หน้าหนังสือทั้งหมด

อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา - จตุตถปริจเฉท
354
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา - จตุตถปริจเฉท
…เปติ ฯ ยถาสทฺโท อุปมา ๆ จิตตเจตสิกาณ์ นิรุชฌน์ ન્ นิโรโธ ฯ วุฏฐหที่ติ วุฏฐหนฺโต โย ปุคคโล ฯ อนาคามิ อรหัตตผลญฺจ ติ จิตฺตญฺจาติ อนาคามิอรหัตตผลจิตต์ 1 นิราวชุชนมปีติ อุเป...รณนฺติ วิเสสน์ ฯ ยถาสุทโท อุปมาโชตโก…
…ชาติของการคิด บุคคลสามารถใช้แนวคิดเหล่านี้ในการพัฒนาและเข้าใจแนวทางทางจิตวิญญาณของตนเองได้เพื่อบรรลุอรหัตตผล ฉะนั้น ความเข้าใจในนิราวชุชน์และอุปกิเลสเป็นสิ่งสำคัญที่จะนำไปสู่การเข้าใจที่แท้จริงในพุทธธรรม ซึ่ง…
อภิธรรมมภาวิภาวินี: ปาลียาและการวิเคราะห์จิตตา
22
อภิธรรมมภาวิภาวินี: ปาลียาและการวิเคราะห์จิตตา
…ปกขา สหคตาว ๆ ตตฺถาปิ กุสลชวนานนุตร์ กุสลชวนญฺเจว เหฏฐิมญฺจ ผลตตยมปุเปติ ฯ กริยาชวนานนุตร์ กริยาชวน อรหัตตผลญชาติ ฯ ทวาตึส สุขปุญฺญมหา ทวาทโสเปกฺขกา ปร สุขิตกริยาโต อฏฺฐ ฉ สมโภนฺติ อุเปกฺขกาฯ ปุถุชฺชนาน เสกฺข…
เนื้อหาในงานเขียนนี้เกี่ยวข้องกับอภิธมฺมตฺถสงฺคหและการพัฒนาในด้านจิตตาเฉพาะเป็นคำชี้แนะในการวิเคราะห์การดำรงชีวิตทางจิตใจ โดยเสนอแนวทางสำหรับผู้สนใจศึกษาหรือปฏิบัติธรรมในเชิงลึกเกี่ยวกับอภิธรรมและจิตต
อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา
41
อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา
…โนสัญเจตนา ตติโย” วิญญาณ์ จตฺตโถ” ฯ อินฺทริเยสุ ปเนตฺถ โสตาปัตติมคฺคญาณ์ อนญฺญุตญฺญสฺสามีตินฺทฺริย์ อรหัตตผลญาณ์ อญฺญาตาวินทรีย์ มชเฌ 2 ญาณานิ อญฺมินทริยานีติ วุจจนฺติ ฯ ชีวิตินทรียญจ รูปารูปวเสน ทุวิธี โหติ …
เนื้อหาดังกล่าวประกอบด้วยการวิเคราะห์อภิธรรมและความสำคัญของการปฏิบัติธรรมในชีวิตประจำวัน โดยนำเสนอในรูปแบบที่ให้ความเข้าใจง่าย เช่น การเจริญสติ การมีความตั้งใจที่ถูกต้อง และการพัฒนาปัญญา นอกจากนี้ยังม
อภิธรรมมาตวิภาวินีและสมาปาตติ
58
อภิธรรมมาตวิภาวินีและสมาปาตติ
…ิชชติ จิตฺตสนฺตติ ฯ ตโต ปร์ นิโรธสมาปนฺโน นาม โหติ ฯ วุฎฐานกาเล ปน อนาคามิโน อนาคามิผลจิตต์ อรหโต จ อรหัตตผลจิตต์ เอกวารเมว ปวตฺติวา ภวงฺคปาโตว โหติ ฯ ตโต ปร์ ปจจเวกขณญาณานิ ปวตฺตนฺติ ฯ อยเมตฺถ สมาปตฺติเก โท …
…รรลุผลทางจิตของผู้ปฏิบัติ ซึ่งแบ่งเป็นหลายขั้นตอน ตั้งแต่การเข้าใจลักษณะของสมาปัตติไปจนถึงการเข้าถึงอรหัตตผล จัดเป็นการศึกษาเพื่อทำความเข้าใจในกระบวนการเผยแพร่ทรรศนะของอภิธรรมที่สำคัญในพระพุทธศาสนา เหมาะสำหรั…
อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา และ ความเข้าใจในอรหัตต์
93
อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา และ ความเข้าใจในอรหัตต์
…ตติยา ลัทธ์ โสตา ปตฺติสฺส วา ผลจิตต์ วิปากภูติ จิตติ โสตาปัตติผลจิตต์ ฯ อรหัตฺตญฺจ ติ ผลจิตฺตญฺจาติ อรหัตตผลจิตต์ ฯ จตุมคฺคปุปเภเทนาติ อินฺทฺริยานํ อปาฏวปาฏวปาฏวตร ปาฏวตมเภเทน ภินฺนสามตฺถียตาย สักกายทิฏฐิวิจิ…
บทความนี้กล่าวถึงความสำคัญของอภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา ซึ่งเป็นการสรุปความรู้ทางด้านอภิธรรม อธิบายถึงผลของอรหัตต์และการดำเนินชีวิตตามมรรค การนำมาซึ่งการเข้าใจในสัจจธรรม ซึ่งมีหลายแนวทางและวิธีการปฏิบัติ เ
อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา
154
อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา
…ตยสฺส วิมุตตานญฺจ นว มหคฺคตวิปากาน วเสน ปญฺจจตุตาที่สวชุชิตานิ เสสานิ เตวีสติ กามาวจรวิปากวีสติกริยาอรหัตตผลวเสน จตุจตุตาพีส วีถีจิตตาน สมฺภวา ยถาลาภ กามภเว ฐิตานิ วเสน อุททิเส ฯ เสกขาน อฏฐารสกริยาชวนทิฏฐิวิจ…
เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา รวมถึงการอธิบายความแตกต่างในอภิธรรมและความหมายของคำต่างๆ เช่น อิติ ปริสสาน และการใช้งานในชีวิตประจำวัน พร้อมกับการอธิบายถึงวิธีการวิเคราะห์ในเชิงลึกเกี่ยวกับอภิธั
อภิธัมมัตถสังคหบาลี
7
อภิธัมมัตถสังคหบาลี
…รคจิต ๑ ชื่อว่า โลกุตตรกุศลจิต ฯ จิตทั้ง ๔ นี้ คือ โสดาปัตติผลจิต ๑ สกทาคามิผลจิต ๑ อนาคามิ ผลจิต ๑ อรหัตตผลจิต ๑ ชื่อว่า โลกุตตรวิบากจิต ฯ กุศลจิตและวิบากจิตฝ่ายโลกุตตระ ๘ จบบริบูรณ์ทุกประการ ด้วย ประการฉะนี…
บทความนี้ให้ความรู้เกี่ยวกับประเภทของอารมณ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยอธิบายถึงความแตกต่างระหว่างกุศล วิบาก และกิริยา และการจำแนกจิตเป็นประเภทต่าง ๆ รวมถึงจิตประเภทโลกุตตรและจำนวนที่แตกต่างกันจึงเป็นควา
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 62
62
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 62
…(ผู้แรกถึงกระแส) ชื่อว่าโสดาปัตติมรรคจิต ฯ จิตที่เป็นผลนั้นด้วย เป็นอรหัตด้วย เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าอรหัตตผลจิต ฯ ન્ ๆ ๆ
…นวน ๑๐๐๐ นัย โดยอิงจากโศดาปัตติมรรคแล้วจะมีการแจกแจงตามวาระและการปฏิบัติต่าง ๆ ที่มากมาย การบรรลุถึงอรหัตตผล จิตที่เกี่ยวข้องกับโสดาปัตติมรรคได้ชัดเจนในเนื้อหา ฯลฯ สำหรับใครที่สนใจศึกษาในเชิงลึกเกี่ยวกับนัยเห…
อภิธัมมัตถสังคหะบาลี: จิตและอารมณ์
