคำศัพท์ ตัวอย่างเช่น การแปลงคำ มุนิ อาลโย เป็น มุเนลโย และ สุ อตฺถิ เป็น โสตถี นอกจากนี้ยังมีคำอธิบายเกี่ยว…

…งหลัง รัสสะคือทำสระเบื้องหน้า ให้มีเสียงสั้นได้บ้าง เช่น โภวาที-นาม เป็น โภวาทินาม, แม้ เอ แห่ง เอว ศัพท์อยู่เบื้องหลัง ก็รัสสะสระเบื้องหน้าให้สั้นดุจเดียวกัน เช่น ยถา=เอว เป็น ยถริว, ตถา-เอว เป็น ตริว พยั…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับการใช้บาลีไวยากรณ์ สมัญญาภิธานและสนธิ โดยเริ่มจากการวิเคราะห์ทีฆะสระหน้าและหลัง รวมถึงการใช้งานพยัญชนะสนธิที่มีเอกลักษณ์ โดยให้ตัวอย่างการเปลี่ยนรูปแบบที่เห็นได้ชัด เช่น การทำใ

…สมาธิ (สมาธิ ๑. ตรงนี้ปาฐะว่า ยสฺส ธมฺมสฺสานุภาเวน คำ ยสฺส นี้มีปัญหา เพราะเหตุที่ท่านมิได้ เรียง ต.ศัพท์ไว้ จึงอาจมีทางคิดได้อีกทางว่า ยสฺส โยคบุคคล ก็จะได้ความดีเหมือนกัน ดังนี้ จิตเจตสิกของบุคคลใด...ตั้…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์เกี่ยวกับสมาธิในพระพุทธศาสนา โดยชี้ให้เห็นลักษณะและประเภทของสมาธิ ซึ่งประกอบด้วยความไม่ซัดส่ายเป็นลักษณะของสมาธิ การกำจัดความซัดส่ายเป็นรส ความสุขเป็นปทัฏฐาน และประเภทสมาธิท

…อบกิจนั้นๆ ตามที่คิดไว้ เปรียบได้กับไฟที่สุมมาแต่ตอนกลางคืนนั้นลุกเป็นเปลวขึ้น เรียกว่า ทิวาปชฺชลนา ศัพท์ ทิวาปชฺชลนา ในที่อื่น ๆ มีความดังกล่าวนี้ทั้งนั้น แต่ในที่นี้จะคงถือเอา ความอย่างนั้น ไม่ได้กับความ…

เนื้อหาว่าด้วยการอธิบายความคิดวิตกจริตตามหลักธรรมในวิสุทธิมรรค รวมถึงคำอธิบายต่างๆ เกี่ยวกับจริยาและอาการของจิตที่ไม่สามารถดำเนินกิจกรรมได้ตามความคิดและความเข้าใจของมนุษย์ ที่อาจเกิดจากการขาดสมาธิและก

…ื่อพระโยคีห้ามว่า " ท่านผู้เจริญทั้งหลาย ขอท่านทั้งหลายอย่าทำอย่างนั้นเลย " ภิกษุ * ปมเข สุสุสยนฺติ ศัพท์ ปมุเข ถ้าแปลว่า "หน้ามุข" เป็นปัญหามาก หน้ามุขอะไร จะกว้างพอตากข้าวได้ และถ้าละลาบละล้วงถึงใช้หน้าม…

ในหน้าวิหารที่มีการตากข้าวพบปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการจัดการน้ำและพื้นที่ของวัดที่ทำให้ชาวบ้านเดือดร้อน ไม่มีน้ำใช้ ซึ่งส่งผลให้ต้นข้าวเหี่ยวแห้ง ชาวบ้านจึงร้องทุกข์ไปยังสงฆ์และเจ้าหน้าที่จนถึงราชมหาอำม

…ัมผัสแห่งเหลือยุง เป็นองค์ ๑ ปัจจัยสี่ไม่ฝืดเคือง เป็นองค์ ๑ มีภิกษุพหุสูตอยู่ด้วย เป็นองค์ ๑ อนึ่ง ศัพท์ โข ปน โหติ ท้ายบท... สิริปสมผสส์ เกินแน่ เพราะอยู่ในตำแหน่ง ที่ไม่ตรงควรอยู่ ไม่ช่วยทำความให้ดีขึ้น…

…ำหรับภิกษุที่จะอยู่ในวิหารที่เหมาะสม โดยมีการอธิบายถึงองค์ ๕ ที่อยู่ในความเข้าใจของมหาฎีกา และการใช้ศัพท์ที่ถูกต้องควรทำในบริบท.

