ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค๑ - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 188
เป็นสาธนะนั้น ๆ เพื่อจะให้มีเนื้อความแปลกกัน ดังกล่าวแล้ว
ข้างต้นนั้น.
สาธนะ
(๑๓๒) ศัพท์ที่ท่านให้สำเร็จมาแต่รูปวิเคราะห์ ชื่อ "สาธนะ
สาธนะนั้นแบ่งเป็น ๒ คือ กัตตุสาธนะ, กัมมสาธนะ, ภาวสาธนะ,
กรณสาธนะ, สัมปทานสาธนะ, อปาทานสาธนะ, อธิกรณสาธนะ
รูปวิเคราะห์แห่งสาธนะจัดเป็น ๓ คือ กัตตุรูป, กัมมรูป,
ภาวรูป.
[กัตตุสาธนะ]
ศัพท์ใดเป็นชื่อของผู้ทำ คือ ผู้ประกอบกิริยานั้น เป็นต้นว่า
กุมภกาโร ผู้ทำซึ่งหม้อ, ทายโก ผู้ให้, โอวาทโก ผู้กล่าวสอน,
สาวโก ผู้ฟัง, ศัพท์นั้นชื่อกัตตุสาธนะ ๆ นักปราชญ์ฝ่ายเราบัญญัติ
ให้แปลว่า "ผู้ - " ถ้าลงในอรรถ คือ ตัสสีละ แปลว่า "ผู้โดย
ปกติ."
[กัมมสาธนะ]
ผู้ทำ ๆ ซึ่งสิ่งใด ศัพท์ที่เป็นชื่อของสิ่งนั้น เป็นต้นว่า ปิโย
เป็นที่รัก, รโส วิสัยเป็นที่ยินดี ก็ดี, ศัพท์ที่เป็นชื่อของสิ่งของที่
เขาทำ เป็นต้นว่า กิจจ์ กรรมอันเขาจึงทำ, ทาน สิ่งของอันเขา
พึงให้ (มีข้าวน้ำเป็นต้น] ก็ดี, ชื่อว่ากัมมสาธนะ ๆ ที่เป็นกัตตุรูป
แปลว่า "เป็นที่ -," ที่เป็นกัมมรูป แปลว่า "เป็นที่อันเขา-,"