การลงโทษของพญานาคในลุ่มแม่น้ำโขง : หน้า 32/58

การลงโทษของพญานาคในลุ่มแม่น้ำ โขงนั้น มีหลายวิธี ตามลำดับดังนี้ วิธีที่ ๑ สำหรับโทษเบาให้ไปรับเวร มากขึ้นเป็นพิเศษ เช่น ให้เพิ่มเวลาในการตรวจ เข้าเวรยาม หรือเพิ่มเวลาในการเข้ารับใช้ หัวหน้าเขต จึงมีเวลาพักน้อยลง ดังคดีตัวอย่างคือ ครั้งหนึ่งนาคบริวาร ตนหนึ่ง มัวแต่แสดงความรักกับภรรยานาค สาวที่วิมานของตน จนลืมเวลาเข้าเวร ไม่ได้ มาเข้าเวรตามหน้าที่ ที่ตนเองต้องรับผิดชอบ หัวหน้าบริวารจึงทำโทษ โดยการเพิ่มเวลา ในการเข้าเวรมากขึ้น อีกคดีหนึ่ง นางนาคมาณวิกาสาวสวย ตนหนึ่ง เพลิดเพลินในการรับประทานอาหาร มากเกินไป ด้วยความเมาในรสอาหาร จึง บทลงโทษตามประสาพญานาค ๓๑ เผลอหลับติดต่อกันเป็นเวลานานหลายวัน ไม่ได้ไปเข้าเวร หัวหน้าบริวารจึงสั่งลงโทษ โดยการเพิ่มเวลาในการเข้าเวรมากขึ้น วิธีที่ ๒ สำหรับโทษหนักขึ้นมาอีก ให้ไปเฝ้าสถานที่ หรือพระพุทธรูป หรือ สถูปโบราณ พญานาคที่ถูกทำโทษจะต้องทำ ตามอย่างเคร่งครัด และห้ามหนีโดยเด็ดขาด เพราะเป็นจารีตที่ถูกกำหนดขึ้น ของสังคม พญานาค ถ้านาคที่ถูกทําโทษไม่ทําตามจะต้องถูก ขับออกจากเมือง ส่วนผู้ปกครองจะมอบหมาย ให้หัวหน้าเขตหรือผู้ช่วยหัวหน้าเขตคอย ตรวจตราเป็นระยะๆ ระหว่างที่ถูกกักบริเวณ โดยจะให้เจ้าหน้าที่คอยส่งอาหารให้ จนกว่า จะพ้นโทษ วิธีการส่งอาหารคือ พญานาค