การพิจารณาศีลและคุณธรรม : หน้า 25/27

ศีล เป็นเครื่องมือในการพิจารณาคุณธรรม ในการพิจารณาความประพฤติหรือการกระทำต่างๆ ของคนนั้น ถ้าจะยึดเอาแต่เพียง ถูก-ผิด เป็นมาตรฐานในการตัดสินก็อิ่มไม่เพียงพอ เพราะการใช้เกณฑ์ ถูก-ผิด นั้น คือเอาพยานหลักฐานเป็นสำคัญ แต่ถ้าพยานหลักฐานไม่เพียงพอเอผิดไม่ได้ ในทางตรงข้าม คนปรสิทธิ์ที่ถูกได้ความ อาจต้องจำนวนด้วยหลักฐานและพยานที่ฝ่ายศัตรูสร้างขึ้น ดังนั้น ในการพิจารณาคุณธรรมของคน เราควรพิจารณาให้ลงลึกลงไปถึงความ ดี-ชั่ว อย่าเอาแต่เพียง ถูก-ผิด เป็นมาตรฐาน เกณฑ์สำคัญอย่างหนึ่งในการพิจารณาความดีของคนก็คือ ศีล ผู้ที่รักษาศีลได้สมบูรณ์ ย่อมแสดงว่าเป็นคนนที่มีคุณธรรม ส่วนผู้ละเมิดศีลมากเท่าใด ย่อมแสดงว่าความเป็นคนของเขาลดลงมากเท่านั้น การรักษาศีลเพื่อชีวิต บันฑิตกล่าวว่า ศีลเป็นเบื้องต้น เป็นที่ตั้ง เป็นบ่อเกิดแห่งคุณความดีทั้งหลาย และเป็นประธานแห่งธรรมทั้งปวง บุคคลใดจะรักษาศีลให้บริสุทธิ์ได้ จะเป็นเหตุให้นอกจากความสุข จิตจะร่มเย็นแจ่มใส และเป็นทางเดินมหาสุทธุ คือ นิพพาน ดังนั้น สาธุชนทุกท่าน ควรรักษาและสมาทานศีลเป็นปกติ เพื่อความสุข ความเจริญในชีวิตของตนโดยทั่วกัน ในชีวิตนี้ ถ้าท่านรักษาศีล ๕ ได้สมบูรณ์เป็นปกติสีย ย่อมได้ชื่อว่าเป็น มนุษย์ อย่างแท้จริง คำว่า มนุษย์ มาจากคำว่า มน + อุย มน = ใจ อุย = เหมือนหรือสูง มนุษย์ = ผู้มีใจพัฒนาสูงแล้ว ส่วนผู้ที่รักษาศีล ๔ หรืออุบลศีลใดสมบูรณ์ ย่อมได้ชื่อว่าเป็น พรหม because เป็นที่ยากจิตใจให้สูง ส่ง เหมาแก้การปฏิบัติธรรมที่ยิ่ง ๆ ขึ้นไป