หน้าหนังสือทั้งหมด

อารมณ์ในฌานระดับต่างๆ
220
อารมณ์ในฌานระดับต่างๆ
…่าง ๆ แต่มิได้หมายความว่าในฌาน ต่าง ๆ จะมีเฉพาะอารมณ์เหล่านี้เท่านั้น เพราะในฌานทุกระดับยังมี ผัสสะ เวทนา สัญญา เจตนา วิญญาณ ฉันทะ อธิโมกข์ วิริยะ สติ อุเบกขา มนสิการ ด้วย (ม. อุ. ๑๔/๑๕๕-๑๕๘/ ๑๑๖-๑๑๙) สำหร…
บทเรียนนี้อธิบายอารมณ์ที่เกิดขึ้นในฌานระดับต่าง ๆ รวมทั้งผัสสะ เวทนา สัญญา เจตนา วิญญาณ และอื่น ๆ โดยเฉพาะอุเบกขาที่เด่นชัดในจตุตถฌาน โดยไม่มีข้อจำกัดที่อารมณ์เหล่านี้จ…
แนวคิดเกี่ยวกับอายุและกัปในพระพุทธศาสนา
41
แนวคิดเกี่ยวกับอายุและกัปในพระพุทธศาสนา
…ีย 1 เมล็ด เวลานานกระทั่งเมล็ดผักกาดหมด กระนั้นก็ยังไม่ครบเวลาของหนึ่งมหากัป 10. ขันธ์ 5 ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน 11. เราย่อมรู้ชัดตามความเป็นจริง พระพุทธเจ้าได้ตรัสสอนความจริงไว้ 4 ประการ คือ …
…วามหมายของอสงไขยกัป และมหากัปที่มีระยะเวลายาวนาน นอกจากนี้ยังมีการกล่าวถึงขันธ์ 5 ที่ประกอบด้วย รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ เพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจถึงความจริงที่พระพุทธเจ้าได้ตรัสสอนเกี่ยวกับทุกข์และสาเ…
การเข้าถึงกายในกายตามหลักสติปัฏฐาน 4
205
การเข้าถึงกายในกายตามหลักสติปัฏฐาน 4
…ียด กายอรูป พรหม กายอรูปพรหม ละเอียด กายเหล่านี้ ล้วนประกอบด้วยเบญจขันธ์ หรือขันธ์ 5 อัน ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ ส่วนกายธรรมนั้นมิได้ตกอยู่ในไตร ลักษณ์ จึงเรียกว่า ธรรมขันธ์ ด้วยเหตุว่า เวท…
บทความนี้กล่าวถึงหลักการกายในกายตามหลักสติปัฏฐาน 4 ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสสอนไว้ โดยให้เห็นถึงความไม่เที่ยง ความทุกข์ และความอนัตตาของกายต่างๆ และการปล่อยวางกิเลสเพื่อเข้าถึงกายธรรม กายธรรมนั้นไม่ต
ความเข้าใจเกี่ยวกับขันธ์ 5
97
ความเข้าใจเกี่ยวกับขันธ์ 5
แนวคิด 1. ขันธ์ 5 หมายถึง กลุ่มแห่งรูปและนาม ประกอบด้วย รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ มีทั้งขันธ์ที่เป็นอุปาทานขันธ์ ซึ่งทำให้เกิดความยึดมั่น ถือมั่น เป็นทุกข์ และที…
เนื้อหานี้กล่าวถึงขันธ์ 5 ซึ่งประกอบไปด้วย รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ ที่เป็นภาระหนักในชีวิตของมนุษย์และเทวดา พระมงคลเทพมุนีได้สอนให้ปล่อยวางขันธ์…
การรู้และขันธ์ 5 ในพุทธศาสนา
105
การรู้และขันธ์ 5 ในพุทธศาสนา
…ยธาตุ 6 คือ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม ธาตุไฟ อากาศธาตุ และวิญญาณธาตุ เราทุกคนที่อยู่ในโลกนี้ล้วนมี รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณด้วยกันทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็นพระภิกษุ สามเณร อุบาสก อุบาสิกา ก็ประกอบด้วย 5 ขั…
…รถรับรู้ได้ด้วยอวัยวะต่างๆ เช่น ตา, หู, จมูก, ลิ้น และกาย และยัง อธิบายถึงขันธ์ 5 ที่ประกอบด้วย รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ โดยแบ่งขันธ์ออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ ขันธ์ที่ประกอบด้วยอุปาทาน และขันธ์ของปุถ…
