การประเมินตนเองในอนุปภาพภาวนา : หน้า 77/136

จากเรื่องราวประสบการณ์ที่เป็นตัวอย่างของอนุปภาพภาวนาในเบื้องต้น เราจะสามารถนำมาเป็นเครื่องประเมินตัวเองได้ในระดับหนึ่งว่า ทำไมบางท่านนั่งสมาธิมาก แต่ไม่เป็นสมาธิสักที ซึ่งอาจจะวินิจฉัยได้ว่า เรายังทำตามขั้นตอนที่ครูบาอาจารย์ท่านแนะนำ สั่งสอนมาไม่ครบถ้วนหรือไม่ต่อเนื่อง คือ บางท่านไม่ค่อยจดจ่อกับภาวนา ประกอบกับมีจิตที่ไม่ละเอียดและไม่แข็งแรงพอ จึงทำให้พ่ายแพ้ต่ออิทธิพลทั้งหลายได้ง่าย แต่หากเราภาวนาจนกระทั่งใจละเอียดนุ่มนวล ทำไมบางท่านนั่งสมาธิมานานมาก แต่ไม่ได้สมาธิสักที ซึ่งอาจจะวินิจฉัยได้ว่า เรายังทำตามขั้นตอนที่ครูบาอาจารย์ท่านแนะนำ สั่งสอนมาไม่ครบถ้วนหรือไม่ต่อเนื่อง