อารมณ์ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 14 / 66

…นาม อภิธมฺมตฺถสังคหฎีกา - หน้าที่ 141 อภิธมฺมตฺถวิภาวินี หน้าที่ 142 มโนทวาริกจิตฺตานํ อตีตานาคตมป์ อารมณ์ โหติ เตส อติมหนฺตาทิวเสน วิสัยาวๆถาน กาตุ น สกกาติ วิภูตาวิภูตวเสเนว ติ นิยเมต ยา วิภูตมาลมพนนติอาท…

…นี่มีการอภิปรายเกี่ยวกับอภิธรรมอย่างละเอียด โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องมโนทวาริกจิตฺตาและการอธิบายเรื่องอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับเวลา ทั้งในอดีตและอนาคต รวมถึงการชี้ให้เห็นถึงวิธีการตีความในบริบทของอภิธรรม โดยเน้น…

…นาน สิ กาญจ ตานิ ตทา ตณฺหาย ปรามฏฐาน ฯ อาจ ปัจจุบันน กมุมนิมิตต์ จุติอาสนุนปปวตฺตานํ ปญจทวาริกชวนาน อารมณ์ โหติ ปญฺจทวาริกกมุมญฺจ ปฏิสนธินิพฺพตฺตก น โหติ ปริทุพพล ภาวโตติ อฏฐกถาย วุตฺตนฺติ ฯ สจฺจเมต์ ญาติกา…

เนื้อหานี้สำรวจอภิธรรมในเชิงวิจารณ์ พร้อมกล่าวถึงการปฏิสนธิจากมุมมองต่างๆ โดยเน้นที่การเข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างการกระทำและผลของการเกิดกับอภิธมฺมตฺถสงฺคหและอฏฐกถา ที่เป็นแม่บทการศึกษาในระบบอภิธรรม ตลอ

…เสน อตฺตโน วิสยเทส์ วา อสมฺปตฺตวเสน ฯ จกฺขุโสตานิ หิ รูปสทเทหิ อสมฺปตฺตานิ สย์ วา ตานิ อสมุปตฺตาเนว อารมณ์ คณฺหนฺติ ฯ เตเนต์ วุจฺจติ จกฺขุโสต์ ปเนเตสุ โหตาสมฺปตฺตคาหกิ วิญญาณุปฺปตฺติเหตุตฺตา สนฺตราธิกโคจร ฯ…

ในเนื้อหานี้ได้พูดถึงอภิธมฺมตฺถสงฺคหและความสำคัญของทั้งการรับรู้และอสมฺปตฺตวเสนที่มีต่อสภาพแวดล้อมความรู้ต่าง ๆ ซึ่งทำให้เราสามารถเข้าใจถึงจักขุและโสตได้ว่ามีการทำงานอย่างไรโดยอ้างอิงถึงการตั้งอยู่ของ

…ปรามาโส ฯ อิทเมว สจจ์ โมฆมญฺญญัติ อภินิวิสน์ ทฬหคุคาโห อิทสจุจา ภินิเวโส ฯ มณฑก ปนฺนโค วิย ภุส ทฬห์ อารมณ์ อาทิยนตีติ ๑. .สี. ม. จสทฺโท ทิสฺสติ ฯ ๒. ส. นิรุฬหาติ, ม. นิรุฬหตุตาติ ฯ นิรุฑฒาติ ภเวยยฯ ๓. สี. ม…

บทนี้นำเสนอตัวอย่างการวิเคราะห์อภิธรรม โดยเฉพาะประเด็นที่เกี่ยวข้องกับอาสวะ ตลอดจนแนวทางในการทำความเข้าใจรวมถึงการนำเสนอข้อเท็จจริงจากหลักอภิธรรมที่มีอยู่ในตำรา การใช้ภาษาในอรรถกถาและข้อความในศาสนา อธ

…ปวตฺติสมฺภวโต ๆ ตถาเทส ธาตี วิย กุมารสฺส อุปถัมภ์นกยนต์ วัย เคหสสาติ วุตฺโต ๆ ผสโสปี สุขาทิวตถุภูติ อารมณ์ ผุสนฺโตเยว สุขาทิเวทนาปปวตฺตเนน สตฺตานํ ฐิติยา [๑] โหติ ฯ มโนสัญเจตนา กุสลากุสลกมุมวเสน อายูห มานาเ…