115
อภิธัมมัตถสังคหะบาลี: จิตและอารมณ์
…ุศลจิต ที่เป็นญาณสัมปยุต และอภิญญากุศลจิต กล่าวคือปัญจมฌานจิต มีอารมณ์ได้ทุกอย่าง เว้น อรหัตตมรรคและอรหัตตผล ฯ กามาวจรกิริยาจิต ที่สัมปยุตด้วยญาณ อภิญญากิริยาจิตและโวฏฐัพพนจิต มีอารมณ์ได้ทุกอย่าง แม้โดยประการ…
ในเนื้อหาของอภิธัมมัตถสังคหะบาลีกล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตและอารมณ์ โดยเฉพาะความหมายของจิตในประเภทต่าง ๆ เช่น กามาวจรวิบากจิต อกุศลจิต และกามาวจรกิริยาจิต ซึ่งมีอารมณ์ได้ทั้งสิ้น เว้นแต่โลกุตตระ ส
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 135
135
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 135
…ท่านั้น ๆ จริงอยู่ แม้พวกพระเสขะก็ไม่อาจเพื่อจะรู้จิตที่เป็นไปในบุคคลชั้น กล่าวคือ อรหัตตมรรคจิต และอรหัตตผลจิต เพราะยังไม่ได้บรรลุ เว้นแต่โลกิยจิต แม้ปุถุชนเป็นต้นก็เหมือนกัน ไม่อาจรู้จิตของพระโสดาบันเป็นต้น…
เนื้อหานี้กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตและอารมณ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยนำเสนอเรื่องปฏิฆะ, กามาวจรธรรม, มหัคคตธรรม และบัญญัติธรรม เป็นอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับความไม่สงบและความไม่ตกลงในจิตของพระเสขะและ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
136
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…อภิญญานั้นแล ย่อมมีแก่พระเสขบุคคลทั้งหลาย เพราะเหตุนั้น ท่านอาจารย์จึงทำการคัดค้านเฉพาะอรหัตตมรรคและอรหัตตผลเท่านั้น ฯ แต่กามาวจร มหัคคตะ บัญญัติ และนิพพานทั้งหลาย ย่อมถึงความ เป็นอารมณ์แก่กุศลชวนะทั้งหลาย ใน…
เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลี ที่อธิบายถึงการดำเนินจิตที่สัมปยุตด้วยอภิญญา โดยการพิจารณาอารมณ์ ณ กาลต่าง ๆ เช่น การฟังธรรม และการบริกรรม อีกทั้งยังพิจารณาถึงความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์กับจิตประเภท
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา
147
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา
…มาบัติ อรูปวจรชวนะที่ 4 แล่นไป ๒ ครั้ง ๆ ต่อจากนั้นก็ถูกต้องนิโรธ ฯ แต่ในเวลาออก เมื่ออนาคามิผลหรือ อรหัตตผลเกิดขึ้นคราวเดียวตามสมาควร แล้วดับไป ก็เป็นภวังคบาต (จิตตกภวังค์) เลยฯ บัณฑิตพึงทราบว่า เพราะกระทำคำ…
ในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกานี้ เนื้อหาพูดถึงการเกิดและลักษณะของจิต การปรากฏของจิตในช่วงเวลาต่าง ๆ ทั้งในปัจจเวกขณจิต ในเวลาที่มีการปฏิบัติธรรม และกรรมวิธีในการเข้าถึงนิโรธสมาบัติ โด
ทวิเหตุกับอเหตุกะในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
181
ทวิเหตุกับอเหตุกะในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
…บุคคลผู้มีเหตุ ๒ และไม่มี เหตุ บัณฑิตเรียกว่า เครื่องกั้นคือวิบาก ๆ เพราะไม่มีอัปปนาชวนะ นั่นเอง พระอรหัตตผลจึงไม่มี เพราะฉะนั้น จึงไม่ได้กิริยาชวนะ ฯ ตทาลัมพนะมีเหตุ ๒ ด้วยกรรมต่างกัน ย่อมเกิดมีแม้แก่ผู้ไม่ม…
ในเนื้อหานี้กล่าวถึงคำว่า 'ทวิเหตุกะ' ที่แสดงถึงเหตุสองประการ คือ อโลภะและอโทสะ ในขณะที่ 'อเหตุกะ' หมายถึงการไม่มีปัจจัยเช่นนั้น การวิเคราะห์ของท่านอาจารย์โชติปาลเถระเกี่ยวกับตทาลัมพนะที่อาจเกิดขึ้นได
การวิเคราะห์จิตตามอภิธรรม
184
การวิเคราะห์จิตตามอภิธรรม
1 က ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 184 อรหัตตผลจิต ๑ ที่เหลือเว้นจิต ๔๕ ด้วยสามารถแห่งกุศลจิตและอกุศล จิต ๓๓ ผลจิตเบื้องต่ำ ๓ และมหัคคตวิบากจิต ๔ ท…
เนื้อหานี้เสนอการวิเคราะห์จิตตามอภิธรรมที่กล่าวถึงอรหัตตผลจิตและความสามารถแห่งจิตในแง่มุมต่างๆ รวมถึงวิถีจิตของพระโสดาบัน, พระสกทาคามี, และพระอนาคามี โดยนำเสน…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี - โทมนัสสิทรีย์และอธิปติ
312
อภิธัมมัตถสังคหบาลี - โทมนัสสิทรีย์และอธิปติ
…๔ ฯ ก็ในมิสสกสังคหะนี้ บรรดาอินทรีย์ทั้งหลาย โสดาปัตติมรรคญาณ ท่านเรียกว่า อนัญญูตัญญัสสามีตินทรีย์ อรหัตตผลญาณ เท่าเรียกว่า อัญญาตาวินทรีย์ ญาณ ๖ ในท่ามกลาง ท่านเรียกว่า อัญญินทรีย์ฯ ส่วนชีวิตทรีย์ มี ๒ อย่า…
บทความนี้กล่าวถึงโทมนัสสิทรีย์และพละ ๕ ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยระบุถึงอิทธิพลของอินทรีย์ต่าง ๆ ที่มีต่อการเกิดญาณและชีวิต แต่ละองค์ของอินทรีย์มีบทบาทสำคัญต่อการฝึกจิตและการเข้าถึงอรหัตผล และสามารถแยก
ความแตกต่างของบุคคลในพระพุทธศาสนา
404
ความแตกต่างของบุคคลในพระพุทธศาสนา
… ท่านชื่อว่าเป็นผู้เข้านิโรธแล้วฯ ก็แลในเวลา ออก สำหรับพระอนาคามี อานาคามิผลจิต และสำหรับพระอรหันต์ อรหัตตผลจิต เป็นไปเพียงครั้งเดียวเท่านั้น ก็เป็นภวังคบาต (จิตตก ภวังค์) เทียวฯ ต่อจากนั้น ปัจจเวกขณญาณทั้งหล…
เนื้อหานี้พูดถึงความแตกต่างของบุคคลในพระพุทธศาสนา โดยกล่าวถึงพระอนาคามีและพระอรหันต์ที่ละกิเลสได้เด็ดขาด ไม่มีเหลือ นอกจากนั้นยังอภิปรายถึงสมาบัติ ผลของสมาบัติ และการเข้าถึงนิโรธสมาบัติ ซึ่งเป็นขั้นพื
สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส
97
สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส
…พุทธองค์ จึงทรงส่งอมาตย์เป็นราชทูต ไปเชิญเสด็จพระทศพล, อมาตย์ผู้นั้น ไปถึงแล้วได้ฟัง ธรรมสําเร็จ พระอรหัตตผลแล้วบวชเสีย หาได้กราบทูลอาราธนาไม่ พระเจ้าสุทโธทนะเห็น หายไป ก็ทรงส่งทูตไปใหม่เล่า เป็นอย่างนี้มาถึง…
เนื้อหาเกี่ยวกับพระคุณสมบัติของสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส ที่ทรงสามารถแก้ไขอุปสรรคในการบริหารราชการ และความรู้ในการเลือกบุคคลที่เหมาะสมในการทำงาน เพื่อส่งเสริมการปฏิบัติที่ดีในกลุ่มบุคคลต
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) และประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา
376
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) และประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา
…์พุทธองค์ จึงทรงส่งอมาตย์เป็นราชทูต ไปเชิญเสด็จพระทศพล, อมาตย์ผู้นั้น ไปถึง แล้วได้ฟังธรรมสำเร็จ พระอรหัตตผลแล้วบวชในพระธรรมวินัยเสีย หาได้กราบทูล อาราธนาไม่ พระเจ้าสุทโธทนะเห็นหายไป ก็ทรงส่งทูตไปใหม่เล่า เป็…
บทความนี้สำรวจประวัติและเหตุการณ์สำคัญที่เกี่ยวข้องกับสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ และการดำเนินการที่นำไปสู่การเพาะบ่มพระสงฆ์ในศาสนาพุทธ โดยมีการพิจารณาความสำคัญของการเลือกบุคคลที่เหมาะสมในกิจกรรมต่าง ๆ เช่
สีลนิทเทโสในวิสุทธิมคฺคสฺส
17
สีลนิทเทโสในวิสุทธิมคฺคสฺส
…ว์ วิสุทธาวิสุทธาทิ วเสน ติวิธี ฯ ปญจมาติเก ฯ จตุหิ อริยมคเคชิ ตีห์ จ สามัญญผเลหิ สัมปยุตต์ สีล เสข อรหัตตผลสมปยุตต์ อเสข เสส เนวเสขานาเสขนฺติ เอว เสขาทิวเสน ติวิธี ฯ ปฏิสัมภิทา ยมปน ยสฺมา โลเก เตส์ เตส สตฺตา…
เนื้อหาในบทนี้ว่าด้วยสีลนิทเทโสซึ่งมีความสำคัญในวิสุทธิมคฺคสฺส สรุปเนื้อหาเกี่ยวกับประเภทต่างๆ ของสีล ทั้งสีลกุสล, สีลอกุสล และสัมพันธ์กับอริยมรรค โดยมีการอธิบายถึงผลของการปฏิบัติสีลที่ดีและข้อเสนอแนะ
วิสุทธิมคฺคสฺส นาม ปกรณ์วิเสสสุล
157
วิสุทธิมคฺคสฺส นาม ปกรณ์วิเสสสุล
ประโยค๘ - วิสุทธิมคฺคสฺส นาม ปกรณ์วิเสสสุล (ปฐโม ภาโค) - หน้าที่ 157 ปฐวีกสิณนิทฺเทโส ฌาน อุปสมฺปชฺช วิหรตีติ ฯ ตตฺถ เยน อดีตภเวปิ สาสเน วา อิสิปพฺพชฺชาย วา ปพฺพชิตวา ปฐวีกสิณ จตุกฺกปญฺจกชุฌานาน นิพฺพ
เนื้อหาเกี่ยวกับการปฏิบัติและหลักการทางจิตวิญญาณของปฐวีกสิณในบริบทของฌานและการบรรลุอรหัตตผล วิสุทธิมคฺคสฺสอธิบายถึงการใช้สมาธิในการเข้าถึงและปลดปล่อยสัมผัสต่างๆ อันมีอิทธิพลต่อการเกิดและการดั…