ข้อความต้นฉบับในหน้า
១៨ ลมหายใจเข้าออกของพระพุทธศาสนา
ทฤษฎี ตามแนวคิดในทางพระพุทธศาสนาและใช้การให้เหตุผลทาง
ตรรกศาสตร์มาอธิบายปัญหาเหล่านี้ ทั้งๆ ที่คำถามเหล่านี้เป็น
คำถามที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าไม่ทรงพยากรณ์ เพราะถือว่าไม่เกิด
ประโยชน์ มีแต่จะเป็นเหตุให้ถกเถียงทะเลาะเบาะแว้งกัน ทรงอบรม
สั่งสอนแต่สิ่งที่นำไปสู่การขัดเกลากิเลส มุ่งสู่พระนิพพาน ซึ่งเมื่อถึง
จุดนั้นแล้วผู้ปฏิบัติก็ย่อมจะเข้าใจสิ่งเหล่านี้ได้เอง
หลักธรรมในพระพุทธศาสนา เมื่อปฏิบัติจนเข้าถึงแล้ว ผู้ปฏิบัติ
ย่อมเห็นตรงกัน เป็นภาวนามยปัญญา (ความรู้แจ้งที่เกิดจากความ
เห็นแจ้ง) แต่เมื่อพยายามพิสูจน์ด้วยความคิดทางตรรกศาสตร์ ด้วย
จินตมยปัญญา (ความรู้คิด) ไม่ได้รู้แจ้งด้วยตนเองเพราะไม่เห็นแจ้ง
ย่อมมีความคิดแตกต่างหลากหลาย ผลก็คือนักทฤษฎีของพระพุทธ
ศาสนาเองก็มีความเห็นไม่ตรงกัน ทะเลาะถกเถียงกันเอง เกิดเป็น
แนวคิดของสำนักต่างๆ และแตกตัวเป็นนิกายต่างๆ ในที่สุด” มีนัก
ทฤษฎีในพระพุทธศาสนาที่มีชื่อเสียงเกิดขึ้นจำนวนมาก เช่น นาคาร
ชุน อสังคะ วสุพันธุ์ ทิคนาคะ ภาววิเวก ธรรมกีรติ ศานตรักษิตะ
เป็นต้น
พระมหาสมชาย ฐานวุฑโฒ M.D., Ph.D. ୭୯
แนวคิดของพระนักทฤษฎีเหล่านี้มีความลึกซึ้งมาก จนแม้นัก
วิชาการตะวันตกปัจจุบันมาเห็นเข้ายังตื่นตะลึง แต่ผลที่เกิดก็คือ
เกิดความขัดแย้งแตกแยกในหมู่ชาวพุทธ และพระพุทธศาสนาได้
กลายเป็นศาสนาที่มีหลักคําสอนสลับซับซ้อน จนชาวบ้านฟังไม่เข้าใจ
ประหนึ่งว่าพระพุทธศาสนากลายเป็นศาสนาของพระภิกษุสงฆ์เท่านั้น
แต่ก็มีพระภิกษุสงฆ์เพียงจำนวนน้อยที่รู้เรื่อง และก็ยังคิดเห็นไม่ตรง
กันอีก ส่วนชาวพุทธทั่วไปกลายเป็นชาวพุทธแต่ในนาม ไปวัดทำบุญ
ตามเทศกาล ตามประเพณีเท่านั้น
ขณะเดียวกันมีพระภิกษุสงฆ์อีกกลุ่มหนึ่ง ซึ่งมีจำนวนมากกว่า
ได้หันไปปฏิบัติตนตามใจชาวบ้าน ซึ่งต้องการพึ่งพาอำนาจลึกลับ สิ่ง
m) Harvey, Peter. (nooo) An Introduction To Buddhism, PP.๗๓-๗๕
๔) Hirakawa, Akira, (๑๙๙๔) History of Indian Buddhism, PP.๓๒-๓๐๐