…ณและวิชาการในการสนับสนุนชีวิต ในส่วนนี้ ยังมีการวิเคราะห์ถึงผลกระทบของการรับรู้และปฏิสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์กับการอยู่ร่วมของสติและวิญญาณ โดยเฉพาะกับบริบทของอภิธมฺมตฺถวิวัฒน์ ซึ่งมีการกล่าวถึงความสำคัญของอาหา…

…ๆ ตตฺถ อนาคต์สญาณสฺส ตาว อนาคต สตฺตทิวสโต ปรี ปวดตนกจิตตเจตสิก ทุติยทิวสโต ปฏฐาย ปวตฺตนกญจ ยังกิญจิ อารมณ์ โหติ ฯ ตญฺหิ สวิสเย สพฺพญฺญุตญาณ คติกนฺติวุตต์ ฯ ยถากมโมปคญาณสฺส ปน กุสลากุสลสงฺขาตา เจตนา จตฺตาโรป…

…รรมและคุณลักษณะต่าง ๆ ของจิต โดยเฉพาะการใช้วิปัสสนาในการศึกษาและฝึกฝนเกี่ยวกับอนิจจา การเข้าใจจิตและอารมณ์ต่าง ๆ รวมถึงการใช้อภิญญาในการปฏิบัติศาสนธรรม อธิบายถึงอิทธิวิธีต่าง ๆ ในการพัฒนาจิตเพื่อเข้าสู่การศ…

…ปอย่างละ ๑๐ ๆ เพราะเป็นไปตามอำนาจบุญกิริยา วัตถุ ๑๐ ๆ และจิต ๘๐ นั้น เอา 5 คูณทีละดวง เพราะเป็นไปใน อารมณ์ ๖ จึงรวมเป็นจิต ๔๘๐ ๆ ก็จิตเหล่านั้นเอง ๓ คูณด้วย ာ อำนาจอธิบดี ๓ เป็นจิต ๓๒๐ เพราะจิตเป็นญาณวิปยุต…

บทความนี้นำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับการพัฒนาจิตและอภิธรรมตามศาสตร์ทางพระพุทธศาสนา โดยมีการอธิบายถึงแนวทางในการนับจิตตามบุญกิริยาวัตถุ รวมถึงวิธีการจำแนกจิตในระดับต่างๆ และแนวคิดเกี่ยวกับอำนาจอธิบดี โดยสรุป

…าปฐมฌาน เพราะอรรถว่า เป็นปฐม เพราะเป็นเบื้องต้นตามลำดับเทศนา และตามลำดับการเกิด จัดเป็นฌาน เพราะเพ่งอารมณ์ และเพราะเผาธรรมที่เป็นข้าศึก ได้แก่องค์ ๕ มีวิตก เป็นต้น ฯ จริงอยู่ เพราะความประชุมแห่งองค์ฌานเท่าน…

ในหน้าที่ 52 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีกล่าวถึงปฐมฌานซึ่งเป็นฌานเบื้องต้นที่เกิดจากการเพ่งอารมณ์และการเผาธรรมที่เป็นข้าศึก เช่น วิตก วิจาร ปีติ และสุข รวมถึงการตั้งจิตเป็นเอกัคคตา โดยองค์ฌานทั้ง 5…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 59 ต่างแห่งอารมณ์ คือโคจร ๔ อย่าง มีอากาศเป็นต้นที่จะพึงก้าวล่วง และที่จะพึงยึด กล่าวคือกสิณ อากาศ วิญญาณ และความไม่ม…

บทนี้นำเสนอการก้าวล่วงอารมณ์ในอภิธัมมะที่เกี่ยวข้องกับโคจร ๔ ประการซึ่งรวมถึงอากาศและวิญญาณ โดยให้ความสำคัญกับการเข้าใจในหัวข้อข…

… ๒ [ข้อความเบื้องต้น] ท่านพระอนุรุทธาจารย์ ครั้นจำแนกจิตโดยประเภทแห่งภูมิ ชาติ สัมประโยค สังขาร ฌาน อารมณ์ และมรรค ตามควรอย่างนี้ก่อน แล้ว เพราะบัดนี้มาถึงวิภาคแห่งเจตสิกเข้าโดยลำดับ เพื่อจะเริ่มตั้ง ลักษณะ…

