หอไตรกลางน้ำ ณ วัดมหาธาตุ จังหวัดสุโขทัย : หน้า 41/104

ในทุกภาคของประเทศไทยมีการสร้างหอไตรกลางน้ำไว้มากมา แต่ในอดีติ ซึ่งต่างส่วนมีรูปทรงเป็นเอกลักษณ์ที่จิจตระการตาด้วยศิลปะเฉพาะถิ่นของช่างมีมือแห่งยุคสมัยที่ตั้งใจบรรจงสร้างให้ดงามที่สุด หลายแห่งอนุญาตให้ผู้สนใจศึกษาเข้าเยี่ยมชม อาทิเช่น หอไตรกลางน้ำ ณ วัดมหาธาตุ จังหวัดสุหธร ซึ่งเป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองมาแต่แรกสร้างเมือง หอไตรแห่งนี้ถือเป็นหอไตรกลางน้ำที่มีชื่อเสียงแห่งหนึ่งของภาคอีสาน สันนิษฐานว่า สร้างขึ้นสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นอาคารที่ใช้ศิลปะผสมผสานแบบช่างศิลป์ของลาวและรัตนโกสินทร์ได้อย่างลงตัว สร้างด้วยไม้ทั้งหลัง ภายในหอไตรนี้ตรงกลางยกสูงขึ้นจากพื้นเล็กน้อย เป็นห้องสำหรับเก็บพระไตรปิฎกและคัมภีร์ต่าง ๆ และมีระเบียงทางเดินโดยรอบใต้ชายคา เป็นที่เก็บรักษาตู้พระธรรม หีบพระธรรม และโบราณวัตถุที่ทรงคุณค่าและเป็นพื้นที่ให้พระภิกษุมานเข้าไปศึกษาคัมภีร์ใบลาน กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนหอไตรวัดมหาธาตุเป็นโบราณสถานของชาติ เป็นสมบัติคู่เมืองเลย เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๙ ผนังของห้องเก็บพระไตรปิฎกพร้อมทั้งเสาและเสาคู่นของหอไตรเชื่อมสาย Numer 2 ของพระพุทธรูป ฯลฯ แนวพรรณพฤกษาในแนวตั้งระดับแถวในรอบในแต่ละชั้นอย่างลงตัว รวมถึงบานหน้าต่างประดับตกแต่งในระดับกระจก ด้านบนก็มีเบียงเชื่อมต่อโดยรอบใต้ชายคา