อภิธัมมัตถสังคหะบาลี: จิตและอารมณ์ : หน้า 115/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 115 เป็นต้น มีอารมณ์ได้เฉพาะอย่างหนึ่ง ๆ มีรูปเป็นต้นตามลำดับ ส่วน มโนธาตุ ๓ มีอารมณ์ทั้ง ๕ อย่าง มีรูปเป็นต้น ฯ กามาวจรวิบากจิต ที่เหลือและหสนจิต มีอารมณ์เป็นกามาวจรเท่านั้น แม้โดยประการทั้ง ปวงฯ อกุศลจิตและกามาวจรชวนจิต ที่เป็นญาณวิปยุต มีอารมณ์ได้ ทุกอย่าง เว้นแต่โลกุตตระ ฯ กามาวจรกุศลจิต ที่เป็นญาณสัมปยุต และอภิญญากุศลจิต กล่าวคือปัญจมฌานจิต มีอารมณ์ได้ทุกอย่าง เว้น อรหัตตมรรคและอรหัตตผล ฯ กามาวจรกิริยาจิต ที่สัมปยุตด้วยญาณ อภิญญากิริยาจิตและโวฏฐัพพนจิต มีอารมณ์ได้ทุกอย่าง แม้โดยประการ ทั้งปวงฯ บรรดาอรูปาวจรจิต อรูปาวจรจิตที่ ๒ และที่ ๔ มีมหัคคตะ เป็นอารมณ์ ฯ ส่วนมหัคคตจิตที่เหลือแม้ทั้งหมด มีบัญญัติเป็นอารมณ์ ฯ โลกุตตรจิต มีพระนิพพานเป็นอารมณ์ ฉะนี้แล ฯ [สังคหคาถา] ในอาลัมพนสังคหะนั้น มีการสงเคราะห์โดย อาการ ๓ อย่าง คือ ในอารมณ์ที่เป็นกามวจร ได้จิต ๒๕ ในอารมณ์ที่เป็นมหัคคตะ ได้จิต ๖ ในอารมณ์ที่เป็นบัญญัติ ได้จิต ๒๑ ในอารมณ์ คือพระนิพพาน ได้จิต ๘ ๆ ในอามรณ์ที่พ้น จากโลกุตตระ ได้จิต ๒๐ ในอารมณ์ทั้งหมด เว้นอรหัตตมรรค อรหัตตผลได้จิต ๕ ในอารมณ์ ทุกอย่าง (ไม่มีเว้น) ได้จิต ๖ ฯ