ขันธ์ 5 ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา
115
ขันธ์ 5 ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา
…ารเกิดดับตลอดเวลา เมื่อเห็นเช่นนี้จึงทำให้รู้ว่า ขันธ์ 5 ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ดังนี้ “รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เรียกว่า เบญจขันธ์ คือ ขันธ์ 5 รูป จะกล่าวในที่นี้ เฉพาะรูปหยาบๆ คือ สิ่งซึ่งธา…
บทความนี้กล่าวถึงการเห็นขันธ์ 5 ผ่านทางธรรมจักขุ ซึ่งทำให้เข้าใจว่า ขันธ์ 5 ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และเป็นอนัตตา โดยการพิจารณาองค์ประกอบที่เกิดขึ้นและดับไปเหมือนฟองน้ำ การเข้าใจลักษณะนี้ช่วยให้มองเห็นควา
ความเพียรในชีวิตทางธรรมและการทำสมาธิ
199
ความเพียรในชีวิตทางธรรมและการทำสมาธิ
…ะลึกถึงสิ่งนั้นบ่อยๆ ในขั้นสูงขึ้นไป ท่านสอนให้ระลึกสติปัฏฐาน 4 คือ 7.1 กายานุปัสสนา พิจารณากาย 7.2 เวทนานุปัสสนา พิจารณาเวทนา คือ สุข ทุกข์ และไม่สุข ไม่ทุกข์ 7.3 จิตตานุปัสสนา พิจารณาจิตว่ามีราคะ โทสะ โม…
ในบทความนี้พูดถึงความเพียร 4 ประการที่สำคัญในการปฏิบัติธรรม เช่น สัมมาสติ ซึ่งรวมถึงการพิจารณากาย เวทนา จิต และธรรม เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต และช่วยสกัดกั้นกิเลส นอกจากนี้ยังอธิบายถึงการทำสมาธิทั้ง 3 ระดับ …
ปฏิจจสมุปบาท
207
ปฏิจจสมุปบาท
… ปฏิจจสมุปบาท คือ การเกิดขึ้นร่วมกันของธรรม 12 ประการ คือ อวิชชา สังขาร วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ ชาติ ชรามรณะ 2. ความสัมพันธ์ของปฏิจจสมุปบาท มีทั้งสายเกิด และสายดับ โดยสายเกิดนั้น…
ปฏิจจสมุปบาทคือการเกิดขึ้นร่วมกันของธรรม 12 ประการที่เกี่ยวข้องกับวงจรของสังสารวัฏ โดยมีความสัมพันธ์ทั้งสายเกิดและสายดับ。ที่มาของความสัมพันธ์นี้คือ อวิชชา ทำให้เกิดสังขาร และดำเนินต่อไปจนถึงชรามรณะ。กา
นามรูปและสฬายตนะในพระพุทธศาสนา
213
นามรูปและสฬายตนะในพระพุทธศาสนา
4. นามรูป คือ นามธรรม 5 อย่าง ได้แก่ เวทนา (ความเสวยอารมณ์) สัญญา (ความจำได้หมายรู้) เจตนา (ความจงใจ) ผัสสะ (ความกระทบ หรือสัมผัส) มนสิการ (คว…
นามรูปในพระพุทธศาสนาแบ่งเป็นนามธรรม 5 อย่าง ได้แก่ เวทนา สัญญา เจตนา ผัสสะ และ มนสิการ มีการจำแนกเป็นนามขันธ์ 3 ส่วนรูปเรียกว่ามหาภูตรูป 4 ซึ่งได้แก่ ปฐวีธา…
ความเสื่อมโทรมของขันธ์ 5 และปฏิจจสมุปบาท
217
ความเสื่อมโทรมของขันธ์ 5 และปฏิจจสมุปบาท
…ะชาติ หมายถึง ความแก่ของรูปที่ปรากฏ ออกมาในลักษณะ อวัยวะหย่อนยาน หนังเหี่ยวย่น หูตาฝ้าฟาง ความแก่ของเวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณที่ปรากฏออกมาในลักษณะ การรับรู้ต่างๆ ไม่ชัดเจน ความจำเสื่อม ความคิดไม่แจ่มชัด มร…
…มนี้กล่าวถึงความเสื่อมโทรมของขันธ์ 5 ในแต่ละภพแต่ละชาติ ซึ่งอธิบายถึงความแก่ในปัจจัยต่าง ๆ เช่น รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ ที่ส่งผลต่อการรับรู้ ส่วนความสัมพันธ์ของปฏิจจสมุปบาทอธิบายว่าทุก ๆ องค์นั้นม…
การดับตัณหาและอุปาทานในพระพุทธศาสนา
230
การดับตัณหาและอุปาทานในพระพุทธศาสนา
