ชาดกว่าด้วยยามปราศจากผู้ฉลาดแกมโกง : หน้า 133/136

ชาดกท้ายเล่ม พากษาดา-ชาดกว่าด้วยยามปราศจากผู้ฉลาดแกมโกง ในอดีตกาล ณ หนองน้ำกลางป่าแห่งหนึ่ง ยามดูแล้งน้ำก็แท้ง ลดลงจนเหลือแต่แอ่งเล็ก ๆ ฝูงปลาในหนองน้ำจึงอยู่กันอย่างแออัด "โอ้!..อัดอัดเหลือเกิน ว่ายไปทางไหนก็ไม่ได้" "เจ้าก็ยืนงง" ลิ รู้ว่าหนองน้ำเหลือแค่แอ่งเดียวก็จะขับตัวเองได้ ในตอนนั้นมีการะยงตัวบิ่บผ่านมานักอยากกินปลาในนั้นแบบสบาย ๆ จึงทำความอายขึ้น "โอ้..พวกเจ้าม่านั่งสงสารนั่นแหอไม่อยู่ อย่างดี อีกไม่ซักพักก็ ตายหมด เมื่อกี้ข้ามผ่านนี่ยิ่งใหญแห่งหนึ่บิ่งนึง บังเกิดอุดมสมบูรณ์นัก น้ำไม่เคยแห้งเลยสักกอดดู" "อ๊ะ!..ยังใหญ่ ถ้าพวกเราย้ายไปอยู่งั้นก็คงจะดีนะ" "ข้าจะช่วยคาบพวกเราไปสงนี้นั่นก็จะดีกว่า" คำส่ง เสียงก็เล่า แล้วก็บินมารับตัวในที่สุด "จริงเหรอ ข้าก็จะโทษนะ" "ถ้าอย่างนั้นเพื่อให้พวกเจ้าแน่ใจ พวกเจ้าส่งตัวแทนไปบินงั้นก่อนดี เอไหมล่ะ" เหล่าปลานในแง่นเล็กก็ช่วยกันตัวแทนในที่สุดปลากะกลลงใจดีฉลอนปลาหมดตัวมิเต็มใจเฝ้าแล้วกันว่าใครเป็นตัวแทนไปสำรวจจริงแห่งใหม่ "เอ้.. เตรียมตัวเตรียมใจไว้จะเจาะปลาหมด จะบ่นนะ" นากระยงบินไปสักพักพิมบึ่มใหญ่ตามที่พูดไว้ นากระยงปล่อยปลาหมอว่ายสำรวจจวนทั่ววัง "เมื่อได้เวลานากระยงก็บินปลาหมอกลับจากบินสวยงามนั้นเพื่อไปบอกกล่าวแก่เพื่อนปลาด้วยกัน" ในเขเล็กนั้น "มาแล้ว ๆ ๆ ปลาหมอกันนกกระยงมาแล้ว" "เป็นยังไงบ้าง มีงใหญ่ยงเจ้านั่นน่าไหม" "มีสิ น้ำเย็นใสแจ๋วเลย อาหารก็อุดมสมบูรณ์ สะบัดบิ๊กกว้างขวาง ข้าวก็ไปสำรวจปลาหมดแล้ว" "ว้าว! ถ้าฉันนั้นพวกเรารอดตายแล้วละสิ อะฮ๊า" "เจ้ากระยงพาน้ำไปก่อนเลยนะ คาบให้ตอย่าปล่อยให้ตกแล้วกัน" ปลาก็ตัวว่าวร่วมกันเพื่อเข้าคิวรอนกระยงมากไปก็จะตัว โดยลิมคิดป่วนกนรกะยงนั้นกินปลาเป็นอาหาร นากระยงคาบเอาปลาไปส่งงหมด แต่หาใช่สไปยังงใหญ่ไม่ มันเอามากินบนฝ่อยอย่างสำราญใจในที่สุดปลาในแง่เล็กนั้นก็หมดเกลี้ยง เหลือเพียงแต่คู่ครึ่งหนึ่งงุ่มง่ามอยู่ในดินแดง "จะเอ๊ะ เจ้าปูน้อยไม่สนใจลงงใหญ่ที่ฟากในนั่นบ้างเหรอ" เจ้าปูนไม่ไว้ใจกระยงเลย แต่จำต้องยิ้มอยู ก็จำยอมขอกหนบนรกระยงด้วยถ้ามีแรงแรงของตนแล้วให้แบ่งพา "ให้หรานี้ ที่ของท่านได้ไหมล่ะ เราจะหนี ไปเองแบบงั้น ก็พอ เขาเคยได้ไม่ต้องตก" ก็ได้ ๆ หนีแบบ ๆ อย่างนี้แหละ ข้าหาใจไม่เอากล" เมื่คือคนที่ง่วงใหญ่ นรกระยงนั้นก็ไม่พอสนใจ "นี่เจ้าจะบินย่ำอย่างนั้น ข้าจะหนีคงให้ขาดไปเลย" "อ๊า! ยอนแล้ว โอ้ย.. ข้าพาไปส่งไม่งั้นแล้ว ด้วยความเจ็บปวดและขาไม่ออกเจ้ากระยงจึงยอมฟูมิสนามบินจนถึงใดก็แล้วแต่ แต่ฉันจามเมื่อปู่ปล่อยก้นออกจากกอด กระยงก็สิ้นใจหายใจแล้ว..." ส่วนปู่ก็อดีใจบใหญ่คู่อไปในที่สุดอายุ ขึ้นควาวสิ่งสิ่งอยู่ที่นั้นในไม่กี่วันก็เห็นเหตุการณ์ดังนั้น โดยตลอดนั้นก็กล่าวสาธุดีในว่า "บุคคลใดใช้ปัญญาหลอกลวงผู้อื่น ย่อมไม่ได้รับความสุขเป็นนิจ เพราะผู้ใช้ปัญญาหลอกลวงผู้อื่นย่อมประสบผลบาปที่หน้าที่ได้ เหมือนนักกระยงถูกจูบนี้ด้วยนะ"