วิตถาร โชตกนิบาต ในบาลีไวยากรณ์ : หน้า 14/46

๑. ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 226 วิตถาร โชตกนิบาต ในความข้อเดียวกัน แต่กล่าวเป็น ๒ ท่อน, ท่อนต้นกล่าว แต่โดยย่อ, ท่อนหลังกล่าวโดยพิสดาร เพื่อจะอธิบายความท่อนต้น ให้กว้างขวางต่อไปอีก นิบาตในท่อนหลัง ที่สำหรับลงต่อความ ในท่อนหลังกับท่อนก่อนให้เกี่ยวกัน เรียกชื่อว่า วิตถารโชตโก หรือเรียกให้สั้นว่า วิตถาโร, ในอรรถนี้ใช้นิบาต คือ หิ ศัพท์เดียว ตรงความไทย คือ ความพิสดารว่า หรือ ก็ มีอุทาหรณ์ ดังนี้ :- ปเร จ น วิชานนฺตีติ อิม ธมฺมเทสน์ สตฺถา เชตวเน วิหรตฺโต โกสมพิเก ภิกขู อารภ กเกส, โกสมุย หิ โฆสิตาราเม ปญฺจสตปริวารา เทว ภิกขู วิหรี่สุ: วินยธโร จ ธมฺมกถิโก จ. ฯเปฯ (ธมฺมปทฏฐกถา ภาคที่ ๑ เรื่องที่ ๕) ตั้งแต่ ปเร จ ถึง กูเลส เป็นท่อนต้น กล่าวเรื่องนั้นโดยย่อ, ตั้งแต่ โกสมพิย์ หิ ไปจนจบเรื่อง เป็นท่อนหลัง อธิบายความที่กล่าวใน ท่อนต้นนั้น ให้กว้างขวางออกไป หิ ในท่อนหลังนั้น เรียก วิตถาร โชตโก หรือ วิตถาโร เพราะส่องความพิสดาร อุทาหรณ์ผูกไว้เป็น ตัวอย่าง ดังนี้: สมาโส กิจจวเสน ทวิโธ โหติ: ลุตโต จ อตฺตฺโต จ. ตตฺถ หิรัญโญ ธน์ ราชธน์ อิจจาทิ อุตฺโต นาม, ทูเรนิทาน อิจจาทิ อตฺตฺโต นาม