…ด้แก่ ความยึดมั่นในรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ที่เป็นไปในทางกายและทางใจ หรือยึดมั่นในขันธ์ 5 คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ว่าเป็นอัตตา 10. ดับภพได้ ชาติจึงดับ ดับภพ หมายถึง ดับกรรมภพ คือ ดับการกระทำกรร…
การดับตัณหาและอุปาทานถือเป็นทางในการดับเส้นทางการเกิดและการตายตามแนวคิดของพระพุทธศาสนา โดยการดับตัณหานั้นหมายถึงการดับความอยากในรูปรวมถึงสิ่งต่าง ๆ ที่เราอยากได้ เมื่อเราเลิกยึดมั่นในอุปาทานแล้วจะสามา
อนัตตลักขณสูตร
384
อนัตตลักขณสูตร
…ปเพื่ออาพาธ และบุคคลย่อมไม่ได้ในรูปว่า รูปของเราจงเป็นอย่างนี้เถิด รูปของเราอย่าได้เป็นอย่างนั้นเลย เวทนาเป็นอนัตตา ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ถ้าเวทนานี้จัก ได้เป็นอัตตาแล้ว เวทนานี้ไม่พึงเป็นไปเพื่ออาพาธ และบุค…
อนัตตลักขณสูตรกล่าวถึงความจริงที่ว่ารูป เวทนา และสัญญาต่างเป็นอนัตตา ไม่สามารถควบคุมได้ ผู้คนไม่สามารถยึดถือว่าเป็นของตน เมื่อภาพหรือความรู้สึกต่…
การแก้ปัญหาด้วยปัญญาอันลึกซึ้ง
374
การแก้ปัญหาด้วยปัญญาอันลึกซึ้ง
๔๒ แ ก้ ปั ญ ห า ด้ ว ย ปั ญ ญ า อั น ลึกซึ้ง (m) พระอริยสาวกทั้งหลาย ย่อมเห็นขันธ์ ๕ คือรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ทั้งที่เป็นอดีต ปัจจุบัน และในอนาคต ทั้งภายในหรือภายนอก ทั้งหยาบหรือละเอียด ทั้…
พระอริยสาวกเห็นขันธ์ 5 คือรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ โดยใช้ปัญญาที่ถูกต้องว่า นั่นไม่ใช่ของเรา หรือว่าเราไม่มีตัวตนที่แท้จริง การเข้…
ธรรมะเพื่อประชา: ชัยชนะครั้งที่ 5
127
ธรรมะเพื่อประชา: ชัยชนะครั้งที่ 5
…่างไรบ้าง” พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงตรัสเช่นเดียวกับที่ พระอัสสชิเถระกล่าวไว้ คือ “ขันธ์ ๕ อันได้แก่รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ไม่เที่ยง รูปไม่ใช่ตัวตน เวทนาไม่ใช่ตัวตน สัญญาไม่ใช่ตัวตน สังขารไม่ใช่ตัวตน วิ…
…ะพุทธเจ้าและได้ตั้งคำถามเกี่ยวกับคำสอนของพระภาคเจ้า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสถึงขันธ์ 5 ซึ่งรวมถึงรูป, เวทนา, สัญญา, สังขาร, วิญญาณ ว่าไม่ใช่ตัวตนและไม่เที่ยง ทำให้เกิดการสนทนาอย่างมีความหมายและมีเป้าหมายในกา…
การฟังพระสูตรและการสวดสาธยาย
39
การฟังพระสูตรและการสวดสาธยาย
…ฏฐานสูตร” พระจึงเริ่มสวดสาธยายเรื่องสติปัฏฐานสูตร ซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับ การพิจารณาตามเห็นกายในกาย เวทนา ในเวทนา จิตในจิต ธรรมในธรรม แล้วก็ชี้บอกหนทางสายกลาง อันเป็นทางสายเอก ซึ่งเรียกว่า “เอกายนมรรค” เป็…
…ท่านถามว่า อุบาสกอยากฟังพระสูตรบทไหน และเริ่มสวดสาธยายเรื่องสติปัฏฐานสูตร ซึ่งกล่าวถึงการพิจารณากาย เวทนา จิต และธรรม พร้อมชี้หนทางสายกลางสู่พระนิพพาน ขณะนั้นชาวสวรรค์ทั้ง 5 ชั้น เชื้อเชิญอุบาสกให้ไปอยู่ด้…
บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒: นามและอัพพยศัพท์
58
บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒: นามและอัพพยศัพท์