…มหาฎีกาท่านว่า วุตตกเหตุ โปราณฏฐกถาย ๓. บท ปฐวีย นี้ มหาฎีกาท่านว่า แม้รูปเป็นอิตถีลิงค์ แต่เพ่งมณฑลศัพท์ (คือเป็นดิน สันฐานกลมมีกำหนด มิใช่ดินกว้างใหญ่หากำหนดมิได้) จึงนับเอาเป็น นิปุสกลิงค์ เท่ากับ ปฐวีม…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงการดูแลตนเองและเครื่องเสนาสนะเพื่อการปฏิบัติธรรมอย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะการตัดปลิโพธและทำความสะอาดสิ่งรอบตัว เช่น บาตรและจีวร การนั่งกรรมฐานอย่างถูกวิธี และการใช้ปฐวีกสิณในการภา

…เจตโส (ทุติยฌาน เครื่องยังใจให้ใสผ่อง) ส่วนในอรรถวิกัปก่อน บทว่า เจตโส นั้น พึงประกอบเข้ากับอโกทิภาวศัพท์ ( แก้ เจตโส เอ โกทิภาว์ ) (ต่อไป) นี้เป็นอรรถโยชนา ( คำประกอบความ ) ในเอโกทิภาว ศัพท์นั้น ธรรมใดเป็…

บทความนี้นำเสนอความสำคัญของสมุปสาทน์ในวิสุทธิมรรค โดยเน้นถึงการที่ศรัทธาและฌานเรียกว่า 'สัมปสาทนะ' อันเนื่องจากความใสผ่องของใจควบคู่ไปกับการวิเคราะห์เจตโสในอรรถวิกัป การแสดงถึงคุณลักษณะและความสำคัญของ

…ยไปด้วย) นั้น มีวินิจฉัยว่า ความหน่ายปีติก็ดี ความก้าว ล่วงปีติก็ดี ชื่อว่าวิราคะ (ความคลายไป) ก็ จ ศัพท์ในระหว่าง บททั้ง ๒ เป็นสัมปิณฑนัตถนิบาต (คือ) จ ศัพท์นั้นผนวกเอารูปสนะ หรือ วิตกวิจารณ์ รูปสมะ เข้าม…

บทความนี้กล่าวถึงการเข้าถึงฌานที่ ๓ ในวิสุทธิมรรค โดยระบุว่าพระโยคาวจรสามารถบรรลุฌานนี้ได้ด้วยการปล่อยวางปีติและมีสติสัมปชัญญะ มีความสุขในกาย ซึ่งสอดคล้องกับคำสอนของพระอริยบุคคล. นอกจากนี้ ยังมีการวิเ

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 171 เพราะสงบระงับด้วย" แต่เมื่อ จ ศัพท์นั้นผนวกเอาวิตกวิจารรูปสม ศัพท์เข้ามา พึงทราบโยชนาดังนี้ว่า "เพราะปีติคลายไปด้วย เพราะ วิตกวิจารระงั…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์และอธิบายธรรมะในวิสุทธิมรรคเกี่ยวกับการลดความวิตกวิจารและปีติในการปฏิบัติฌาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในตติยฌาน การบรรยายถึงความสำคัญของการละสังโยชน์ที่ทำให้เกิดความสงบและการมุ่งเน้

…๔๔๔ เพราะเหตุที่คาถานิ กล่าวถึงความรู้อริยสัจ แต่ไม่จำแนกกิจไว้ ให้ครบ มหาฎีกาท่านจึงบอกโยชนาว่า จ. ศัพท์ในบท ภาเวตพฺพณุจ นั้นมีอรรถเป็น อวุตตสมุจจัย คือ ผนวกเอาบทที่มีได้กล่าวไว้เข้ามาด้วย เพราะเหตุนั้น ด…

…ารละในธรรมะ โดยเน้นเรื่องจักษุและความสัมพันธ์กับทุกข์รวมถึงการตีความภพต่างๆ เช่น กามภพ รูปภพ อรูปภพ ศัพท์ในบทฐาน ตัวอย่างต่างๆ ถูกผนวกเข้ามาเพื่อให้เข้าใจแก่นแท้ของความจริง และการปฏิบัติตามธรรมเพื่อให้รู้ส…