เนื้อหาในหน้าที่ 81 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา พรรณนาถึงการจำแนกจิตตามประเภทต่าง ๆ รวมถึงการอธิบายลักษณะของเจตสิก โดยเริ่มตั้งแต่ลักษณะของเจตสิกที่มีความเกิดและความดับในที่เดียวก

…เปรี้ยวเป็นต้น เกิดน้ำลายสอขึ้นเป็นต้นฯ l ธรรมชาติที่ชื่อว่าเวทนา เพราะอรรถว่า รับรู้ คือเสวยรสแห่ง อารมณ์ ฯ เวทนานั้น มีการับรู้เป็นลักษณะ ฯ จริงอยู่ จริงอยู่ สัมปยุตธรรม ที่เหลือ ถึงการเสวยรสของอารมณ์ ก็เ…

เนื้อหาในอภิธัมมัตถสังคหบาลีกล่าวถึงธรรมชาติที่ชื่อว่าเวทนา ซึ่งหมายถึงการรับรู้และเสวยรสแห่งอารมณ์ มีการพูดถึงความสัมพันธ์ระหว่างเวทนากับการเสวยรสของอารมณ์ เช่น สุขเวทนา, สัญญาที่เป็นการรู้จำอารมณ์ …

…ว่าอธิโมกข์ฯ ก็อธิโมกข์นั้น มีความตกลง ใจเป็นลักษณะ พึงเห็นเหมือนเสาเขื่อน เพราะไม่มีความหวั่นไหวใน อารมณ์ ฯ ความเป็นแห่งบุคคลผู้กล้าหาญ หรือกรรมของบุคคลผู้ กล้าหาญ ชื่อว่าความเพียร อีกอย่างหนึ่ง ธรรมชาติใด…

…วามจริง เสนอแนะเกี่ยวกับคุณสมบัติของเจตสิกกับอธิโมกข์เพื่อการฝึกฝนจิตใจโดยถูกต้อง และการทำงานร่วมกับอารมณ์และความคิด การมีความพยายามในการศึกษาและปฏิบัติธรรมอย่างถูกต้องจะช่วยให้เข้าใจธรรมได้ดียิ่งขึ้น โดยอ้…

…าย รูปมิใช่เป็นของเธอ พวก เธอจงละมันเสีย" ในพระบาลีนั้น ก็ทรง ประกาศการละฉันทราคะ ซึ่งมีรูปนั้นเป็น อารมณ์ ฯ สมจริงดังพระพุทธพจน์ที่ตรัส ไว้ในพระบาลีนั้นมีอาทิว่า "ความละเสียซึ่ง ฉันทราคะอันใด" ฯ ถ้าผู้ที่ว…

…ณรงค์ให้ผู้คนเข้าใจอย่างถูกต้องเกี่ยวกับมิทธะในบริบทของธรรมะ การละฉันทราคะเป็นสิ่งสำคัญเนื่องจากเป็นอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับรูป พระบาลีกล่าวถึงว่ารูปมิใช่ของเธอ จึงต้องละมันเสียและเข้าใจในเรื่องของมิทธะทั้งใน…

…วาร ๑ ที่พ้นจากทวารโดยประการทุกอย่าง ๑ โดยประการ ๕ อย่าง คือจิต ๓๖-๓-๓๑-๑๐ และ ๕ ตามลำดับ ન્ ชื่อว่าอารมณ์ ในอาลัมพนสังคหะ มี 5 อย่าง คือ รูปารมณ์ ๑ สัททารมณ์ ๑ คันธารมณ์ ๑ รสารมณ์ ๑ โผฏฐัพพารมณ์ ๑ ธัมมารมณ…

เนื้อหาในหน้าที่ 114 แสดงถึงการศึกษาจิตในทวารต่างๆ โดยแบ่งหมวดหมู่ของจิตและอารมณ์ตามประเภทต่างๆ รวมทั้งการอธิบายถึงวิญญาณและอารมณ์ที่สัมพันธ์กัน พร้อมการยกตัวอย่างจิตและอารมณ์ในทวาร…

…อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 129 อรรถว่า ยินดี คือพอใจของสัตว์ทั้งหลาย ฯ อารมณ์คือรสนั้น เพราะ เหตุนั้น จึงชื่อว่ารสารมณ์ ฯ ที่ชื่อว่าโผฏฐัพพะ เพราะอรรถว่า อัน สัตว์ถูกต้อง ๆ อารม…

เนื้อหานี้พูดถึงการวิเคราะห์อารมณ์ต่างๆ ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเฉพาะความเข้าใจในคำว่า ยินดี และโผฏฐัพพะ เพื่อเข้าใจในธรรมารมณ์ และกา…

…ถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 130 ที่พ้นจากกาล และเป็นอดีตตามสมควร ฯ เชื่อมความว่า อารมณ์ ของจิตที่พ้นจากทวาร กล่าวคือปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติ มี 5 อย่าง ฯ ท่านอาจารย์ทำในใจว่า ก็อารมณ์นั้นขอ…

บทนี้พูดถึงอารมณ์ของจิตที่พ้นจากทวาร ที่กล่าวถึงลักษณะและอวิหารณ์ของจิต ไม่ให้ยึดถืออารมณ์ที่เป็นอดีตหรือปัจจุบัน โดย…

…นั้น ในสัจจสังเขปว่า กรรมอันใด ที่สัตว์กระทำแล้วในภพอื่นได้โอกาส ปฏิสนธินั้น ย่อมมี เพราะกรรมนั้น ในอารมณ์ อันกรรมนั้นนั่นแลให้ปรากฏแล้ว ฯ แท้จริง เมื่อจะถืออธิบายอย่างอื่น คำที่มีอวธารณะว่า เตเนว ต้องสูญไป…

…ท่านั้น กรรมที่สัตว์กระทำในภพอื่นจะเป็นตัวกำหนดการเกิด อีกทั้งยังมีการกล่าวถึงคตินิมิตและการปรากฏของอารมณ์ในเวลาตาย อาจารย์เชื่อว่าการอธิบายภาพรวมของอารมณ์การปฏิสนธิสามารถเข้าใจได้จากทวารทั้ง 6 ได้อย่างชัดเ…

…ธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 135 แต่ที่ประกอบด้วยปฏิฆะ มีกามาวจรธรรม มหัคคตธรรม และบัญญัติ ธรรมเป็นอารมณ์ ในเวลาที่เป็นไปด้วยอำนาจแก่งความประทุษร้าย และความเดือนร้อน ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา มีการกามาวจาธรรม …

เนื้อหานี้กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตและอารมณ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยนำเสนอเรื่องปฏิฆะ, กามาวจรธรรม, มหัคคตธรรม และบัญญัติธรรม เป็นอารมณ์ที่เกี่…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 136 ของบุคคลอื่นเป็นอารมณ์ และในเวลากำหนดมรรคผลด้วยจิตที่สัมปยุต ด้วยอภิญญานั้นแล ย่อมมีแก่พระเสขบุคคลทั้งหลาย เพราะเหตุนั้น ท…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลี ที่อธิบายถึงการดำเนินจิตที่สัมปยุตด้วยอภิญญา โดยการพิจารณาอารมณ์ ณ กาลต่าง ๆ เช่น การฟังธรรม และการบริกรรม อีกทั้งยังพิจารณาถึงความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์กับจิตประเภท…

…ธิบายว่า วิถีจิตตุปบาท ๑๔ ภวังคจลนะ ๒ และขณะจิต ๑ ที่ล่วง ไปก่อนแล้วนั่นแล ฯ ต่อจากนั้นจิตก็ดับไป ๆ อารมณ์นี้ ชื่อว่า อติมหันตารมณ์ ฯ ก็อารมณ์ที่มาสู่คลองไม่พอถึงการเกิดตทาลัมพนะ ผ่านไปเสีย ชื่อว่ามหันตารมณ…

เนื้อหานี้อธิบายเกี่ยวกับวิถีจิตตุปบาทและภวังคบาต ในการศึกษาอภิธัมมัตถ โดยนำเสนอความยาวของจิต อารมณ์ และการเกิดขึ้นของอติมหันตารมณ์ต่อเนื่องถึงภวังคบาต และความสัมพันธ์กับอารมณ์ที่หลากหลาย รวมถึงการวิเ…