… สิ่งใดสิ่งหนึ่ง" อุ. ว่า "โย โกจิ เทโว วา 0 ๒ มนุสฺโส วา เทวดาหรือ หรือมนุษย์ คนใดคนหนึ่ง, ยา กาจิ เวทนา ๓ ๒ ๒ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนา เวทนา อย่างใดอย่างหนึ่ง ล่วงแล้วหรือยัง ๒ ไม่มาหรือเกิดขึ้นเฉพาะแล้ว, ย…
บทนี้เน้นการศึกษาเรื่องวจีวิภาคในบาลี โดยให้ความสำคัญกับการแจกศัพท์ที่มีส่วนท้ายเป็น จิ และการแปลความหมายในบริบทต่าง ๆ รวมถึงการใช้รูปแบบพหุและเอกในการแสดงออกทางภาษา เช่น 'โกจิ' สำหรับชายบางคน หรือ 'ก
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา
224
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา
… เอกเหตุเก จาติ โยเชตพฺโพ ฯ ทสฺสนฺตฺถ์ ทสฺเส ฯ โสมนสฺสสหคตนติ วจน์ อาทิ ยสฺส วจนสฺส ติ โสม...อาทิ ฯ เวทนา จ ทิฏฐิ จ สงฺขาโร จ เวทนาทิฏฐิสงฺขารา ภิชฺชน์ เภโท เวทนา- ทิฏฐิสงฺขาราน์ เภโท เวท...เภโท ฯ อิเมสูติ…
บทนี้นำเสนอการวิเคราะห์อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา อธิบายลักษณะต่างๆ ของจิต จิตทำงานอย่างไร และมีปัจจัยใดบ้างที่ส่งผลต่อการเกิดจิต ทำให้เกิดความเข้าใจในเชิงลึกเกี่ยวกับจิตและอารมณ์ จุดสำคัญคือการแบ่งประเภทแล
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา (ปฐโม ภาโค) - หน้า 248
248
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา (ปฐโม ภาโค) - หน้า 248
…ฺตนฺติ ปทสฺส วิเสสน์ ฯ อิตติ ทิฏฐิ...ยุตฺตนฺติ ปเท สภาวเหตุ ฯ ทิฏฐิ...ยุตฺตนฺติ ลิงคตฺโถ ๆ [๑๓๓] ยา เวทนา อุปปาติโต ยุตติโต อิกฺขติ อารมฺมณ รส์ อนุภวติ เวทียมานาปิ มชฺฌตฺตาการสณฺฐิติยา มชฺฌ สภาวสงฺขาตากาเร…
เนื้อหาในหน้าที่ 248 ของอภิธมฺมตฺถวิภาวินิยาพูดถึงทิฏฐิและเวทนาโดยเน้นโครงสร้างการวิเคราะห์และวาจกตฺตาที่เกี่ยวข้องกับการกระทำและผลของความรู้สึก การใช้ภาษาที่ชัดเจ…
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถ โยชนา
249
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถ โยชนา
…พ์ เวทียมานาปี มชฺฌตฺตา การสัณฐิติยาติ วจน์ น ปกขิตพุฒิ ติ กิมตถ์ ปกขิตตนฺติ ฯ สัจจ์ กิญจาปี มชฺฌตฺตเวทนา อารมฺมณรส์ อนุภวุฒิ สถาปิ มชฺฌตตากาเรน อนุภวตีติ ฌาปนตถ์ เวท....ติชาติ วจน ปกขิตฺตนฺติ ฯ เวที...ติย…
…ารชี้แจงประเด็นสำคัญอย่างละเอียดในแต่ละหน้าเช่น หน้า 249 สื่อถึงการอภิปรายเกี่ยวกับภวะแรกและสถานะของเวทนา นอกจากนี้ยังมีการเน้นเรื่องมชฌตฺตาและการสืบค้นในวิถีของธรรม เพื่อเสริมสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับปรัชญ…
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา
251
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา
…ิตาย เอสา อุเปกฺขา เตสํ สุขทุกขาน อนนตรมปี ปวตฺตติ ฯ สุขญจ ทุกฺขกฺจ สุขทุกขาน ฯ วิรุณที่ติ วิโรธ ยา เวทนา อญฺญมญฺญ์ วิรุชฺฌติ อิติ ตสฺมา สา เวทนา วิโรธ สุขทุกข์ ฯ วิปุพฺโพ รุธิ อาวรณ นาทีห์ จิ อญฺเญสุ จ อุ…
…ละทุกข์ โดยเฉพาะคำว่า 'อุเปกขา' ที่แสดงถึงความเที่ยงตรงในความรู้สึก เราสามารถนำไปสู่การพัฒนาเข้าใจในเวทนาและสถานะทางอารมณ์ต่าง ๆ เนื้อหาถูกสร้างขึ้นจากการวิเคราะห์ หลักการและการใช้เหตุผลตามหลักอภิธรรม ความ…