แม่คำ ทองแสง: ชีวิตและบทบาทของคนแม่ในชนบท : หน้า 54/97

แม่คำ ทองแสง แม่คำ นามสกุลเดิมพงษ์สถิตย์ เป็น ลูกสาวกำนันตำบลค้อทอง มีผิวพรรณดี หน้าตาดี มีการศึกษาชั้นป. 4 เมื่อแต่งงาน กับครูประศาสน์ ทองแสงแล้ว แม่คำทำ หน้าที่เป็นแม่บ้าน ทำนา ขยัน อดทน พูดน้อย และเลี้ยงลูกๆทั้ง 7 คน ยามพ่อบ้านอารมณ์ร้อน แม่คำ จะนิ่งเงียบไม่ต่อปากต่อคำ เพราะถือว่าตนมีการศึกษาน้อยและ โบราณสอนไว้ว่าให้เก็บปากเก็บคำ ไม่ต่อว่าต่อขาน ไม่ทำอะไรที่ เป็นตัวอย่างที่ไม่ดีให้ลูกๆเห็น แม่ค้าต้องทําอาหารเลี้ยงลูกแบบตามชนบทสมัยก่อนที่ ไม่มีตลาดสด และเลี้ยงไก่ไว้ฟักไข่ออกเป็นตัว นานๆเลี้ยงเป็ดและ หมู 1-2 ตัวไว้ขายต่อ ไม่ได้กินไข่ไก่ หรือเนื้ออื่นนอกจากปลา เมื่อพ่อเอาปลาเป็นๆมาให้ แม่คำจะจับขังไว้รอทำอาหารมื้อต่อไป ถ้าปลาตาย แต่ใส่เกลือเพราะสมัยนั้นไม่มีตู้เย็น และไฟฟ้า ต้อง ใช้ตะเกียงธรรมดาหรือเจ้าพายุ ตอนลูกเล็กๆแม่คำไม่ได้เข้าวัดเป็นประจำได้แต่ไหว้พระ ตอนกลางคืน โดยเฉพาะวันพระ จะจัดขันธ์ 5 มีธูปเทียน 5 คู่ ดอกไม้ 5 คู่ วางบนหิ้งพระหัวนอน แล้วไปตามลูกๆมาไหว้พระ ส่วนพ่อนานๆครั้ง เมื่อลูกๆโตแล้ว แม่ค้าอายุได้ 40 ปีเศษเริ่ม 53 กฎแห่งกรรม